Thời gian qua, việc triển khai đề án đầu tư 1 triệu căn nhà ở xã hội (NƠXH) được đẩy mạnh trên cả nước song vẫn còn những vướng mắc liên quan đến thủ tục hành chính, thu hút nguồn lực đầu tư, tiến độ dự án còn chậm. Trước tình hình đó, Chính phủ chỉ đạo các địa phương, bộ ngành chủ động tìm giải pháp đột phá phát triển NƠXH, quan tâm cắt giảm thủ tục hành chính để tạo “luồng xanh” cho doanh nghiệp tham gia đầu tư NƠXH.

Một góc chung cư NƠXH Hồng Loan, TP  Cần Thơ.

Tăng tốc hoàn thành chỉ tiêu năm 2025

Theo Bộ Xây dựng, thực hiện Đề án 1 triệu căn hộ NƠXH, lũy kế đến nay, cả nước có 696 dự án NƠXH đang triển khai với quy mô 637.048 căn (trong đó có 165 dự án hoàn thành, 151 dự án đã khởi công xây dựng, đang triển khai; 380 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư). Trong 9 tháng năm 2025, cả nước đã hoàn thành 50.687/100.275 căn NƠXH theo chỉ tiêu được Thủ tướng giao năm 2025, đạt 50,5%. Dự kiến đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành thêm 38.600 căn, đạt 89% chỉ tiêu. Các địa phương trên cả nước đã quy hoạch khoảng 1.427 vị trí với quy mô trên 9.830ha đất làm NƠXH.

Nhìn chung, việc phát triển NƠXH vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác phát triển NƠXH, chưa bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật để có quỹ đất sạch, giao chủ đầu tư thực hiện dự án. Mặc dù các địa phương đã dành quỹ đất lớn, đủ về số lượng để phát triển NƠXH, tuy nhiên chất lượng của quỹ đất này còn chưa đảm bảo, nhiều khu đất NƠXH được quy hoạch, bố trí không phù hợp, ở những nơi xa trung tâm, thiếu kết nối về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội do vậy chưa thể đưa vào sử dụng ngay. Công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến chưa bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư, ảnh hưởng tiến độ dự án. Một số dự án NƠXH đã khởi công nhưng chưa triển khai thi công hoặc triển khai thi công chậm tiến độ. Một số dự án đang trong quá trình đầu tư xây dựng, tuy nhiên, khi thực hiện sáp nhập địa phương mà không thuộc khu vực tỉnh lỵ, chủ đầu tư điều chỉnh tiến độ chậm lại để xác định nhu cầu của người dân khu vực đó. Một số chủ đầu tư dự án NƠXH được lựa chọn không đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm dẫn đến dự án triển khai chậm…

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, trong những tháng cuối năm, Bộ sẽ tiếp tục kiểm tra, đôn đốc các địa phương, doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai đầu tư xây dựng NƠXH, đảm bảo mục tiêu năm 2025 hoàn thành ít nhất 100.000 căn hộ mà Thủ tướng Chính phủ đã giao. Bộ cũng đề nghị các địa phương tập trung chỉ đạo, đẩy mạnh triển khai các dự án, hoàn thành các chỉ tiêu NƠXH năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ giao đúng tiến độ, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về kết quả phát triển NƠXH trên địa bàn. Đối với các địa phương dự kiến đạt hoặc vượt chỉ tiêu được giao, đề nghị đôn đốc các chủ đầu tư khẩn trương hoàn thiện, bàn giao cho người dân. Đối với các địa phương dự kiến có khả năng hoàn thành chỉ tiêu, đề nghị tập trung chỉ đạo, đôn đốc, thường xuyên bám sát, làm việc với các chủ đầu tư, giải quyết ngay những khó khăn, vướng mắc phát sinh theo thẩm quyền, đẩy nhanh tiến độ thi công, đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu được giao. Đối với các địa phương không có khả năng hoàn thành chỉ tiêu, đề nghị tiếp tục đôn đốc các dự án hoàn thành theo kế hoạch năm 2025, đồng thời khẩn trương triển khai đầu tư các dự án mới, đảm bảo hoàn thành bổ sung chỉ tiêu năm 2025 còn thiếu trong năm 2026.

Vào cuộc đồng bộ, quyết liệt

Đầu tư và phát triển NƠXH là nhiệm vụ trọng tâm đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt của các bộ, ngành và địa phương. Trong đó có vấn đề tiếp cận vốn tín dụng cho doanh nghiệp đầu tư và người mua, thuê mua nhà. Theo bà Nguyễn Thị Hồng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cần rà soát đánh giá nhu cầu NƠXH theo từng nhóm, gồm: nhu cầu mua, nhu cầu thuê mua và nhu cầu thuê để có định hướng đầu tư phù hợp. Hiện nay, gói tín dụng 120.000 tỉ đồng (nay đã tăng lên 145.000 tỉ đồng) do các ngân hàng thương mại huy động từ người dân cho vay NƠXH với lãi suất thấp cho giai đoạn ưu đãi. Phần lãi suất ưu đãi này cũng từ nguồn tài chính của ngân hàng. Điều này cho thấy, ngành Ngân hàng sẵn sàng về nguồn vốn. Tuy nhiên, việc giải ngân ban đầu còn thấp vì các dự án chưa được địa phương công khai và doanh nghiệp, người mua còn vướng mắc về thủ tục nên chưa có nhu cầu vay. Người vay mua và thuê mua NƠXH đang tiếp cận vốn qua gói tín dụng theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP được Chính phủ ban hành năm 2015 và được sửa đổi vào tháng 10-2025. Nghị định này đảm bảo cơ sở pháp lý cũng như quy định về việc hỗ trợ lãi suất theo từng thời kỳ, sử dụng nguồn vốn từ ngân sách. Như vậy, nhà ở cho người thu nhập thấp cần được ưu tiên bố trí ngân sách và bố trí qua nhiều hình thức như bổ sung nguồn vốn từ ngân sách hoặc cho phép phát hành trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh. Về phía địa phương cần công khai danh mục dự án NƠXH, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Khi những thủ tục vướng mắc được giải quyết, chắc chắn trong thời gian tới tỷ lệ giải ngân từ các gói tín dụng của chương trình NƠXH sẽ tăng lên.

Mới đây, tại hội nghị về “Phát triển đột phá NƠXH”, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo các bộ, ngành địa phương cần quan tâm cắt giảm thủ tục hành chính, tạo “luồng xanh” cho doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính về đầu tư NƠXH. Nguyên tắc là đảm bảo kỷ cương, kỷ luật, hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp và Nhà nước; bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân. Đầu tư NƠXH phải đảm bảo về hạ tầng gắn với cân đối cung cầu. Đối với quỹ đất xây dựng NƠXH, phải ổn định, phù hợp với quy hoạch. Chính phủ khuyến khích các địa phương giao nhiệm vụ xây NƠXH cho các doanh nghiệp. Việc phát triển nhà ở thương mại, NƠXH có quan hệ mật thiết,thúc đẩy lẫn nhau. Vì vậy, vừa phải phát triển nhà ở thương mại, vừa phải phát triển NƠXH để thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn, bền vững và góp phần vào tăng trưởng, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội và góp phần thúc đẩy đời sống tinh thần vật chất của nhân dân ngày càng được nâng lên. Các địa phương phải chủ động tháo gỡ những vướng mắc về đất đai, thủ tục. Nghiên cứu chính sách thuê và cho thuê, thuê và thuê mua thuận lợi, phù hợp, linh hoạt. Về tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp đầu tư NƠXH đảm bào đủ điều kiện, tiêu chí, có tâm, có tầm, có năng lực. Gói tín dụng cho NƠXH cần tạo điều kiện để người mua nhà dễ dàng tiếp cận hơn và đảm bảo quản lý hiệu quả. Các ngân hàng tiết giảm chi phí, tiết giảm đầu vào, cải tiến, tổ chức tốt hơn, gắn với ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số để tiếp tục giảm lãi vay cho các đối tượng về NƠXH.

Bài, ảnh: MINH HUYỀN