Trong tháng 9 và tháng 10-2025, TP Cần Thơ xuất hiện các đợt triều cường lên cao, vượt báo động III (2m). Khu vực trũng thấp và một số tuyến đường giao thông có cốt nền thấp, ven sông rạch bị ngập sâu do triều cường, ảnh hưởng sinh hoạt, đi lại, kinh doanh của người dân. Còn ở các xã ngoại thành, vùng ven nước cũng lên đồng. Dự báo, triều cường tháng 11 và 12-2025 tiếp tục dâng cao, vượt báo động III, công tác ứng phó ngập lụt đô thị, tổ chức sản xuất phù hợp đang cần các cấp, các ngành tập trung thực hiện.

Triều cường diễn biến phức tạp

Anh Nguyễn Văn Thái ở đường Cách mạng Tháng 8, phường Cái Khế, TP Cần Thơ, cho biết: "Năm nay, triều cường dâng cao hơn so với những năm trước. Gia đình tôi xây tạm hàng gạch chắn nhưng nước vẫn tràn vào nhà. Đặc biệt, mực nước triều cường đạt đỉnh ở mức cao trong nhiều ngày liền, trên báo động III, gây ngập lụt đô thị càng cao, ảnh hưởng đi lại, mua bán, kinh doanh của người dân trên đường Cách mạng Tháng 8 và nhiều tuyến đường trũng thấp khác".

Âu thuyền Cái Khế phát huy hiệu quả, đóng cống ngăn triều cường gây ngập đô thị trung tâm TP Cần Thơ.

Theo Đài khí tượng thủy văn TP Cần Thơ, triều cường trên sông Hậu và các sông, rạch trên địa bàn TP Cần Thơ lên cao từ ngày 7 đến 11-10, mực nước dao động từ 2-2,25m, gần bằng đỉnh triều cường lịch sử năm 2022. Các khu vực trũng thấp, ven sông, rạch bị ngập sâu do triều cường, ảnh hưởng giao thông, sinh hoạt của người dân… Còn tại vùng nông thôn, mực nước trên sông, rạch cũng dâng cao, tràn ngập vào đồng ruộng vừa thu hoạch lúa thu đông.

Ông Nguyễn Văn Tâm ở xã Thạnh An, TP Cần Thơ, cho biết: "Năm nay nước thượng nguồn đổ về nhiều, kết hợp mưa, triều cường dâng cao nên nước vào đồng ruộng ở mức cao. Ngay thời điểm này, sau khi thu hoạch lúa thu đông, gia đình tôi cũng như bà con địa phương tranh thủ mở đồng đón nước để vệ sinh đồng ruộng, hứng lấy phù sa, tẩy rửa mầm bệnh, chuẩn bị cho vụ sản xuất lúa đông xuân 2025-2026 sắp tới".

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ cũng cho biết, đến giữa tháng 10 này, phần lớn diện tích lúa thu đông trên địa bàn thành phố cơ bản thu hoạch xong. Hiện nay, nước thượng nguồn đổ về kết hợp với mưa, triều cường nên tràn ngập vào ruộng đã thu hoạch. Ngành Nông nghiệp thành phố yêu cầu các địa phương vận động nông dân tranh thủ vệ sinh đồng ruộng để chuẩn bị cho vụ lúa đông xuân sắp tới. Trong đó, ruộng lúa đã thu hoạch cần trục xới đất, đưa nước vào ruộng, nhấn chìm rơm rạ, xử lý chế phẩm sinh học giúp rơm rạ mau phân hủy để giảm ngộ độc hữu cơ, tiêu diệt các mầm bệnh trên đồng trước khi xuống giống lúa đông xuân 2025-2026. Lịch thời vụ gieo sạ lúa đông xuân trên địa bàn TP Cần Thơ còn lại tập trung từ ngày 10-11 đến 17-11 và từ ngày 1-12 đến 12-12.

Chủ động ứng phó

Theo thống kê, từ đầu năm đến nay, ngoài ảnh hưởng do triều cường, TP Cần Thơ đã ghi nhận xảy ra 111 đợt sạt lở bờ sông trên địa bàn, với tổng chiều dài sạt lở là 2.882m; làm 50 hộ dân bị ảnh hưởng; ước tổng thiệt hại khoảng 22,963 tỉ đồng. Mưa kèm theo giông lốc xảy ra 64 đợt trên địa bàn, làm ảnh hưởng 232 hộ dân, 2 trường học và 1 trạm y tế xã; 3 người dân bị thương; ước tổng thiệt hại 9,744 tỉ đồng.

Sau khi thiên tai xảy ra, ngành chức năng thành phố và chính quyền địa phương đã kịp thời huy động lực lượng, vật chất hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả, ổn định cuộc sống. Để phòng chống ngập lụt đô thị, thời gian qua, TP Cần Thơ đã đầu tư nâng cấp 32 tuyến đường trung tâm, xây dựng trạm bơm, âu thuyền Cái Khế, Hàng Bàng, cống ngăn triều Đầu Sấu, rạch Phó Thọ, Nước Lạnh... thuộc Dự án phát triển đô thị và nâng cao khả năng thích ứng biến đổi khí hậu, góp phần hạn chế ngập nghẹt đô thị do triều cường. Tuy nhiên, khi triều cường dâng cao, các tuyến đường vùng trũng thấp, ven sông rạch (ngoài dự án) vẫn còn ngập lụt, ảnh hưởng sinh hoạt của người dân…

Còn ở vùng nông thôn thuộc các xã ngoại thành, vào mùa nước lũ, triều cường dâng cao, ngoài việc tranh thủ mở đồng đón lũ, hứng lấy phù sa còn tăng cường công tác bảo vệ hoa màu, vườn cây ăn trái. Ngành Nông nghiệp thành phố khuyến cáo nông dân nên thăm vườn thường xuyên để cảnh giác với tình hình ngập úng, mưa lũ bất thường; kiểm tra phát hiện các cây bị ngập có triệu chứng vàng lá, rễ bị thối cần sử dụng thuốc trừ bệnh tưới xung quanh vùng rễ, tăng cường sức chống chịu của cây đối với các yếu tố bất lợi.

Đối với vườn đang ngập nước khi vỡ bờ bao hoặc do mưa lớn kéo dài, nên để nước chảy tự nhiên trên mặt liếp (vì khi dòng chảy thoáng sẽ cung cấp một phần ôxy giúp rễ hô hấp), nhanh chóng bơm rút nước hạ mực thủy cấp trong vườn đến mức thấp nhất. Nếu cây đang ra hoa, trái hay tượt non nên tỉa hoặc cắt bỏ hết tượt non và đợt hoa, trái này để hạn chế tiêu hao chất dinh dưỡng, tránh lay động gốc ảnh hưởng đến rễ khi bị ngập... Sau khi nước rút cần xẻ rãnh phụ giữa các hàng cây để thoát nước thật nhanh nhằm hạ mực thủy cấp trong vườn. Dùng cào răng xới nhẹ mặt đất bằng để phá váng, giúp mặt đất được thông thoáng cho rễ dễ tiếp nhận ôxy; dùng rơm hay cỏ khô để che phủ mặt đất cho cây phát triển...

Theo dự báo, từ nay đến cuối năm 2025, TP Cần Thơ sẽ tiếp tục hứng chịu các đợt triều cường mới vào cuối tháng 10; đầu và giữa tháng 11, 12-2025. Các đợt triều cường này dự báo vượt báo động II, báo động III và tiềm ẩn nguy cơ gây ngập lụt, đe dọa an toàn của các tuyến đê bao bảo vệ khu dân cư, vùng sản xuất nông nghiệp, các cồn trên sông Hậu…

Để chủ động ứng phó tình trạng này, UBND TP Cần Thơ đã chỉ đạo các cấp, các ngành theo dõi chặt chẽ bản tin dự báo khí tượng thủy văn để có biện pháp ứng phó phù hợp. Đặc biệt, các đơn vị liên quan được yêu cầu vận hành hiệu quả hệ thống âu thuyền và cống ngăn triều để bảo vệ khu vực trung tâm thành phố. Các địa phương chủ động xây dựng phương án phòng, chống các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa lớn, giông lốc và sấm sét; huy động lực lượng chức năng hỗ trợ, hướng dẫn giao thông tại các tuyến đường ngập sâu.

Đồng thời, thành phố sẽ tập trung nguồn lực để duy tu, gia cố các tuyến đê bao nhằm bảo vệ an toàn cho các khu dân cư, vườn cây ăn trái và vùng nuôi trồng thủy sản trước các đợt triều cường… Bên cạnh đó, các địa phương cũng phải chủ động kiểm tra đê bao, bờ bao, cống, đập, các khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở bờ sông, phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố để đảm bảo an toàn; sẵn sàng lực lượng, phương tiện, trang thiết bị theo phương châm "bốn tại chỗ" để xử lý khi có tình huống xảy ra…

Bài, ảnh: HÀ VĂN