TRÍ VĂN (Tổng hợp)

Ấn Ðộ vừa vượt Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới. Theo dữ liệu của Liên Hiệp Quốc, dân số Ấn Ðộ đã vượt 1,428 tỉ người, cao hơn mức 1,425 tỉ dân của Trung Quốc. Với vị thế quốc gia đông dân nhất thế giới, Trung Quốc đã tận dụng quy mô dân số khổng lồ để thay đổi chỗ đứng trong nền kinh tế toàn cầu nhưng liệu New Delhi có thể làm được những gì Bắc Kinh từng làm hay không hiện vẫn còn là nghi vấn.

Người dân Ấn Độ tại một khu chợ. Ảnh: Japan Times

Lắm cơ hội

Nhu cầu vật chất của gần 1,5 tỉ dân đang gây áp lực khủng khiếp lên môi trường của Ấn Ðộ nhưng một khi đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo khổ cùng cực, Ấn Ðộ sẽ không còn phải hứng chịu nạn đói. Thay vào đó, đất nước đông dân nhất thế giới sẽ có lực lượng lao động đông đảo. Và nhiều người đã mơ về một “thế kỷ của Ấn Ðộ”. Ấn Ðộ là một đất nước sẵn sàng lao động. Hơn 2/3 dân số ở độ tuổi 15-59, trong khi tỷ lệ trẻ em và người về hưu lại rất thấp.

Trong số các nền kinh tế lớn, Ấn Ðộ được dự đoán là nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trong năm nay. Ngân hàng Thế giới kỳ vọng Ấn Ðộ sẽ tăng trưởng 6,3% trong năm tài chính mới sau khi suy thoái mạnh vì đại dịch COVID-19. Sở hữu bối cảnh khởi nghiệp công nghệ tuyệt vời cùng với tầng lớp trung lưu hiểu biết về công nghệ và giờ đây có hồ sơ nhân khẩu học đáng ghen tị, Ấn Ðộ được cho sẽ giải quyết nỗi lo về dân số quá mức và giảm tốc độ tăng trưởng dân số thông qua các cách dần dần và hữu cơ hơn, gồm những nỗ lực nghiêm túc để thúc đẩy các biện pháp tránh thai, trái ngược với “chính sách một con” kéo dài của Trung Quốc vốn dẫn đến sự sụt giảm mạnh về dân số và có thể gây căng thẳng nghiêm trọng cho nền kinh tế nước này.

Mặt khác, Ấn Ðộ đang tìm cách tận dụng những khó khăn về kinh tế và ngoại giao của Trung Quốc để trở thành một lựa chọn thay thế hoàn hảo. New Delhi hiện được Apple chọn là nơi sản xuất iPhone đồng thời là đối tác địa chính trị và đối trọng được săn đón. Chưa dừng lại ở đó, các quốc gia phương Tây đang gấp rút chuyển hướng từ Trung Quốc sang Ấn Ðộ, trong khi các hãng sản xuất chip đang tìm tới Ấn Ðộ để thay thế Trung Quốc. Những dịch vụ trực tuyến cũng cho phép hàng triệu người trẻ Ấn Ðộ làm việc từ xa cho các công ty nước ngoài. Và cuộc sống của những ngôi làng Ấn Ðộ đã khoác áo mới sau nhiều năm. “Thời của Ấn Ðộ đã đến” - Thủ tướng Narendra Modi gần đây đã tuyên bố như vậy.

Nhưng cũng nhiều thách thức

Quy mô to lớn cùng với sự tăng trưởng bền vững của Ấn Ðộ cũng đặt ra nhiều thách thức. Trong vài năm qua, Ấn Ðộ đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất. Nhưng tốc độ đó không đủ nhanh và nhiều người vẫn chưa có việc làm chính thức. “Những người trẻ tuổi có tiềm năng đóng góp cho nền kinh tế nhưng để họ làm được điều đó thì đòi hỏi đất nước không chỉ đầu tư vào giáo dục mà còn cả sức khỏe, dinh dưỡng và kỹ năng để có việc làm” - Poonam Muttreja, Giám đốc điều hành Tổ chức Dân số Ấn Ðộ, cho biết.

Hiện một câu hỏi được đặt ra rằng ngoài nông nghiệp, New Delhi bằng cách nào có thể tạo ra 90 triệu việc làm mới trước năm 2030 để bắt kịp tốc độ tăng trưởng dân số. Ngay cả trong những năm trước khi COVID-19 bùng phát, Ấn Ðộ cũng rất khó đạt được mục tiêu đó.

Tại Trung Quốc, tình trạng dân số ngày càng già đi và thu hẹp khiến việc duy trì tăng trưởng kinh tế và đạt được tham vọng chính trị nhằm vượt qua Mỹ trở nên khó khăn hơn. Song, trong những thập niên trước khi dân số nước này trên đà tăng trưởng, Trung Quốc đã tìm ra cách để chuyển đổi tăng trưởng thông qua sản xuất định hướng xuất khẩu, giống như các nước Ðông Á nhỏ hơn từng làm. Tuy nhiên, Ấn Ðộ vẫn chưa thể sao chép công thức đó hoặc đưa ra một công thức riêng để có thể đạt được nhiều lợi ích hơn.

Mặt khác, cơ sở hạ tầng của Ấn Ðộ dù được cải thiện nhiều so với cách đây vài thập niên nhưng vẫn kém xa Trung Quốc, gây cản trở đầu tư nước ngoài vốn đã bị đình trệ trong những năm gần đây. Một vấn đề lớn khác là chỉ có 20% phụ nữ Ấn Ðộ tham gia lực lượng lao động chính thức. Ðây là một trong những tỷ lệ thấp nhất thế giới. Trong khi đó, tỷ lệ của Trung Quốc gần gấp đôi con số đó, cao hơn mức trung bình của Mỹ và trên thế giới. Ngoài việc dập tắt nguyện vọng của hàng trăm triệu phụ nữ trẻ, việc ngăn cản họ tham gia các công việc chính thức còn là một lực cản đối với nền kinh tế Ấn Ðộ. Theo bà Muttreja, để Ấn Ðộ thực sự thu lợi tức về nhân khẩu học, trẻ em gái và phụ nữ cần có quyền tiếp cận một cách bình đẳng các công cụ và phương tiện hỗ trợ cuộc sống như các bé trai và nam giới.

Dù nền kinh tế Ấn Ðộ phát triển nhanh và tỷ lệ người Ấn Ðộ sống trong tình trạng cực nghèo giảm mạnh nhưng hầu hết người Ấn Ðộ vẫn nghèo theo tiêu chuẩn toàn cầu, trong khi hơn 1/3 trẻ em nước này bị suy dinh dưỡng. Bên cạnh đó, tốc độ phát triển kinh tế trên khắp đất nước vẫn không đồng đều, một số bang có thu nhập trung bình trong khi những bang khác đang vật lộn để cung cấp những điều cơ bản cho người dân. Trong khi đó, việc phân phối các nguồn lực đang ngày càng trở thành một vấn đề chính trị căng thẳng, thử thách hệ thống liên bang của Ấn Ðộ.