Nạo vét, chỉnh trị luồng Định An là một trong những việc làm cấp bách nhằm giải quyết “đường ra” cho hàng hóa nông sản, góp phần phát triển kinh tế vùng ĐBSCL. Trong ảnh: Bốc xếp hàng tại Cảng Cái Cui.

Vì sao tăng trưởng thấp?

Ông Trần Thanh Mẫn, Bí thư Thành ủy Cần Thơ, cho biết: 6 tháng đầu năm 2012, nhiều chỉ tiêu phát triển kinh tế trên địa bàn thành phố đạt thấp so với kế hoạch đề ra. So với kế hoạch, giá trị sản xuất công nghiệp của thành phố đạt hơn 41%; thu ngân sách nhà nước chỉ đạt khoảng 34,7%; kim ngạch xuất khẩu đạt 40,5%... Nguyên nhân chủ yếu do giá cả nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất tăng, lãi suất ngân hàng những tháng cuối năm 2011 và đầu năm 2012 đứng ở mức cao... khiến hoạt động sản xuất của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Thêm vào đó, do năng lực còn hạn chế (chủ yếu là việc lập các dự án khả thi) khiến nhiều doanh nghiệp khó tiếp cận được nguồn vốn vay của ngân hàng. Đến cuối tháng 6-2012, trên địa bàn thành phố có hơn 600 doanh nghiệp tạm ngưng hoặc ngưng hoạt động, hơn 150 doanh nghiệp đóng mã số thuế... Những nguyên nhân này khiến sản xuất công nghiệp chựng lại, tình hình thu ngân sách trên địa bàn thành phố gặp nhiều khó khăn. Đây cũng là thực trạng chung của các địa phương vùng ĐBSCL.

Toàn tỉnh Bến Tre có khoảng 40% tổng số hộ tham gia trồng dừa; giá trị sản xuất từ cây dừa chiếm khoảng 20% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp; chiếm 17% giá trị sản xuất của ngành chế biến, chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu... Tỉnh Bến Tre cũng có hơn 1.600 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất chế biến, kinh doanh các sản phẩm từ cây dừa; giải quyết việc làm cho hơn 17.250 lao động. Vì vậy, cây dừa có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội của tỉnh này. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thành Phong, Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, giá dừa trái và các sản phẩm từ dừa giảm mạnh khiến ngành dừa của tỉnh thời gian qua gặp nhiều khó khăn... Cụ thể: giá dừa trái giảm 9 lần (so với tháng 10-2011), giá cơm dừa nạo sấy xuất khẩu giảm trên 60%, than thiêu kết giảm 27%, chỉ xơ dừa giảm 11%... Ngành dừa gặp khó khăn, ảnh hưởng lớn đến nguồn thu nhập, đời sống của nhiều hộ dân và ảnh hưởng lớn đến các chỉ tiêu phát triển kinh tế của tỉnh.

Tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và phương hướng nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2012 do Ban chỉ đạo Tây Nam bộ tổ chức, nhiều ý kiến cho rằng, kinh tế ĐBSCL 6 tháng qua gặp nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân. Đó là: Giá nhiều loại hàng hóa nông - thủy sản , nhất là lúa - gạo, tôm nguyên liệu... giảm. Giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về công tác đền bù giải phóng mặt bằng và điều chỉnh vốn, công trình, dự án đầu tư theo chỉ thị số 179/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ nên tiến độ giải ngân vốn đầu tư ở các địa phương chậm... Theo Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, 6 tháng đầu năm 2012, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) của vùng đạt 9,5%, bằng 75% kế hoạch.

Giải pháp trước mắt và lâu dài

Theo ông Nguyễn Phong Quang, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, 6 tháng cuối năm 2012, ĐBSCL tiếp tục tập trung xây dựng, củng cố hệ thống chính trị; xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ; thực hiện các giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội... Phấn đấu năm 2012, ĐBSCL đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) 12%; thu nhập bình quân đầu người 30 triệu đồng/năm; tổng vốn đầu tư xã hội đạt 200.000 tỉ đồng; thu ngân sách nhà nước đạt 34.000 tỉ đồng; kim ngạch xuất khẩu đạt 9 tỉ USD...  Để đạt được các mục tiêu vừa nêu, làm nền tảng căn bản cho những năm tiếp theo, theo ông Nguyễn Phong Quang, ĐBSCL sẽ xác định đúng thế mạnh, tiềm năng của từng địa phương để xây dựng chính sách thu hút đầu tư vào các lĩnh vực trọng điểm theo hướng liên kết vùng. Trước mắt, tập trung liên kết phát triển nông nghiệp có năng suất, chất lượng, hiệu quả gắn với xây dựng nông thôn mới. Khẩn trương triển khai đồng bộ các giải pháp, nhất là nghiên cứu, có chính sách đặc thù đối với các mặt hàng nông sản chủ lực của vùng (lúa, trái cây, cá); đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư, thương mại, mở rộng tìm kiếm thị trường tiêu thụ nông sản....

Ông Trần Thanh Mẫn, Bí thư Thành ủy Cần Thơ, đề nghị: Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các ngành hữu quan có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; tìm giải pháp mở rộng thị trường tiêu thụ lúa, gạo, cá tra... vốn là các sản phẩm sản xuất, xuất khẩu chủ lực của vùng ĐBSCL. Cần có cơ chế mạnh mẽ trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp và thủy sản cho vùng ĐBSCL. Bên cạnh tìm giải pháp thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội vùng kinh tế trọng điểm ĐBSCL (An Giang, Kiên Giang, Cà Mau và TP Cần Thơ), Chính phủ và các bộ ngành hữu quan cần có sự quan tâm giải quyết “đường ra” cho hàng hóa nông sản vùng ĐBSCL như: nạo vét, chỉnh trị luồng Định An; mở thêm các chuyến bay nội địa, quốc tế đối với Cảng Hàng không Quốc tế Cần Thơ...

Giải pháp căn cơ để phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL, ông Lê Vĩnh Tân, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp, đề nghị: Chính phủ cần đưa các sản phẩm chủ lực của ĐBSCL như: lúa, gạo, trái cây, thủy sản... vào diện những mặt hàng nhà nước quản lý giá nhằm cân đối cung cầu, góp phần mang lại lợi nhuận thỏa đáng cho nông dân. Thay vì thực hiện mua lúa tạm trữ như các năm qua, Chính phủ nên chuyển sang hình thức mua lúa dự trữ; mạnh dạn giao những địa phương có sản lượng lúa lớn xây dựng hệ thống kho dự trữ. Trên cơ sở đó, khi giá lúa hàng hóa trên thị trường giảm mạnh, Nhà nước thực hiện việc thu mua lúa tạm trữ cứu thị trường, đảm bảo lợi nhuận cho người trồng lúa...

Cứu ngành dừa của Bến Tre cũng như ĐBSCL và cả nước (diện tích dừa Bến Tre chiếm gần 44% diện tích dừa ở ĐBSCL, chiếm trên 35% diện tích dừa của cả nước), ông Nguyễn Thành Phong, Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, đề nghị: Giảm thuế xuất khẩu dừa trái từ 3% xuống còn 0%; sớm xem xét công nhận cây dừa là cây công nghiệp quốc gia để có những chiến lược, quy hoạch phát triển... Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng, Chính phủ cần có chỉ đạo tổng kết, rút kinh nghiệm việc thực hiện Quyết định số 80/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản hàng hóa thông qua hợp đồng ở ĐBSCL. Có như vậy, bài toán cân đối “đầu vào, đầu ra”, cân đối “cung, cầu” của hàng hóa nông thủy sản ĐBSCL mới có lời giải thỏa đáng. Từ đây, nông dân ĐBSCL mới có thể yên tâm sản xuất hàng hóa theo nhu cầu thị trường và doanh nghiệp...

Bài, ảnh: THANH LONG