Hơn 2 năm qua vùng trồng khoai lang huyện Bình Tân được cán bộ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), các cơ quan xúc tiến thương mại tỉnh Vĩnh Long hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng mô hình sản xuất an toàn và hình thành vùng trồng khoai đạt tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP. Tuy nhiên, vì sao vẫn chưa mở rộng được diện tích canh tác?

Huyện Bình Tân nổi tiếng với đất trồng khoai lang tốt xanh mát mắt với diện tích khoảng 5.000ha, chiếm 97% diện tích trồng khoai của tỉnh Vĩnh Long và là vùng trồng khoai tập trung lớn nhất ĐBSCL. Qua nhiều năm chuyển dịch trồng màu, luân canh trên đất lúa đã giúp tăng thu nhập, đời sống nông dân nâng lên. Tuy nhiên, phía sau những hình ảnh tốt đẹp được ngành nông nghiệp địa phương phát động xây dựng vùng trồng rau màu an toàn, đạt chứng nhận GlobalGAP, VietGAP và hình ảnh khoai lang tím xuất khẩu bước đầu gầy dựng uy tín, thành công… Vậy mà đến nay vẫn còn những bất cập cần khắc phục...

Thu hoạch khoai lang ở Bình Tân. Ảnh: Văn Kim Khanh

 huyện Bình Tân có 2 xã Tân Thành, Thành Đông tập trung nhiều nông dân chuyên canh khoai lang. Nhiều hộ nông dân đồng lòng thành lập hợp tác xã (HTX), bắt tay đổi mới thay cách làm cũ. HTX khoai lang Tân Thành ra đời gồm có 7 hộ thành viên với 32ha sản xuất được sản phẩm theo hướng an toàn và 17 ha theo hướng GlobalGAP. Các giống khoai được trồng phổ biến trong tỉnh như: Khoai tím Nhật, trắng sữa, trắng giấy, bí đường, khoai bí nghệ, dương ngọc… đạt phẩm chất ngon, năng suất cao, bình quân 20 tấn/ha, sản lượng đạt trên 315.000 tấn. HTX nông nghiệp Thành Đông có 10 xã viên, với 14ha trồng khoai, sản lượng đạt 300 tấn/vụ. Vào tháng 1-2018, Chi cục Bảo vệ thực vật (BVTV) Vĩnh Long chứng nhận sản phẩm khoai lang của HTX Thành Đông đạt tiêu chuẩn VietGAP.

Khoai lang Bình Tân có nhãn hiệu tập thể "BÌNH TÂN SWEET POTATOES" được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận góp phần tạo thương hiệu cho khoai lang Vĩnh Long, đã xuất khẩu sang thị trường các nước như: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc…

Ông Ngô Văn Tua, Giám đốc HTX nông nghiệp Thành Đông, nói: Trước đây khoai lang của HTX đã đạt chứng nhận GlobalGAP, chi phí tốn kém khá nhiều, nhưng thời hạn chỉ sau 1 năm. Tuy nhiên, nhờ qua đợt thực hành sản xuất tốt đó, cái được là thông qua các lớp tập huấn kỹ thuật sản xuất và cách bảo quản sau thu hoạch, vì vậy vừa qua HTX dễ dàng chuyển qua bắt nhịp thực hành sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Thay đổi từ cách làm cũ sử dụng thuốc sâu không đúng cách, các thành viên trong HTX chịu khó, làm quen việc ghi chép sổ sách, sử dụng số lượng phân bón bao nhiêu, thuốc BVTV loại gì, ghi tên thuốc rõ ràng và chỉ sử dụng theo danh mục thuốc cho phép lưu hành của Cục BVTV. Đặc biệt, phải tuân thủ qui trình sản xuất, sử dụng, phun xịt thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng phương pháp) và đảm bảo thời hạn cách ly ngừng xịt thuốc trước khi thu hoạch.

Khoai lang tím đạt VietGAP của HTX Thành Đông cung cấp từ 4-6 tấn/tháng,  giá 24.000 đồng/kg (kể cả bao bì) cho VinEco, sản phẩm kiểm định đạt chất lượng không dư lượng thuốc BVTV đưa vào hệ thống siêu thị VinMart. Trong khi đó sản phẩm khoai lang tím trồng theo cách cũ bán ra thị trường bên ngoài và xuất khẩu Trung Quốc bình quân 12.000-13.000 đồng/kg. Rõ ràng nông dân trồng được khoai lang đạt chuẩn an toàn và có khả năng mở rộng vùng sản xuất. 

Ông Tua cho rằng, trồng khoai lang để đạt tiêu chuẩn GlobalGAP hay VietGAP không quá khó, nhưng hiện thời đơn đặt hàng sản xuất theo hợp đồng số lượng chưa nhiều. Đó là trở ngại chính khiến vùng trồng khoai an toàn chưa thể mở rộng.

Hiện nay nông dân vẫn chưa hết lo sâu bệnh hoành hành. Trong các loài sâu, bệnh gây hại khoai lang đáng sợ nhất là loài sâu đục củ làm cho củ xấu, xuất khẩu không được. Đã có nhiều lớp tập huấn nông dân dùng thuốc trừ sâu sinh học nhưng hiệu quả thuốc ngoài đồng chỉ cầm được khoảng 3 đến 7 ngày thì hết tác dụng. So với thuốc trừ sâu hóa học có thể kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Điều này làm cho nhiều nông dân chọn cách dễ để làm, quay lại theo tập quán canh tác cũ và vô tư phun thuốc bao vây, phòng ngừa miễn sao cho củ khoai no đẹp, đạt năng suất thật cao 40-60 tấn/ha.

Để khoai lang Bình Tân xanh mượt cho củ no tròn, da láng mịn bán được giá cao, phải lo được đầu ra ổn định. Nhưng đó cũng chính là bài toán nan giải trên bước đường xây dựng thương hiệu "khoai lang sạch" Bình Tân hiện nay.

HỮU ĐỨC