Dẫn lời các chuyên gia, tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) của Hồng Công cảnh báo cuộc đua tranh giữa Trung Quốc với Mỹ và Nga trong lĩnh vực phát triển vũ khí nguyên tử có thể gia tăng nguy cơ xung đột hạt nhân, thay vì phục vụ mục đích răn đe như Bắc Kinh tuyên bố.

Một bảo tàng Trung Quốc trình chiếu clip nghiên cứu bom nguyên tử và bom nhiệt hạch của nước này. Ảnh: Getty Images

Trung Quốc vượt Mỹ?

Mặc dù đã có lệnh cấm quốc tế nhằm ngăn chặn thử nghiệm vũ khí nguyên tử, nhưng các cường quốc hạt nhân trên thế giới vẫn tiếp tục tiến hành các vụ thử mô phỏng. Trong đó, Viện Vật lý Kỹ thuật Trung Quốc (CAEP) cho biết nước này với mục tiêu đẩy mạnh phát triển vũ khí hạt nhân thế hệ mới đã thực hiện các thử nghiệm như vậy với số lượng vượt xa so với Mỹ những năm gần đây.

Cụ thể, Trung Quốc trong hơn 3 năm qua đã tiến hành các vụ nổ mô phỏng với tần suất hơn một lần mỗi tuần. Trong khi đó, số vụ thử tương tự của Mỹ chỉ khoảng 150 vụ kể từ năm 2003 đến 2017. Tính trung bình, CAEP cho biết Trung Quốc tiến hành 5 vụ thử/tháng trong khi con số này của Mỹ chưa tới một.

Tuy số lần thử nghiệm mô phỏng nhiều hơn trong những năm gần đây, nhưng Giáo sư Wang Chuanbin thuộc Đại học Công nghệ Vũ Hán thừa nhận điều này không có nghĩa Trung Quốc đã “vượt mặt” Mỹ trong lĩnh vực phát triển hạt nhân. Trên thực tế, Mỹ đã kích hoạt hơn 1.000 đầu đạn hạt nhân kể từ năm 1945 trong khi Trung Quốc từ năm 1964 chỉ thực hiện 45 thử nghiệm trực tiếp. Vấn đề là, Giáo sư Wang cảnh báo tốc độ phát triển hạt nhân của Trung Quốc hiện nay có thể dấy lên phản ứng phòng vệ từ Mỹ mà hậu quả có thể dẫn tới cuộc đua vũ khí hạt nhân mới.

Viễn cảnh chạy đua vũ khí hạt nhân mới

Theo Phó chủ tịch James Lewis của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), dư luận có thể chưa rõ nhưng cuộc đua  vũ khí hạt nhân mới trên thực tế đã bắt đầu. Trong đó, sự phát triển của những công nghệ mới nổi chẳng hạn phương tiện siêu thanh và trí thông minh nhân tạo (AI) đang mở ra cánh cửa cho thế hệ vũ khí hạt nhân mới với kích thước nhỏ và chính xác hơn.

Hồi tháng 2, Bộ Quốc phòng Mỹ đã công bố dự thảo chiến lược vũ khí hạt nhân mới theo yêu cầu của Tổng thống Donald Trump, trong đó đề xuất chú trọng phát triển các loại vũ khí có “cường độ thấp”. Vũ khí hạt nhân “cường độ thấp” của chính quyền Trump có thể sớm triển khai trong vài năm tới trên các tàu ngầm trang bị tên lửa đạn đạo và sau đó là tàu ngầm trang bị tên lửa hành trình tầm trung. Theo SCMP, giới chức Lầu Năm Góc muốn các đối thủ tin rằng Mỹ có thể sử dụng các vũ khí hạt nhân thế hệ mới, chẳng hạn đầu đạn chiến thuật thông minh hơn, nhỏ hơn được thiết kế nhằm hạn chế thiệt hại bằng cách chỉ phá hủy những mục tiêu cụ thể. 

Theo CSIS, chiến lược của Mỹ là để chuẩn bị sẵn sàng đương đầu với lực lượng hạt nhân mới của Nga. Những năm gần đây, Chính phủ Nga dưới thời Tổng thống Vladimir Putin đã tiết lộ loạt chương trình vũ khí hạt nhân mới bao gồm những vũ khí nhỏ hơn cũng như siêu ngư lôi có khả năng “thổi bay” các thành phố ven biển. Tuy không rõ chương trình của Nga thành công như thế nào, nhưng CSIS cho biết dự án này đã khuấy động những cường quốc khác, bao gồm Trung Quốc.

Theo chuyên gia hải quân Li Jie tại Bắc Kinh, Trung Quốc tuy không thực sự triển khai vũ khí hạt nhân nhưng vẫn cần phát triển chúng. “Nếu các nước khác sử dụng vũ khí hạt nhân nhắm vào Trung Quốc, chúng tôi phải đáp trả. Đây là lý do tại sao cần phát triển vũ khí mới” – theo ông Li Jie. Thế hệ vũ khí hạt nhân chiến thuật mới của Trung Quốc được dự đoán tập trung vào mục đích triển khai trong các cuộc chiến tầm gần, chẳng hạn xóa sổ toàn bộ một tàu sân bay.

 MAI QUYÊN