Vụ ám sát nhà hoạt động trẻ Charlie Kirk đã gióng hồi chuông báo động về nạn bạo lực chính trị ở Mỹ, làm gia tăng lo ngại về sự an toàn của những nhân vật nổi bật ở cả hai bên đối lập ý thức hệ.

Trong buổi diễn thuyết về “Sự trở lại của nước Mỹ” tại bang Utah hôm 10-9, Kirk, nhà hoạt động chính trị cánh hữu nổi tiếng của đảng Cộng hòa, đã bị bắn một phát đạn vào cổ, khiến ông qua đời ở tuổi 31. Tính đến sáng 12-9, kẻ bắn tỉa vẫn đang lẩn trốn, mặc dù các nhà điều tra đã tung lên mạng Internet nhiều hình ảnh và video về hung thủ này.

Đây là vụ mới nhất trong loạt vụ tấn công và đe dọa nhắm vào các nhân vật chính trị Mỹ, từ Tổng thống Donald Trump và các nghị sĩ đến các thống đốc và thẩm phán. Kirk không phải là quan chức dân cử, nhưng có ảnh hưởng với tư cách nhà sáng lập tổ chức bảo thủ Turning Point USA và là đồng minh thân cận của ông Trump.

Ông Kirk trước khi bị bắn tại sự kiện hôm 10-9. Ảnh: AP

Tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng

Michael Jensen, nhà nghiên cứu tại Đại học Maryland (Mỹ), nơi theo dõi các hành động bạo lực tương tự trong cơ sở dữ liệu khủng bố ở Mỹ từ năm 1970, cho biết đã chứng kiến ​​sự gia tăng số vụ tấn công nhắm vào “các thực thể chính phủ” - các nhà lập pháp và ứng cử viên - cũng như các quan chức thực thi luật nhập cư.

Nhiều yếu tố hội tụ đã khiến bạo lực chính trị gia tăng ở Mỹ, trong đó có bất ổn kinh tế, lo lắng về thay đổi nhân khẩu học chủng tộc và sắc tộc.

Nước Mỹ từ lâu đã bị ám ảnh bởi bạo lực chính trị. Đơn cử như vào những năm 1960, một trong những thập kỷ biến động xã hội nhất trong lịch sử hiện đại của Mỹ, những kẻ ám sát đã bắn chết Tổng thống John F. Kennedy, mục sư Martin Luther King, thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy và nhà lãnh đạo dân quyền Medgar Evers. Trong những thập kỷ tiếp theo, các Tổng thống Gerald Ford và Ronald Reagan đã sống sót sau những vụ ám sát hụt. 

Nhưng cuộc sống hiện đại của người Mỹ lại bao gồm một chất xúc tác vốn không tồn tại trong những thời kỳ trước đây: mạng xã hội và khả năng dễ lan truyền quan điểm cực đoan của một người bình thường đến đông đảo người khác trên toàn thế giới. Chính bước phát triển công nghệ này đã dẫn đến sự phân cực sâu sắc hơn.

Dữ liệu thăm dò của đài NBC News năm 2010 cho thấy 50% đảng viên Cộng hòa khi đó có quan điểm “rất” tiêu cực về đảng Dân chủ, trong khi tỷ lệ này theo chiều ngược lại là 40%. Đến tháng 3 năm nay, hai con số này đã tăng mạnh, với 69% đảng viên Dân chủ có quan điểm rất tiêu cực về đảng Cộng hòa và 70% đảng viên Cộng hòa có quan điểm tương tự đối với đảng đối thủ.

Trong 5 năm qua, làn sóng bạo lực tại Mỹ cũng tăng đột biến. Trong nửa đầu năm nay, Mỹ đã ghi nhận ​​150 vụ tấn công mang động cơ chính trị, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. 

Hồi tháng 6, một đối tượng bịt mặt đã bắn chết cựu Chủ tịch Hạ viện Melissa Hortman (thành viên đảng Dân chủ) và chồng bà, đồng thời làm bị thương vợ chồng thượng nghị sĩ John Hoffman. Trước đó, nhà của Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro bị phóng hỏa mà thủ phạm là một người đàn ông tức giận trước lập trường của thống đốc về cuộc xung đột Israel - Palestine.

Trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, Tổng thống Trump đã 2 lần trở thành mục tiêu của các vụ ám sát hụt. Năm 2022, kẻ lạ đã đột nhập vào nhà nhằm bắt cóc cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và sau đó đánh chồng bà trọng thương.

Trong vài năm gần đây, các quan chức thực thi pháp luật cũng đã phá nhiều âm mưu gây hại cho các nhân vật chính trị. Trong đó, một người đàn ông ở California đã bị bắt giữ về tội tìm cách sát hại Thẩm phán Tòa án Tối cao Brett Kavanaugh.

Khó xoay chuyển tình thế

Kể từ khi trở lại nắm quyền, Tổng thống Trump đã thu hẹp các nỗ lực chống chủ nghĩa cực đoan trong nước, chuyển hướng nguồn lực sang thực thi luật nhập cư và coi biên giới phía Nam là mối đe dọa an ninh hàng đầu.

Glenn Gerstell, cựu cố vấn của Cơ quan An ninh Quốc gia lo ngại rằng thông tin sai lệch và các thuyết âm mưu tràn lan trên các mạng xã hội sẽ khiến người Mỹ khó đoàn kết hơn so với các thời đại trước đây. Giới chuyên gia cảnh báo rằng bạo lực có thể sẽ còn gia tăng, vì những hành động như vụ thủ tiêu Charlie Kirk có thể dẫn đến một vòng xoáy trả thù.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, thuộc đảng Cộng hòa cho biết nhiều nhà lập pháp đã kêu gọi tăng cường an ninh sau vụ ám sát ông Kirk.

Một buổi lễ tại Lầu Năm Góc tưởng niệm sự kiện khủng bố ngày 11-9-2001 đã được dời đến một địa điểm an toàn hơn. Các biện pháp bảo vệ bổ sung cũng được triển khai khi ông Trump tham dự trận đấu bóng chày vào tối 11-9 tại New York. Ngoài các sự kiện trong tuần này, đội ngũ của ông Trump đang có các cuộc thảo luận sâu rộng hơn về việc tăng cường bảo vệ cho tổng thống.

HẠNH NGUYÊN (Theo NBC News, Reuters)