Ngày 28-11-2013, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (gọi tắt là Hiến pháp). Với bố cục 11 Chương, 120 Điều, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam giảm 1 Chương, 27 Điều so với Hiến pháp năm 1992. Bản Hiến pháp có nhiều điểm mới cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến, thể hiện sâu sắc và toàn diện sự đổi mới đồng bộ cả về kinh tế và chính trị; thể hiện rõ và đầy đủ hơn bản chất dân chủ, tiến bộ của nhà nước và chế độ ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, về xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân... Hiến pháp có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2014.

Buổi lấy ý kiến đóng góp Dự thảo sửa đổi Hiến pháp do Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Cần Thơ tổ chức.

Thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương về việc triển khai Hiến pháp, Báo Cần Thơ sẽ thực hiện tuyên truyền về những nội dung mới của Hiến pháp. Kỳ này, Báo Cần Thơ sẽ tuyên truyền về Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được đề cao và khẳng định trong Hiến pháp (Chương II). Đó vừa là sự kế thừa Hiến pháp năm 1946; vừa thể hiện nhận thức mới đầy đủ, sâu sắc hơn trong việc thể chế hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đề cao nhân tố con người, coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển.

So với Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp mới có những sửa đổi, bổ sung và phát triển quan trọng về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Theo đó, Hiến pháp đã khẳng định nguyên tắc Nhà nước “công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội”. Bên cạnh đó, Hiến pháp cũng đã bổ sung nguyên tắc hạn chế quyền phù hợp với các công ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Đó là “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng” (Điều 14). Việc hạn chế quyền con người, quyền công dân không thể tùy tiện mà phải “theo quy định của luật”.

Hiến pháp khẳng định và làm rõ hơn các nguyên tắc về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo hướng: quyền công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân; mọi người có nghĩa vụ tôn trọng quyền của người khác; công dân có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và xã hội; việc thực hiện quyền con người, quyền công dân không được xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Hiến pháp tiếp tục làm rõ nội dung quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, xã hội, văn hóa và trách nhiệm của Nhà nước và xã hội trong việc tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ quyền con người. Đồng thời, Hiến pháp sắp xếp lại các điều khoản theo nhóm quyền để đảm bảo tính thống nhất giữa quyền con người và quyền công dân, đảm bảo tính khả thi hơn.

Hiến pháp đã bổ sung một số quyền mới là thành tựu của gần 30 năm đổi mới đất nước, thể hiện rõ hơn trách nhiệm của Nhà nước trong việc đảm bảo thực hiện quyền con người, quyền công dân. Đó là quyền sống (Điều 19); quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người, hiến xác (Điều 20); quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư (Điều 21); quyền được đảm bảo an sinh xã hội (Điều 34); quyền kết hôn và ly hôn (Điều 36)… Việc ghi nhận các quyền mới này là hoàn toàn phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thể hiện sự nhận thức ngày càng rõ hơn về quyền cơ người và khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực hiện quyền con người. Không chỉ vậy, Hiến pháp tiếp tục kế thừa các nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp năm 1992 như: Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc (Điều 44); nghĩa vụ quân sự (Điều 45); nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật, tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và chấp hành những quy tắc sinh hoạt công cộng (Điều 46)…

Hiến pháp có sự đổi mới quan trọng theo hướng: Hiến pháp ghi nhận mọi người có quyền, công dân có quyền, quyền con người là quyền tự nhiên, bất cứ ai cũng có quyền đó; quyền công dân là quyền của những người có quốc tịch Việt Nam. Để mọi người, công dân thực hiện các quyền của mình thì Hiến pháp quy định trách nhiệm của Nhà nước là phải ban hành luật hoặc pháp luật, để tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người và công dân thực hiện tốt các quyền của mình.

Bài, ảnh: CHẤN HƯNG