Tướng Scott Miller, Tư lệnh các lực lượng Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Afghanistan, vừa lên tiếng cảnh báo về rủi ro nội chiến ở quốc gia Tây Nam Á trong bối cảnh tình hình an ninh đang xấu đi.

Một số nhóm dân quân Afghanistan được cho là từng liên quan tới tình trạng hỗn loạn và giết người. Ảnh: AP

“Nội chiến chắc chắn là hình ảnh có thể thấy được nếu tình hình bất ổn hiện nay tại Afghanistan vẫn tiếp diễn. Đây sẽ là mối lo ngại cho thế giới”, Tướng Miller nói tại cuộc họp báo ở thủ đô Kabul hôm 29-6. Ông Miller cũng tái khẳng định chỉ có giải pháp chính trị mới kết thúc cuộc chiến ở Afghanistan, nhưng giải pháp này sẽ ngày càng khó khăn nếu bạo lực không suy giảm. Theo vị tướng 4 sao của Mỹ, những thắng lợi mà Taliban giành được gần đây rất đáng lo ngại.

Trong vài tuần qua, gần ¼ số quận ở Afghanistan đã rơi vào tay Taliban. Mặc dù nhận tài trợ hàng tỉ USD từ Mỹ trong nhiều năm, song cho đến nay lực lượng an ninh Afghanistan vẫn không thể ngăn chặn các cuộc tiến công của Taliban. Nhóm phiến quân Hồi giáo này đã tăng cường chiếm đóng các quận sau khi Tổng thống Joe Biden hồi tháng 4 thông báo sẽ rút hết binh sĩ Mỹ khỏi Afghanistan trước ngày 11-9 tới. Hiện quân đội xứ cờ hoa đã rút hơn phân nửa số quân nhân, thiết bị và dự kiến sẽ hoàn tất quá trình này vào giữa tháng 7. Gần đây, tình báo Mỹ đánh giá rằng Chính phủ Afghanistan có thể sụp đổ trong vòng 6 tháng sau khi lính Mỹ rời đi.

Để hỗ trợ quân đội Afghanistan, lực lượng dân quân đã đứng lên. Cả Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani và tân Bộ trưởng Quốc phòng Bismillah Khan Mohammadi đều hoan nghênh sự trỗi dậy của các nhóm vũ trang này. Mức độ hiệu quả của lực lượng dân quân trên chiến trường vẫn còn bị hoài nghi, nhưng Kabul sẽ tiếp tục ủng hộ họ. Trong cuộc phỏng vấn gần đây, Chủ tịch Hội đồng cấp cao về hòa giải dân tộc Afghanistan Abdullah Abdullah cũng cho rằng các nhóm dân quân cần hợp tác chặt chẽ với các lực lượng an ninh.

Miền Bắc Afghanistan vốn là thành trì của các nhóm dân tộc thiểu số, những người từng hỗ trợ liên quân quốc tế kéo sập chế độ Taliban cách đây 20 năm. Trong khi đó, thành trì truyền thống của Taliban nằm ở phía Nam và Đông. Với những thắng lợi gần đây tại phía Bắc, Taliban đã kiểm soát cửa khẩu biên giới chính của Afghanistan với Tajikistan, một tuyến giao thương quan trọng. Chúng cũng chiếm đóng quận chiến lược Doshi.

Kết quả là Chính phủ Afghanistan tuần rồi đã tuyên bố lệnh động viên quốc gia, vũ trang cho những tình nguyện viên địa phương. Các nhà quan sát cho rằng động thái này chỉ giúp hồi sinh lực lượng dân quân - những người trung thành với các chỉ huy địa phương hoặc những thủ lĩnh đầy quyền lực thân Kabul. Đáng nói, những nhóm dân quân này từng tham gia vào cuộc nội chiến đẫm máu, dẫn đến việc Taliban nắm quyền kiểm soát Afghanistan năm 1996. Trong cuộc chiến hồi thập niên 1990, rất nhiều tướng lĩnh đã tranh giành quyền lực, gần như phá hủy Kabul và giết chết ít nhất 50.000 người, chủ yếu là dân thường. Do vậy, giới quan sát quốc tế và Afghanistan lo ngại cuộc xung đột tương tự có thể nổ ra một lần nữa. Cựu cố vấn của Chính phủ Afghanistan Torek Farhadi thậm chí mô tả lệnh động viên quốc gia là “công thức đưa đến bạo lực lan rộng trong tương lai”.

 HẠNH NGUYÊN (Theo NY Times, AP)