Hàng năm, cơ quan quản lý tại TP Cần Thơ tiêu hủy lượng lớn thuốc lá ngoại nhập lậu.

Theo thống kê từ Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, hiện thuốc lá lậu chiếm khoảng 20% sản lượng tiêu thụ nội địa nước ta, số lượng khoảng 800-900 triệu bao/năm. Trong năm 2009 vừa qua, chỉ tính riêng đường biên giới Việt Nam - Campuchia lượng thuốc lá lậu qua đây khoảng 800 triệu bao, trong đó Jet và Hero chiếm trên 90%. Hai loại thuốc lá này sản xuất tại Indonesia và được nhập hợp pháp vào Campuchia với mức thuế suất là 7%. Trong khi đó, mức thuế đánh vào thuốc lá điếu tại Việt Nam là 130%, cộng với thuế tiêu thụ đặc biệt 55%, dẫn đến tình trạng giá thuốc lá tại Việt Nam cao hơn rất nhiều so với Campuchia. Chính sự chênh lệch lớn này đã khiến các đầu nậu tìm cách đưa thuốc lá về thị trường Việt Nam để tiêu thụ. Trước vấn nạn này, chỉ tính riêng trong năm 2009, toàn ngành đã mất thị trường cung ứng nguyên liệu khoảng 17.000 tấn, tương ứng với diện tích 11.000ha trồng thuốc lá, hơn 50.000 lao động nông nghiệp mất việc làm. Không chỉ có vậy, ngân sách nhà nước bị thất thoát khoảng 3.000 -3.500 tỉ đồng tiền thuế và mất đi nguồn ngoại tệ với hơn 200 triệu USD.

Theo các cơ quan chức năng trên địa bàn TP Cần Thơ, hàng năm các cơ quan đã kiểm tra và tịch thu được lượng lớn thuốc lá lậu, nhưng không thể xử lý hình sự, do không thể chứng minh được yếu tố biên giới. Mặt khác, các đầu nậu đã tìm cách lách luật bằng cách “xé” nhỏ khi vận chuyển hàng. Do đó, khi bị bắt được thì giá trị hàng hóa vi phạm chưa đến mức xử lý hình sự mà chủ yếu chỉ dừng lại ở việc tịch thu, xử phạt hành chính. Hàng năm, các cơ quan quản lý trên địa bàn thành phố đã kiểm tra, tịch thu và tiêu hủy một lượng lớn thuốc lá nhập lậu. Ông Nguyễn Văn Sanh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP Cần Thơ – Cơ quan thường trực Ban chỉ đạo 127 thành phố Cần Thơ, cho biết: “Tình hình buôn lậu thuốc lá ngày càng diễn biến phức tạp, điều đó được chứng minh qua số lượng thuốc lá bị bắt giữ và tiêu hủy năm sau luôn cao hơn năm trước. Trong năm 2009 vừa qua, với 5 lần tiêu hủy, tổng lượng thuốc lá nhập lậu bị tiêu hủy là 456.239 bao. Qua năm 2010, chỉ tính hết tháng 7 cơ quan chức năng đã tiêu hủy 4 lần với con số đã là 367.494 bao, từ giờ đến cuối năm con số này chắc chắn sẽ tăng lên rất nhiều”.

Thời gian qua, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cùng với Ban chỉ đạo 127 TW và Ban chỉ đạo 127 các tỉnh, thành phố trong nước thực hiện Thông tư 75/2007/TT-BTC và Thông tư 78/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính hỗ trợ cho việc bắt giữ và tiêu hủy thuốc lá nhập lậu nhưng kết quả vẫn chưa cao, vẫn còn nhiều lỗ hổng chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn tình hình buôn lậu. Để khắc phục những tình trạng trong chế tài xử lý hành vi buôn lậu thuốc lá, ngày 12-7-2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 76 sửa đổi bổ sung Điều 11 Nghị định 06/2009/NĐ-CP về việc xử phạt hành chính trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh rượu và thuốc lá và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-9-2010, với mức xử phạt cao nhất lên đến 100 triệu đồng hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Sau gần nửa tháng Nghị định có hiệu lực, tình trạng thuốc lá lậu và tiêu thụ trên địa bàn thành phố có phần nào thuyên giảm, hoặc ít nhất thuốc lá lậu không còn được ngang nhiên buôn bán công khai như trước đây. Tại các điểm bán lẻ như quán cà phê, tủ thuốc lá bán lẻ trên các tuyến đường cũng “ngại” mua hàng nhiều để bày bán. Theo các điểm kinh doanh, hiện nay hầu hết các loại thuốc lá điếu nhập lậu xuất hiện trên thị trường khá hiếm...

Hầu hết các cơ quan chức năng cho rằng, qui định mới này khá chặt chẽ, mức hình phạt cao sẽ đủ sức răn đe đối với các hành vi buôn lậu và kinh doanh thuốc lá nhập lậu. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tế trong cuộc chiến chống thuốc lá lậu sẽ còn là khó khăn, thách thức với các lực lượng chức năng. Do đó, theo ông Nguyễn Văn Sanh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP Cần Thơ, để thực thi Nghị định 76 thuận lợi cần phải có sự phối hợp chặt chẽ từ nhiều cơ quan chức năng với Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam và nhất thiết phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong thời gian tới.

Bài, ảnh: Khánh Nam