* Cuộc gặp cấp cao lịch sử Trung-Đài

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên tới Singapore nhân kỷ niệm 25 năm quan hệ ngoại giao hai nước đã cam kết sẽ bảo vệ quyền tự do hàng hải sau những căng thẳng gần đây ở Biển Đông, đặc biệt khi Hải quân Mỹ triển khai tàu vào phạm vi 12 hải lý gần cái gọi là "đảo nhân tạo" mà Bắc Kinh xây dựng phi pháp trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Phát biểu tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) thuộc Đại học Quốc gia Singapore ngày 7-11, lãnh đạo Trung Quốc đã nêu đề xuất 4 điểm nhằm tăng cường hợp tác giữa Trung Quốc với các nước láng giềng châu Á, bao gồm tăng cường nỗ lực đảm bảo hòa bình và ổn định, phối hợp các chiến lược phát triển, mở rộng hợp tác an ninh và củng cố tình hữu nghị nhân dân. Ông Tập Cận Bình nhấn mạnh Trung Quốc ủng hộ sự phát triển của ASEAN và cam kết thúc đẩy hợp tác hữu nghị với ASEAN. Ông bày tỏ tin tưởng rằng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) sẽ được thành lập vào cuối năm 2015 đúng như kế hoạch và sẽ là cộng đồng kinh tế tiểu khu vực đầu tiên của châu Á. Ông khẳng định Trung Quốc ủng hộ việc thành lập AEC cũng như ủng hộ ASEAN đóng vai trò hàng đầu trong thúc đẩy hợp tác khu vực ở Đông Á. Ông cũng khẳng định điểm khởi đầu và mục đích cuối cùng trong chính sách của Bắc Kinh ở Biển Đông là duy trì hòa bình, ổn định với môi trường phát triển bền vững vì "lợi ích chung của tất cả các nước châu Á". Và nếu bàn về khía cạnh tự do hàng hải, ông Tập cho biết Trung Quốc là quốc gia "không muốn bị cản trở khi lưu thông ở Biển Đông hơn bất kỳ nước nào khác". Theo ông, vấn đề tự do hàng hải, hàng không ở vùng biển chiến lược này trước nay chưa từng bị ảnh hưởng và trong tương lai chắc chắn cũng sẽ như vậy bởi "chúng tôi có niềm tin và hoàn toàn có khả năng duy trì hòa bình, ổn định khu vực".

Tuy khẳng định tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông không hề bị ảnh hưởng nhưng ông Tập cũng không quên lặp lại rằng các khu vực tranh chấp hiện nay "đều thuộc chủ quyền không tranh cãi của Trung Quốc". Theo đó, ông Tập cam kết hợp tác với các bên có liên quan để giải quyết tranh chấp "dựa trên cơ sở tôn trọng các sự kiện lịch sử, luật pháp quốc tế thông qua thảo luận và đàm phán hòa bình", nhưng cũng khẳng định chính quyền Bắc Kinh phải có trách nhiệm "bảo vệ chủ quyền và quyền chủ quyền quốc gia trên biển".

Chủ tịch Trung Quốc nói thêm rằng nhiệm vụ quan trọng nhất đối với tất cả các nước châu Á hiện nay là đảm bảo sự phát triển mạnh mẽ và bền vững. Theo ông, đây là lợi ích chung lớn nhất của các nước châu Á và Bắc Kinh cũng hoan nghênh sự hiện diện của "các quốc gia bên ngoài khu vực" đối với sự ổn định và phát triển của châu Á theo hướng tích cực và mang tính xây dựng.

Bên lề chuyến thăm Singapore, Chủ tịch Trung Quốc cũng đã có cuộc gặp cấp cao đầu tiên kể từ năm 1949 với cái bắt tay được xem là "lịch sử" với lãnh đạo Đài Loan Mã Anh Cửu trước khi cả hai bước vào cuộc họp kín tại khách sạn Shangri-La chiều 7-11. Phát biểu trước cuộc gặp, ông Tập ca ngợi đây là bước tiến quan trọng mở ra một chương mới trong quan hệ giữa hai bên. Theo đó, Trung Quốc và Đài Loan là "một thể thống nhất và không có lực lượng nào có thể chia tách mối quan hệ này được". Đáp lại, ông Mã cho rằng cả hai cần tuân thủ nguyên tắc tôn trọng các giá trị và đường lối của nhau sau nhiều thập kỷ mâu thuẫn. Đồng thời, ông Mã cũng đưa ra một số đề xuất cải thiện mối quan hệ Trung - Đài, qua đó thúc đẩy sự ổn định và phát triển giữa hai bờ eo biển Đài Loan.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)