“Đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu, đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025” là chủ đề của Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8-2025 do Bộ Công Thương tổ chức mới đây. Hội nghị nhằm đưa ra các giải pháp giữ vững tốc độ tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh thị trường toàn cầu nhiều biến động.

Giữ vững đà tăng trưởng

Theo Cục Xúc tiến thương mại, xuất khẩu Việt Nam trong 8 tháng năm 2025 tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực. Lũy kế 8 tháng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 600 tỉ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm 2024. Đây được xem là một kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, xung đột thương mại và biến động địa chính trị tác động mạnh mẽ đến chuỗi cung ứng quốc tế. Mặc dù đạt kết quả ấn tượng, song xuất khẩu vẫn đối mặt với rủi ro từ các chính sách thương mại quốc tế.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần May Việt Long Giang.

Điện tử là ngành dẫn đầu xuất khẩu của Việt Nam. Trong 8 tháng, kim ngạch xuất khẩu đạt 100 tỉ USD, chiếm hơn 30% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng thị trường Mỹ xuất khẩu đạt 35 tỉ USD.

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, cho biết: 8 tháng của năm 2025, ngành dệt may đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 30,8 tỉ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm trước. Nhập khẩu nguyên liệu đạt 16,8 tỉ USD, tăng 3,2%, mang lại thặng dư thương mại 14 tỉ USD. Các thị trường trọng điểm đều ghi nhận tăng trưởng: Mỹ tăng 15%, EU tăng 15,1%, Nhật Bản tăng 10,1%, Trung Quốc tăng 9,3%. Đặc biệt, một số thị trường châu Âu như Đức tăng 20,9%, Hà Lan tăng 12,2%, Tây Ban Nha tăng 10,4%...

Ngành da giày vẫn duy trì tăng trưởng khoảng 10%, riêng thị trường Mỹ tăng 12%. Tuy nhiên, tại hội nghị, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam đã nêu ra một số khó khăn thời gian tới, trong đó có việc Indonesia đang đàm phán hiệp định thương mại tự do với EU, có thể trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp nếu thỏa thuận được ký kết, làm giảm lợi thế của da giày Việt Nam tại thị trường châu Âu.

Xác định vai trò quan trọng của các hiệp hội, ngành hàng là “cầu nối” xúc tiến hàng Việt, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, để thúc đẩy hàng Việt tiếp cận các thị trường cần triển khai các giải pháp như Các hiệp hội ngành hàng cần xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với thực tiễn và năng lực của doanh nghiệp hội viên, ưu tiên các thị trường có FTA đang khai thác hiệu quả, đồng thời định hướng mở rộng sang các khu vực tiềm năng; theo dõi, phân tích và chia sẻ định kỳ thông tin về tình hình thị trường; nâng cao năng lực cảnh báo sớm về các thay đổi chính sách, rào cản kỹ thuật và biện pháp phòng vệ thương mại; làm tốt vai trò “cầu nối” hỗ trợ doanh nghiệp hội viên kết nối với các thương vụ, cơ quan ngoại giao, đối tác phân phối và kênh tiêu thụ tại thị trường nước ngoài; tích cực hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, tổ chức xúc tiến thương mại, thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để vận động doanh nghiệp tích cực tham gia các chương trình xúc tiến thương mại trong khuôn khổ các FTA; tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp trong ngành với các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo…

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững

Đại diện các hiệp hội đều thống nhất về nhu cầu đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, nhằm giảm phụ thuộc vào các thị trường trọng điểm. Bên cạnh đó, cần tăng cường thông tin thị trường từ hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời xu hướng và quy định mới, chẳng hạn như các đạo luật bền vững của EU. Tổ chức hội chợ, kết nối giao thương quy mô quốc tế cũng được nhấn mạnh để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và hợp tác đầu tư.

Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU cho biết, trong ngắn hạn, việc tiếp cận hàng hóa của Việt Nam vào thị trường EU không gặp nhiều khó khăn về các mặt thủ tục cũng như về mặt hành chính. EVFTA đã mang lại lợi thế lớn cho Việt Nam khi hơn 90% dòng thuế đã về 0%. Đồng thời, EU hiện tăng cường các biện pháp bảo vệ thị trường nội địa thông qua các biện pháp như đẩy mạnh kiểm tra chất lượng hàng hóa, chống bán phá giá, chống gian lận xuất xứ…, cùng với đó đang điều chỉnh chính sách thương mại để đối phó với biến động từ Mỹ. Đây là cơ hội để doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường và gia tăng sự hiện diện tại châu Âu.

Đưa ra cảnh báo từ thị trường này, ông Trần Ngọc Quân cho biết, dự kiến cuối tháng 10, đầu tháng 11-2025, Ủy ban châu Âu (EC) sẽ đến Việt Nam kiểm tra để đưa ra quyết định EU gỡ thẻ vàng cảnh cáo các hành vi khai thác đánh bắt thủy sản bất hợp pháp (IUU) từ năm 2017. Được biết, đây là đợt kiểm tra cuối cùng để đưa ra quyết định là nếu thực hiện tốt thì được gỡ thẻ vàng, còn không làm tốt sẽ chuyển sang thẻ đỏ IUU.

Vì vậy, theo ông Trần Ngọc Quân, doanh nghiệp Việt Nam cần có biện pháp tốt hơn để hỗ trợ ngư dân thực hiện hành vi khai thác, đánh bắt thủy sản. Nếu được tháo gỡ thẻ vàng IUU sẽ là điều kiện tốt cho Việt Nam trong xuất khẩu mặt hàng này, trong đó mặt hàng cá ngừ đang được nhiều nhà nhập khẩu từ EU tìm kiếm. Đối với nhóm mặt hàng thực phẩm, mặc dù EU cảnh báo nhiều nhưng số lần vi phạm về an toàn thực phẩm đối với mặt hàng rau củ quả vẫn tăng. EU đang rà soát quyết liệt để đưa ra những giải pháp mạnh mẽ hơn và cho rằng nếu Việt Nam không thực hiện tốt việc kiểm soát an toàn thực phẩm đối với nhóm mặt hàng này thì khả năng chuyển qua diện cấm xuất khẩu vào các nước thuộc EU chứ không chỉ dừng lại việc tăng cường giám sát.

Ông Trần Ngọc Quân cũng cho rằng, hiện nay Việt Nam đang hưởng ưu thế lớn từ thị trường EU, tuy nhiên trong dài hạn khi EU quay dần lại các chính sách về phát triển bền vững doanh nghiệp Việt Nam cũng cần chuẩn bị đó là vừa khai thác tốt thị trường trong ngắn hạn nhưng phải có những bước đi thích hợp, đó là thực hiện tốt về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh để phát triển bền vững trong tương lai nhằm đảm bảo thời gian tiếp theo tiếp tục phát triển.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán thương mại tại Thụy Điển, cũng cho rằng, khi châu Âu quay trở lại quỹ đạo phát triển bền vững, chỉ những doanh nghiệp đáp ứng sản xuất xanh, sản xuất có trách nhiệm mới duy trì được vị thế. Đây là điều kiện bắt buộc cho các doanh nghiệp.

Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, chia sẻ rằng: Trung Quốc đang siết chặt giám sát chất lượng hàng hóa nhập khẩu. Các quy định như Lệnh về quản lý an toàn thực phẩm đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Do vậy, các doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo truy xuất nguồn gốc toàn diện; đồng thời cần quan tâm đến việc đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản, logistics.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, trách nhiệm đặt lên ngành Công Thương là rất lớn nên đòi hỏi hệ thống các cơ quan trong và ngoài nước đều phải cố gắng để ít nhất các chỉ tiêu công tác đều phải phấn đấu bằng hoặc cao hơn mức bình quân GDP cả nước, đó là 4 tháng cuối năm cần đạt tối thiểu 150 tỉ USD (bình quân trên 37,5 tỉ USD/tháng).

“Đây là một nhiệm vụ rất nặng nề, đòi hỏi sự quyết tâm cao và vào cuộc đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả của cả hệ thống chính trị và doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, đặc biệt là hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải là cánh tay nối dài của Bộ Công Thương, đồng hành cùng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng. Chỉ bằng sự đồng lòng, chúng ta mới có thể đưa xuất khẩu Việt Nam vươn lên những tầm cao mới”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Bài, ảnh: KHÁNH NAM