Trong vóc dáng của một thành phố trẻ, giàu tiềm năng, giữa ĐBSCL trù phú và đầy sức sống, TP Cần Thơ bước vào năm mới Kỷ Sửu 2009 với nhiều thành quả đáng tự hào và đang vươn tới tầm cao mới: trở thành đô thị loại I. Nhân dịp này, Báo Cần Thơ đã phỏng vấn đồng chí Trần Thanh Mẫn, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, xung quanh những thành tựu cũng như thách thức mà thành phố đã, đang và sẽ vượt qua để thực hiện thắng lợi mục tiêu này.

* Thưa đồng chí Chủ tịch, Nghị quyết của Thành ủy Cần Thơ đã đề ra mục tiêu phấn đấu xây dựng TP Cần Thơ trở thành đô thị loại I vào năm 2009. Xin đồng chí cho biết ý nghĩa của việc thực hiện mục tiêu này?

- Năm 2008 đã đi qua. Năm 2009 đến đánh dấu một mốc quan trọng trên đường phát triển của TP Cần Thơ: Thành phố tròn 5 năm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương và bước vào năm thứ 5 thực hiện Nghị quyết số 45/NQ-TW của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát triển TP Cần Thơ trong thời kỳ CNH-HĐH đất nước”.

5 năm qua, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng được sự quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ của Trung ương Đảng, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương, sự hợp tác, hỗ trợ của các tỉnh, thành trong khu vực và cả nước, Đảng bộ và nhân dân thành phố đã đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, vận dụng đúng đắn và sáng tạo các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; khai thác tốt những tiềm năng, thế mạnh, tập trung phát triển kinh tế xã hội, đạt được những thành tựu quan trọng, giúp TP Cần Thơ hình thành được một số tiền đề và nhân tố mới, tạo thế và lực cho phát triển trong thời gian tới. Kinh tế phát triển với tốc độ tăng trưởng cao, bình quân 5 năm đạt 15,5%, riêng năm 2008 dù gặp khó khăn chung, nhưng vẫn đạt 15,21%. Đời sống nhân dân được cải thiện, thu nhập bình quân đầu người năm 2008 ước đạt 1.444 USD, tăng hơn gần 800 USD so với năm 2004. Kinh tế thành phố phát triển đúng hướng theo quy hoạch đã được Chính phủ phê duyệt với cơ cấu kinh tế: công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp. Nếu năm 2004, tỷ trọng khu vực I chiếm 20,76%, khu vực II 38,4%, khu vực III 40,82%, thì năm 2008 tỷ lệ này tương ứng là 16,7%, 38,4% và 44,9%. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân trên 20%/ năm, doanh thu thương mại dịch vụ du lịch năm sau cao hơn năm trước bình quân 30,6%...

Những năm qua, quy mô đô thị TP Cần Thơ không ngừng được mở rộng, vốn đầu tư cho phát triển đô thị tăng khá nhanh. Công tác cải tạo, nâng cấp đô thị được chú trọng, bộ mặt đô thị từng bước thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại. Thành phố đã và đang hình thành các khu đô thị mới, như Khu Nam sông Cần Thơ thuộc quận Cái Răng, các khu đô thị tại quận Bình Thủy, Ô Môn và tương lai sẽ hình thành thêm Khu đô thị Tây Bắc của thành phố (Trà Nóc, Thới An Đông của quận Bình Thủy và Phước Thới của quận Ô Môn). Hạ tầng xã hội đô thị được quan tâm đầu tư, từng bước đáp ứng tốt đời sống nhân dân, góp phần thúc đẩy phát triển các hoạt động kinh tế, văn hóa, du lịch, dịch vụ... Nhiều công trình trọng điểm mang tầm khu vực và quốc gia như: Cầu Cần Thơ, sân bay quốc tế Cần Thơ, Cảng biển Cái Cui, tuyến đường Mậu Thân - sân bay Trà Nóc, quốc lộ 91 B - Nam sông Hậu... và nhiều công trình quan trọng khác dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm 2009 sẽ làm thay đổi diện mạo và tăng thêm tiềm lực của thành phố và vùng ĐBSCL.

TP Cần Thơ trở thành đô thị loại I vào năm 2009 này sẽ đánh dấu một giai đoạn phát triển mới, toàn diện, tạo đà cho quá trình đi lên CNH - HĐH thành phố, như Nghị quyết số 45/NQ-TW của Bộ Chính trị đã nêu: “Cần Thơ phải phấn đấu là một trong những địa phương đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa để trở thành đô thị loại I trước năm 2010 và cơ bản trở thành thành phố công nghiệp trước năm 2020, là một cực phát triển, đóng vai trò động lực thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của toàn vùng”.

* Hiện trạng kết cấu hạ tầng của thành phố đang ở mức độ nào so với các tiêu chí của một đô thị loại I, thưa đồng chí Chủ tịch?

- Căn cứ kết quả tổng hợp, đánh giá các chỉ tiêu phân loại đô thị, theo tiêu chí đô thị loại I, do Phân Viện Quy hoạch Đô thị Nông thôn Miền Nam thuộc Bộ Xây dựng thiết lập, thì đến tháng 6-2008, TP Cần Thơ đã đạt 74,5/100 điểm, đủ điều kiện để trình Chính phủ công nhận thành phố là đô thị loại I (từ 70 điểm trở lên).

Trong đó, các tiêu chuẩn chức năng đô thị, quy mô dân số đô thị và tiêu chuẩn kết cấu hạ tầng đô thị như: diện tích nhà ở, tỷ lệ nhà kiên cố trên tổng quỹ nhà, cấp nước, cấp điện, thông tin liên lạc đều đạt và vượt các tiêu chí của đô thị loại I theo quy định. Tuy nhiên, một số chỉ tiêu vẫn chưa đạt so với chuẩn đô thị loại I, như: tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, tỷ lệ đất xây dựng công trình công cộng, mật độ đường chính, mật độ đường cống thoát nước, tỷ lệ đất cây xanh toàn đô thị, chỉ tiêu mật độ dân số và một số chỉ tiêu về việc xử lý rác, nước thải... Nguyên nhân của những mặt còn hạn chế này là do thành phố có xuất phát điểm thấp, quy mô nền kinh tế nhỏ, công nghiệp hóa chưa cao, chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm ảnh hưởng đến việc tạo công ăn việc làm, chuyển đổi ngành nghề từ lao động nông nghiệp sang lao động phi nông nghiệp. Kết cấu hạ tầng kỹ thuật đô thị đã được tập trung đầu tư khá lớn nhưng chưa thật sự đồng bộ. Nhiều năm qua chúng ta chưa quan tâm đầu tư hệ thống thoát nước thải và xử lý chất thải. Bên cạnh đó, việc huy động các nguồn lực đầu tư còn hạn chế, nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng không đáp ứng kịp tốc độ phát triển theo định hướng quy hoạch và tốc độ đô thị hóa. Kiến trúc không gian và vẻ mỹ quan đô thị chưa được định hình rõ ràng, năng lực tư vấn, lập quy hoạch còn thiếu tầm nhìn. Kết cấu hạ tầng đô thị và liên vùng còn yếu kém, đặc biệt là cảng hàng không, cảng biển quốc tế, đường sắt, đường bộ cao tốc chưa kết nối được với các vùng kinh tế quốc gia, quốc tế. Thời gian qua, một số dự án trọng điểm trên địa bàn thành phố triển khai chậm, đã ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư để phát triển kinh tế - xã hội và kết cấu hạ tầng của thành phố, ảnh hưởng trực tiếp đến một số chỉ tiêu quy định về giao thông, xử lý môi trường.

* Như vậy, để thực hiện đạt mục tiêu trở thành đô thị loại I trong năm 2009, các ngành, các cấp trong thành phố phải tập trung hoàn thành những công việc lớn nào, thưa đồng chí?

- Như tôi đã nói, hiện nay, TP Cần Thơ đã đủ tiêu chuẩn để đề nghị Trung ương công nhận là đô thị loại I. Tuy nhiên, trong năm 2009, các ngành, các cấp trong thành phố phải quyết liệt thực hiện nhiệm vụ nâng cao các chỉ tiêu còn chưa đạt để xứng đáng là đô thị loại I một cách vững chắc và thuyết phục hơn. Cụ thể là thành phố sẽ đẩy mạnh phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, đầu tư mở rộng các khu, cụm công nghiệp hiện có như: khu công nghiệp Trà Nóc II, khu công nghiệp Hưng Phú I, II; giải phóng mặt bằng dứt điểm và đầu tư cơ sở hạ tầng để xây dựng nhà máy sản xuất. Dự kiến, chỉ riêng các khu này đã thu hút hơn 168.000 công nhân lao động. Đồng thời, hoàn thành các thủ tục để kêu gọi đầu tư xây dựng các khu tiểu thủ công nghiệp thuộc các quận Bình Thủy, Ô Môn, Cái Răng; tìm cơ chế, chính sách để kêu gọi và thúc đẩy đầu tư xây dựng các khu nhà ở công nhân, nhằm tạo phúc lợi và an sinh xã hội.

Với tình hình kinh tế - xã hội hiện tại, thành phố cũng xác định phát triển thương mại, dịch vụ là một trong những giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh và mang yếu tố cộng đồng cao nhất, khả thi nhất. Vì thế, năm 2009 thành phố sẽ tăng cường công tác xúc tiến thương mại, tổ chức hợp tác, liên kết, tạo điều kiện và hỗ trợ các thành phần kinh tế đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh. Gắn việc quy hoạch, tổ chức dân cư tại các khu đô thị mới với việc phát triển thương mại, dịch vụ; khuyến khích phát triển kinh tế nhiều thành phần, nhiều loại hình kinh tế, dịch vụ thuộc các sở hữu khác nhau. Trong điều kiện thành phố đang mở rộng phát triển đô thị thì loại hình này càng tạo điều kiện cho người nông dân bị thu hồi đất chuyển đổi sang ngành nghề phi nông nghiệp.

Đối với nhiệm vụ phát triển nhà ở, sẽ triển khai dự án phát triển nhà ở xã hội và đầu tư các khu đô thị tái định cư để phục vụ cho việc triển khai xây dựng các dự án, kết hợp xây dựng đồng bộ hệ thống kỹ thuật hạ tầng các khu dân cư mới.

Đối với nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật, thành phố sẽ tập trung giải quyết đầu tư các công trình giao thông đầu mối, mang tính liên khu vực, tạo động lực cho sự phát triển. Đề nghị Trung ương đầu tư các công trình giao thông do Trung ương quản lý trên địa bàn TP Cần Thơ, như Quốc lộ 91 từ Cần Thơ đi An Giang, Quốc lộ 91B đạt quy mô đường cấp III đồng bằng, cầu trên tuyến đạt tải trọng thiết kế H30-XB80; Quốc lộ Nam sông Hậu từ điểm giao đường 3-2 đến rạch Cái Cui; nâng cấp hoàn chỉnh Quốc lộ 1 hiện hữu có quy mô phù hợp với quy hoạch xây dựng của địa phương; hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng Cầu Cần Thơ. Kiến nghị Trung ương sớm có phương án và thực hiện việc nạo vét luồng Định An và đầu tư xây dựng kênh Quan Chánh Bố. Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các tuyến đường tỉnh do địa phương quản lý như: đường tỉnh 920, đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc, tuyến Trà Nóc - Thới An Đông - Lộ Bức... Thành phố sẽ bố trí đủ vốn đối ứng, tạo điều kiện thuận lợi cho dự án thoát nước sử dụng vốn vay của Ngân hàng tái thiết Đức hoàn thành đúng tiến độ vào cuối năm 2009. Tăng cường công tác xúc tiến đầu tư, kêu gọi đầu tư xây dựng các khu du lịch sinh thái ở Cồn Cái Khế (9ha), Khu vui chơi giải trí Cồn Khương (90ha), khu du lịch sinh thái Cồn Ấu (114ha) để tăng mật độ cây xanh cho thành phố.

Đối với nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng xã hội, thành phố đã chỉ đạo các ngành phải hoàn thành các thủ tục để có thể bắt đầu triển khai các dự án về y tế trong năm 2009 như: Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ và các bệnh viện chuyên khoa sâu như: Ung bướu, Lao và bệnh phổi, Tâm thần, Tim mạch...; hỗ trợ các thủ tục để xây dựng các trường đại học từ công lập đến dân lập; xây dựng cơ chế khuyến khích và ưu tiên xây dựng các trường đào tạo nghề...

Các nhiệm vụ trên được thực hiện song song với việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa các thủ tục trong khuôn khổ của pháp luật, đảm bảo tính minh bạch, công khai trong công tác lập, quản lý và triển khai thực hiện quy hoạch và dự án đầu tư, tạo thuận lợi cho môi trường đầu tư. Nâng cao năng lực của các cơ quan tư vấn lập quy hoạch và rà soát lại chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý quy hoạch, quản lý đầu tư xây dựng. Thực hiện tốt chế độ phân công, phân cấp quản lý, tránh sự chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm. Nâng cao năng lực cho đội ngũ làm công tác quản lý, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và vận động phát triển của đô thị.

* Với những chuyển động này, đồng chí có thể phác thảo một vài nét về những triển vọng tương lai của TP Cần Thơ?

- TP Cần Thơ nằm ở trung tâm ĐBSCL, trên trục giao thương giữa vùng tứ giác Long Xuyên, bán đảo Cà Mau, Đồng Tháp Mười và TP Hồ Chí Minh; là cửa ngõ của cả vùng hạ lưu sông Mê Công; là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, đầu mối quan trọng về giao thông vận tải nội vùng và liên vận quốc tế của vùng ĐBSCL và của cả nước. Được công nhận đô thị loại I, TP Cần Thơ sẽ được định hướng phát triển và đầu tư nâng cấp về mọi mặt theo các tiêu chí cao hơn, qua đó sẽ mang lại bộ mặt đô thị văn minh, hiện đại và một cuộc sống tốt, tiện nghi hơn cho cư dân đô thị, đồng thời tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò chức năng là đô thị trung tâm, đô thị hạt nhân, từ đó tác động tích cực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của cả vùng. TP Cần Thơ đạt chuẩn đô thị loại I cũng sẽ góp phần xây dựng và hoàn chỉnh hệ thống đô thị của vùng ĐBSCL theo quy hoạch tổng thể phát triển đô thị Việt Nam đã được phê duyệt. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội của đô thị sẽ được đầu tư tăng cao và đồng bộ theo hướng xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại hơn, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng tăng lên... là điều kiện để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư nhiều vào thành phố và khu vực, tạo nên sức bật mới cho cả khu vực ĐBSCL.

Cần Thơ đang bước vào thời kỳ phát triển mới trong bối cảnh có nhiều thuận lợi và cơ hội lớn, nhưng cũng có nhiều thách thức gay gắt. Tuy nhiên, với truyền thống đoàn kết, tinh thần lao động cần cù, sáng tạo và với quyết tâm dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, chúng tôi tin rằng các ngành, các cấp và toàn thể nhân dân thành phố sẽ nỗ lực thực hiện thành công mục tiêu sớm đưa Cần Thơ tiến lên CNH-HĐH, trở thành Trung tâm kinh tế - văn hóa vùng ĐBSCL trong tương lai gần nhất.

Nhân dịp năm mới, thông qua Báo Cần Thơ, tôi xin thay mặt lãnh đạo UBND TP Cần Thơ gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến toàn thể cán bộ, chiến sĩ, đồng bào thành phố và cả nước. Thành phố luôn đón chào các nhà đầu tư đến với Cần Thơ, cùng chúng tôi xây dựng một đô thị động lực tại vùng ĐBSCL phát triển phồn thịnh và ngày càng văn minh, hiện đại.

* Xin cảm ơn đồng chí Chủ tịch!

Hoàng Thanh (Thực hiện)