Bích Liên (TTXVN, Reuters)

Một số công ty khởi nghiệp ở Mỹ đang nỗ lực xây dựng thế hệ lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ mới nhằm đưa năng lượng hạt nhân vào kỷ nguyên mới, với sự trợ giúp của Chính phủ Mỹ.

Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm nhấn mạnh năng lượng hạt nhân có vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện cho nước Mỹ. Ảnh: Reuters

Trong cuộc điều trần tại Ủy ban Phân bổ ngân sách của Hạ viện, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm đã nhắc lại “vai trò quan trọng của năng lượng hạt nhân” trong việc cung cấp điện năng cho nước Mỹ. Nhưng dù chính quyền Tổng thống Joe Biden ủng hộ điện hạt nhân, vẫn chưa có dự án mới nào được thực hiện để thay thế các lò phản ứng hạt nhân truyền thống. Trên thực tế, 93 lò phản ứng còn lại ngày nay, cung cấp 18% lượng điện cho Mỹ, đang “già đi” nhanh chóng, 6 lò đã phải ngừng sử dụng từ năm 2017.

Tương lai của lĩnh vực hạt nhân sẽ dựa vào các lò phản ứng module cỡ nhỏ (SMR), tương tự các lò đang dùng để vận hành tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Các lò SMR được quảng bá là lựa chọn rẻ tiền hơn các lò phản ứng hạt nhân truyền thống, nhờ thời gian xây dựng ngắn hơn và cần ít nhiên liệu hơn để vận hành, dẫn tới ít rác thải hạt nhân hơn.

Công nghệ SMR đã được nghiên cứu phát triển vài thập kỷ qua, giờ đã đến lúc sử dụng loại lò này trong bối cảnh Mỹ vừa thông qua Ðạo luật Giảm lạm phát (IRA), theo đó sẽ hỗ trợ tới 30% mức đầu tư. Một số công ty Mỹ đang tự thiết kế các lò SMR hoặc lò AMR (lò phản ứng module nâng cao) của riêng mình. Ðiển hình như Công ty NuScale ở Porland, đã được Ủy ban Quản lý hạt nhân (NRC) cấp phép hồi tháng 1-2023. NuScale dự kiến nhà máy gồm 6 module trọng điểm của mình sẽ được vận hành đầy đủ vào năm 2030 tại in Idaho Falls, bang Idaho.

Bên cạnh NuScale, TerraPower là một công ty được tỉ phú Bill Gates hỗ trợ, dự kiến sẽ động thổ lò phản ứng đầu tiên của mình mang tên Natrium vào tháng tới tại Kemmerer, bang Wyoming. Lò Natrium sẽ được xây dựng gần một nhà máy điện sắp phải đóng cửa vào năm 2028. Khác với mô hình NuScale và giống với các lò phản ứng thông thường, sử dụng nước áp lực, lò Natrium dựa trên “công nghệ muối nấu chảy”, không gây nguy cơ nổ và không đòi hỏi cấu trúc chứa bằng bê tông
truyền thống.

Một công ty khởi nghiệp khác của Mỹ là Tập đoàn Hạt nhân siêu an toàn (USNC, có trụ sở tại Seattle) đang dự định xây nhà máy của mình tại Champagne, bang Illinois, dự kiến vận hành vào đầu năm 2027. Người quản lý bộ phận hạt nhân của công ty, ông Daniel Stout cho biết cũng như với các SMR khác, mô hình của USNC bao gồm nhiều phần cơ bản, giúp giảm chi phí và thời gian xây dựng.

Một số rào cản cần giải quyết

Theo thăm dò của Viện Gallup, người dân Mỹ vẫn đang chia rẽ về việc sử dụng năng lượng hạt nhân, dù số người phản đối đang giảm dần từ 54% vào năm 2016 xuống còn 47% vào năm 2022.

Trong báo cáo công bố hôm 27-4, Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học Quốc gia cho biết các nhà máy điện hạt nhân cỡ nhỏ mới có thể giúp Mỹ đạt được các mục tiêu dài hạn về biến đổi khí hậu, song việc triển khai chúng đang đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật, quy định và kinh tế.

Trong báo cáo mang tên “Ðặt nền tảng cho các lò phản ứng hạt nhân mới và tiên tiến ở Mỹ”, tổ chức khoa học phi lợi nhuận nói trên - chuyên cung cấp phân tích để hỗ trợ thông tin cho các quyết định chính sách công - cho rằng việc triển khai rộng rãi các lò phản ứng có thể mất vài thập kỷ. Lý do là quy định quản lý các lò phản ứng hiện tại không phù hợp với thế hệ nhà máy mới và kêu gọi Quốc hội cung cấp thêm nguồn lực cho Ủy ban Ðiều tiết Hạt nhân Mỹ để thu hẹp những khác biệt.

Báo cáo cũng khuyến nghị Bộ Năng lượng phát triển một chương trình cải thiện hiệu suất của nhiên liệu và vật liệu được sử dụng để xây dựng hoặc vận hành các lò phản ứng, đồng thời cung cấp các khoản ưu đãi, giống như đối với công nghệ năng lượng Mặt trời và năng lượng gió, để thúc đẩy tiến độ phát triển thương mại của các nhà máy điện hạt nhân mới.