Cựu Thủ tướng Anh Tony Blair (giữa) và các ứng viên khác trong cuộc đua vào ghế Chủ tịch EU. Ảnh: Telegraph

Việc cử tri Ireland chấp nhận Hiệp ước Lisbon về cải cách Liên minh châu Âu (EU) cuối tuần rồi đã khởi động cuộc đua không chính thức vào các vị trí mới cao nhất khối này, đó là Chủ tịch và Ngoại trưởng EU.

Theo Hiệp ước Lisbon, 2 vị trí trên sẽ do 27 nguyên thủ các nước EU bầu chọn và Nghị viện EU thông qua. Theo cơ cấu mới, người giữ vị trí Chủ tịch EU sẽ chủ trì 4 Hội nghị thượng đỉnh thường niên của EU, tức nhiệm kỳ 4 năm, thay vì mỗi nước làm chủ tịch luân phiên trong 6 tháng như hiện nay. Vai trò của Chủ tịch EU là chuẩn bị các chương trình nghị sự và giải quyết tranh cãi giữa 27 thành viên, chứ không có vai trò điều hành và quyền quyết định. Công việc hàng ngày của EU vẫn do Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) điều hành. Còn Ngoại trưởng có nhiệm vụ tạo ra một EU có chính sách đối ngoại linh động, hợp tác tốt hơn và hiệu quả hơn.

Vài tuần qua, báo giới phương Tây cho rằng cựu Thủ tướng Anh Tony Blair nổi lên như người đủ khả năng đảm nhận chức Chủ tịch EU. Là nhân vật theo đường lối trung tả đến từ Bắc Âu, ông Blair có thể tạo sự cân bằng về mặt chính trị và địa lý với Chủ tịch EC Jose Manuel Barroso, chính khách bảo thủ người Bồ Đào Nha vừa tái đắc cử nhiệm kỳ 5 năm mùa hè vừa qua. Người phát ngôn của Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy cho rằng Paris xem ông Blair là ứng viên “có tất cả phẩm chất”. Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng tán đồng quan điểm về một chủ tịch có tính cách mạnh mẽ. Tuy nhiên, bà Merkel lo ngại ông Blair có thể không được Nghị viện EU chấp nhận. Tại Brussels, ông Blair bị xem là người kích động cuộc chiến Iraq, vốn bị phản đối ở châu Âu. Khảo sát mới đây ở Anh cho thấy 53% người được hỏi không thích ông Blair giữ vị trí này, so với 43% ủng hộ.

Tuy nhiên, theo các nhà ngoại giao EU, các ứng viên khác còn có nhiều khiếm khuyết hơn so với ông Blair. Cựu Thủ tướng Tây Ban Nha Felipe Gonzalez bị cho là không thông thạo tiếng Anh. Thủ tướng Luxembourg Jean-Claude Juncker và cựu Thủ tướng Bỉ Guy Verhofstadt thì quá bảo thủ. Còn nếu bổ nhiệm Chris Patten, thống đốc cuối cùng của vùng lãnh thổ Hồng Công, có thể gây bất đồng với Trung Quốc. Thủ tướng Hà Lan Jan Peter Balkenende tuy trẻ trung, thông thạo nhiều ngôn ngữ, bao dung và không có nhiều kẻ thù, nhưng không có tầm nhìn như ông Blair.

Nếu ông Blair được bầu chọn làm Chủ tịch EU, vị trí Ngoại trưởng có thể thuộc về Cao ủy phụ trách việc mở rộng EU Olli Rehn, hoặc cựu Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier. Các ứng viên khác có thể là các ông Balkenende, Patten và cựu Thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt.

Người ta đang chờ CH Czech và Ba Lan phê chuẩn Hiệp ước Lisbon để EU bổ nhiệm các chức vụ mới. Trong khi Tổng thống Ba Lan Lech Kaczynski dự kiến sẽ phê chuẩn trong vài ngày tới thì Tổng thống Czech Vaclav Klaus cho biết sẽ chờ Tòa án Hiến pháp thông báo tính pháp lý của hiệp ước này.

N. KIỆT
(Theo WSJ, Telegraph, Reuters)