Chủ trì hội nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển hạ tầng giao thông khu vực ÐBSCL sáng 16-10 tại TP Cần Thơ, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu không để chậm tiến độ các dự án. Bàn làm, không bàn lùi; đã làm thì phải có sản phẩm cụ thể, kết quả cụ thể. Dự án chậm tiến độ thì các bộ, ngành, địa phương, nhà thầu phải tìm giải pháp bù tiến độ. Giao thông phải đi trước mở đường cho vùng ÐBSCL phát triển.

Thi công dự án cao tốc đoạn Cần Thơ - Hậu Giang. Ảnh: AN CHI

Khó khăn nguồn cát

Theo Bộ Giao thông vận tải (GTVT), ÐBSCL đang triển khai 9 dự án cao tốc trọng điểm quốc gia, trọng điểm ngành GTVT, tổng vốn đầu tư khoảng 106.000 tỉ đồng. Trong đó, 8/9 dự án đang tổ chức triển khai thi công, riêng Dự án cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh (vốn ODA Hàn Quốc) do Bộ GTVT làm cơ quan chủ quản, đang hoàn thiện thủ tục và dự kiến khởi công đầu năm 2025.

Trong 8 dự án đang triển khai, 6 dự án có kế hoạch hoàn thành trong năm 2025, gồm 4 dự án đường bộ cao tốc với tổng chiều dài 207km thuộc kế hoạch thi đua hoàn thành 3.000km cao tốc cả nước, là: 2 dự án thành phần (DATP) đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau thuộc Dự án Ðường bộ cao tốc Bắc Nam phía Ðông giai đoạn 2021 - 2025; Dự án Cao Lãnh - Lộ Tẻ; Dự án Lộ Tẻ - Rạch Sỏi; DATP1 Cao Lãnh - An Hữu có kế hoạch hoàn thành vào 2027 nhưng được tỉnh Ðồng Tháp đăng ký rút ngắn tiến độ và 2 dự án cầu, đường bộ.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết: Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) các dự án cao tốc đang triển khai đạt trên 99%, cơ bản đáp ứng tiến độ thi công, riêng Dự án đường Hồ Chí Minh chưa đáp ứng yêu cầu thi công (đoạn qua tỉnh Kiên Giang đạt 56%, qua tỉnh Bạc Liêu đạt 82%); Dự án Cao Lãnh - Lộ Tẻ còn vướng mặt bằng tại nút giao Lộ Tẻ (qua TP Cần Thơ). Ðể đảm bảo tiến độ, các chủ đầu tư đã tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp”, “vượt nắng, thắng mưa” theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Ðến nay, các nhà thầu đã huy động 450 mũi thi công, 6.500 nhân lực, 2.200 thiết bị phù hợp với điều kiện thi công tại ÐBSCL (riêng Dự án Cần Thơ - Cà Mau có 183 mũi thi công, 971 thiết bị, 3.000 nhân lực). Tuy nhiên, hầu hết các dự án/DATP đều chậm tiến độ so với kế hoạch từ 4% đến 15%.

Trong các dự án, Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm cho biết, chỉ có DATP1 thuộc Dự án cao tốc Châu Ðốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Dự án cầu Rạch Miễu 2, Dự án cầu Ðại Ngãi đáp ứng tiến độ. Hiện nay, tại Dự án Cần Thơ - Cà Mau, công suất khai thác, cung ứng cát đắp hằng ngày mới chỉ đạt 54.000m³/76.000m³. “Vì vậy, nếu không kịp thời bổ sung nguồn vật liệu cho các dự án để đạt công suất theo nhu cầu trong tháng 10-2024 sẽ rất khó đáp ứng tiến độ” - Thứ trưởng Nguyễn Duy Lâm nhấn mạnh.

Báo cáo tại cuộc họp về tiến độ các dự án giao thông trọng điểm qua địa bàn TP Cần Thơ, ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND thành phố, cho biết: “Với dự án đường bộ cao tốc Châu Ðốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1 dài 37,42km, đã thực hiện xong GPMB tuyến chính, riêng trạm dừng nghỉ có khoảng 40 hộ bị ảnh hưởng, thành phố đang thực hiện kiểm đếm và sẽ hoàn thành bàn giao 100% mặt bằng trước 31-12-2024. Với DATP2 - Dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau, đoạn qua Cần Thơ chậm tiến độ, do vật liệu cát chưa đáp ứng yêu cầu thi công, nhu cầu cát đắp nền đến 7 triệu mét khối và tỉnh An Giang cung cấp cát cho cao tốc này, nhưng năm 2024 phải điều tiết 0,7 triệu mét khối cho dự án Cần Thơ - Cà Mau, nên đang thiếu khoảng 2,78 triệu mét khối. Vốn năm 2024 bố trí cho cao tốc là 2.000 tỉ đồng, thành phố đã giải ngân 76,26% và đến cuối năm nay sẽ giải ngân 100% kế hoạch vốn”. Chủ tịch UBND thành phố cũng kiến nghị tỉnh Tiền Giang, An Giang tạo điều kiện, cung cấp nguồn cát cho Cần Thơ như cam kết của các địa phương.

Tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương: Vĩnh Long, Tiền Giang, Ðồng Tháp, An Giang, Sóc Trăng, Kiên Giang, Bến Tre nêu khó khăn, vướng mắc trong công tác cấp phép khai thác mỏ cát. Với các mỏ thương mại phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường mới được cấp phép và công tác này cũng mất nhiều thời gian. Còn với mỏ cát theo cơ chế đặc thù của Trung ương, không cần đánh giá tác động môi trường, nhưng lại ảnh hưởng đến sạt lở bờ sông, nên địa phương cần thời gian đánh giá đầy đủ tác động môi trường. Bên cạnh đó, một số mỏ cát đã cấp phép nhưng trữ lượng hụt so với đánh giá ban đầu, có mỏ không có cát khai thác.

Cần quyết tâm chính trị cao nhất

Theo lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, đến nay các địa phương vùng ÐBSCL đã cấp 49 giấp phép khai thác cát sông, với trữ lượng khoảng 50 triệu mét khối; trong khi nhu cầu cát cho các dự án cao tốc đến 65 triệu mét khối. Vì vậy, để bù lượng thiếu hụt này có thể tăng khai thác cát biển và nguồn cát nhập khẩu. Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan hướng dẫn các địa phương thực hiện các thủ tục, đánh giá tác động môi trường, đảm bảo an toàn môi trường ở các điểm khai thác.

Về nguồn vốn bố trí cho các dự án, theo Bộ GTVT, năm 2024: Dự án Cần Thơ - Cà Mau 5.850 tỉ đồng; Dự án Châu Ðốc - Cần Thơ - Sóc Trăng 10.423 tỉ đồng; Dự án Cao Lãnh - An Hữu 2.454 tỉ đồng; đường Hồ Chí Minh đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận 1.390 tỉ đồng. Riêng DATP1 Dự án Cao Lãnh - An Hữu cần bổ sung thêm 250 tỉ đồng, tỉnh Ðồng Tháp đang cân đối nguồn vốn của địa phương; Dự án cầu Rạch Miễu 2 cần bổ sung thêm 1.192 tỉ đồng vào nguồn vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025, Bộ GTVT đã có văn bản đề nghị Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, Bộ Tài chính giải quyết. Tiến độ giải ngân vốn năm 2024 của các dự án cơ bản đáp ứng yêu cầu (đạt từ 75%-98%), riêng DATP3 (Hậu Giang) và DATP4 (Sóc Trăng) thuộc Dự án Châu Ðốc - Cần Thơ - Sóc Trăng còn thấp so với mặt bằng chung.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Ðầu tư Ðỗ Thành Trung cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Chính phủ, Bộ trên tinh thần là đảm bảo bố trí đủ vốn cho các dự án giao thông quan trọng của vùng. Với các dự án trọng điểm tại ÐBSCL đã bố trí vốn từ 59%-100% vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2025, đảm bảo đủ nhu cầu theo tiến độ dự án. Trong đó, vốn đầu tư công bố trí cho các dự án giao thông trọng điểm của Bộ GTVT khoảng 72.000 tỉ đồng.

Ðể hoàn thành các dự án cao tốc theo kế hoạch, đảm bảo mục tiêu hoàn thành 3.000km đường bộ cao tốc vào năm 2025 (trong đó, ÐBSCL là 207km), lãnh đạo Bộ GTVT kiến nghị Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, Bộ Tài chính bố trí đủ vốn bổ sung cho các dự án. Ðồng thời yêu cầu các địa phương: Tiền Giang, Ðồng Tháp, An Giang, Cần Thơ, Hậu Giang, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau khẩn trương đẩy nhanh tiến độ GPMB, di dời hệ thống điện cao thế để bàn giao toàn bộ mặt bằng cho các dự án trong tháng 10-2024. 

Kết luận tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Tôi đề nghị các bộ, ban ngành Trung ương và các địa phương trên tinh thần khó ở đâu thì ở đó gỡ; bàn làm, không bàn lùi. Từ khi chúng ta bắt đầu nghiên cứu các dự án cao tốc ở ÐBSCL, với nhiều cuộc họp, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều văn bản để thực hiện. Chúng ta đã biến cái không thể thành cái có thể. Từ cánh đồng lúa bát ngát đến cao tốc hiện đại để góp phần phát triển ÐBSCL. Vì vậy, không để chậm tiến độ dự án, khó ở đâu thì ở đó phải tháo gỡ, không để trì trệ, vượt quá thẩm quyền thì báo cáo cấp trên”.

Thủ tướng yêu cầu các địa phương không được để các nhà thầu, công nhân cô đơn trên công trường mà phải thường xuyên thăm hỏi, động viên để đạt kết quả cao nhất. Phải tăng tốc, bứt phá; địa phương làm, địa phương quyết và địa phương chịu trách nhiệm. Thiếu vốn thì phải cấp đủ vốn. “Giao thông phải đi trước để tạo không gian phát triển mới, tạo thuận lợi cho đi lại của người dân, giảm chi phí logistics, tăng tính cạnh tranh hàng hóa. Chúng ta cần quyết tâm chính trị cao nhất” - Thủ tướng chỉ đạo.