Tháng 6-1945, tổ chức Thanh niên Tiền phong Cần Thơ được thành lập. Cuối tháng 7-1945, các đồng chí Trần Văn Hoài và Huỳnh Phan Hộ trực tiếp tổ chức lực lượng vũ trang (LLVT) của các quận, huyện với khoảng 300 quân, có một số được chọn về thị xã tổ chức thành Xung phong đội, được trang bị vũ khí, làm nhiệm vụ giữ gìn an ninh, trật tự, đồng thời để chuẩn bị khởi nghĩa tại địa phương. Xung phong đội ở Cần Thơ là tổ chức vũ trang công khai của Thanh niên Tiền phong. Ðây là tiền thân của LLVT Cần Thơ về sau.

Bộ đội làm hàng rào chùa Sanvorpothinhe trong Tết Quân Dân mừng Chôl Chnăm Thmây năm 2021 tại quận Ô Môn.

Anh hùng trong thời kỳ kháng chiến

Sau Tổng khởi nghĩa thắng lợi tại Cần Thơ ngày 26-8-1945, để bảo vệ chính quyền cách mạng, Tỉnh ủy Cần Thơ chỉ thị thành lập ở tỉnh 4 đại đội cộng hòa vệ binh; ở huyện có từ 1-2 trung đội và ở làng xã có các tiểu đội dân quân nhằm đảm bảo điều hành công việc, giữ gìn an ninh trật tự, làm nòng cốt trong các phong trào cách mạng ở địa phương và bảo vệ nhân dân, bảo vệ chính quyền cách mạng còn non trẻ. Ngày 30-10-1945, quân Pháp đánh vào Cần Thơ. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, LLVT Cần Thơ quyết tử chiến với địch tại các mặt trận: Tham Tướng, Cái Khế, Bình Thủy… Sau đó, LLVT Cần Thơ liên tục tác chiến kềm chân địch xung quanh Cần Thơ hơn 90 ngày. Vì chênh lệch sức mạnh nên quân ta rút lui vào chiến khu để bảo toàn lực lượng, chuẩn bị kháng chiến trường kỳ.

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, LLVT Cần Thơ với các đội du kích, đã không ngừng tiêu hao sinh lực địch. Trong đó, trận Tầm Vu ngày 19-4-1948 là một chiến công xuất sắc - lần đầu tiên ở chiến trường đồng bằng, quân dân Cần Thơ và Tây Nam Bộ diệt hơn 100 tên giặc, thu được pháo 105mm. LLVT Cần Thơ còn có những trận đánh ý nghĩa lớn, như: đánh chìm tàu ở Cái Xình (Vị Thanh), kết hợp binh - địch vận diệt đồn Phong Ðiền, diệt đồn Bảy Ngàn trên kênh xáng Xà No... góp phần cùng LLVT cả nước đánh bại thực dân Pháp. Trong 21 năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nước, LLVT Cần Thơ đã lập nhiều chiến công: loại khỏi vòng chiến đấu 129.229 tên địch, có gần 500 tên Mỹ; thu 8.440 súng các loại và nhiều đạn dược; diệt 817 đồn bót, căn cứ quân sự; diệt 1 tiểu đoàn chủ lực, 9 tiểu đoàn bảo an địch; bắn rơi và phá hủy 385 máy bay; bắn chìm và cháy 68 tàu chiến; bắn cháy và hư 150 xe quân sự… 

Nhiều trận đánh của LLVT Cần Thơ đã gây thiệt hại lớn cho địch, khiến chúng hoang mang, như trận lực lượng biệt động Cần Thơ phối hợp với cơ sở tại chỗ tấn công vào Bộ tư lệnh Cảnh sát quốc gia Quân đoàn 4 (10-1967) tiêu diệt 75 tên địch, trong đó có 4 cố vấn Mỹ, làm bị thương 26 tên khác. Tháng 12-1967, biệt động thành phố đánh vào Tòa Lãnh sự Mỹ, diệt và làm bị thương 172 tên Mỹ, ngụy… Trong Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, LLVT tỉnh và biệt động TP Cần Thơ mở đầu đánh vào đơn vị cảnh sát dã chiến của địch tại cầu Ðầu Sấu và tiến đánh thẳng vào cơ quan đầu não của địch tại TP Cần Thơ. Tiểu đoàn Tây Ðô thọc sâu vào nội ô, chiếm các đường Tạ Thu Thâu (nay là đường Mậu Thân), đường Nguyễn Viết Thanh (nay là đường 3-2); khu Ðại học Cần Thơ, Tòa Lãnh sự Mỹ, cơ quan tình báo Mỹ... Sau 4 ngày đêm chiến đấu ác liệt, LLVT Cần Thơ rút ra tuyến Lộ Vòng Cung tiếp tục bám trụ đánh địch.

Nhắc lại những kỷ niệm thời kháng chiến, Ðại tá Võ Tấn Dũng, nguyên Phó Chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh Cần Thơ bồi hồi nhớ về các gia đình cách mạng đã che chở, bảo vệ ông và đồng đội. Ðó là gia đình của Mẹ Việt Nam Anh hùng Tạ Thị Phi ở xã An Bình (nay là phường Long Tuyền, quận Bình Thủy) đã dũng cảm hy sinh trước họng súng của kẻ thù để bảo vệ cho tổ biệt động được an toàn. Hay gia đình bà Hai Sủng ở phường Hưng Thạnh, quận Cái Răng, nuôi chứa bộ đội cho đến ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, dù nhà bà ở sát đồn địch. Ðại tá Võ Tấn Dũng chia sẻ: “Sau Tết Mậu Thân năm 1968, địch phản kích quyết liệt. Chúng dùng bom, đạn, chất độc hóa học khai hoang, đóng đồn bót dày như bàn tay. Nhưng ngay trong vùng kiểm soát của địch, người dân vẫn đào hầm nuôi chứa bộ đội, giúp chúng tôi bám trụ chiến đấu đến ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam”.  

Bộ đội Cụ Hồ - Bộ đội của dân

Trong kháng chiến, LLVT Cần Thơ đã anh dũng, mưu trí, sáng tạo, lập nên nhiều chiến công hiển hách, với nhiều trận đánh gắn liền nhiều địa danh đã đi vào lịch sử. Trong thời bình, LLVT thành phố tiếp tục vai trò nòng cốt, đóng góp to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, xứng đáng là đơn vị hai lần được Ðảng, Nhà nước tuyên dương “Ðơn vị Anh hùng LLVT Nhân dân” trong kháng chiến và trong thời kỳ đổi mới.

Từ khi dịch COVID-19 bùng phát đến nay, Bộ CHQS thành phố đã ban hành nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo kiên quyết, kịp thời, hiệu quả công tác phòng, chống dịch trong LLVT thành phố. Bộ CHQS thành phố chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng, kịp thời tham mưu UBND thành phố, Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19 thành phố thành lập các khu cách ly do Bộ CHQS thành phố quản lý; tham mưu UBND thành phố và chỉ đạo Ban CHQS 9 quận, huyện thành lập 75 khu cách ly; tổ chức tiếp nhận và đảm bảo đầy đủ chế độ, chính sách theo quy định cho hàng chục ngàn người phải cách ly do yếu tố dịch tễ… Bộ CHQS thành phố tổ chức đoàn đến thăm hỏi, động viên lực lượng làm nhiệm vụ phòng, chống dịch tại các chốt kiểm tra y tế, khu cách ly, khu vực phong tỏa, bệnh viện dã chiến; đến thăm, động viên gia đình cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm vụ tại các khu cách ly tập trung... Thượng tá Cao Phong, Chính trị viên Ban CHQS quận Ninh Kiều, cho biết: “Ðảng ủy, Ban CHQS quận đã lãnh đạo, chỉ đạo LLVT quận hoàn thành tốt các nhiệm vụ thường xuyên trong năm 2021 và công tác phòng, chống dịch COVID-19. Ðến nay, quận có trên 1.000 cán bộ, chiến sĩ tham gia phòng, chống dịch ở tuyến đầu. Riêng các khu cách ly tập trung có trên 150 cán bộ, chiến sĩ LLVT làm nhiệm vụ cùng lực lượng công an, y tế”.

Theo Ðại tá Phạm Ngọc Quang, Phó Bí thư Thường trực Ðảng ủy Quân sự thành phố, Chính ủy Bộ CHQS thành phố, thời gian qua, Ðảng ủy, Bộ CHQS thành phố thực hiện tốt công tác tham mưu Thành ủy, UBND thành phố lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả các mặt công tác quân sự, quốc phòng địa phương, như: tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, tuyển sinh quân sự; huấn luyện, diễn tập khu vực phòng thủ; phòng, chống dịch COVID-19… Bên cạnh đó, LLVT thành phố đã xây dựng nhiều mô hình “Dân vận khéo” chăm lo đời sống nhân dân như mô hình Tết Quân Dân được tổ chức hằng năm vào dịp Tết Nguyên đán. 15 năm qua, Tết Quân Dân như chất keo gắn kết tình đoàn kết quân - dân, tô thắm thêm hình ảnh tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”. Nhiều công trình cầu, đường giao thông đã được xây dựng; nhiều căn nhà được trao tặng người gặp khó khăn về nhà ở… Ðặc biệt, năm 2021, Bộ CHQS thành phố phối hợp với Học viện Phật giáo Nam tông Khmer, Bệnh viện Ða khoa Hòa Hảo - Medic Cần Thơ tổ chức Tết Quân Dân mừng Chôl Chnăm Thmây năm 2021 tại quận Ô Môn, được lãnh đạo Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 9 đánh giá cao.

Trong 4 năm qua, Bộ CHQS thành phố duy trì mô hình “Ðối thoại chính sách với người có công với cách mạng”, qua đó, giúp Bộ CHQS thành phố và các sở, ngành nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, nhất là những vướng mắc trong quá trình giải quyết chế độ, chính sách cho người có công với cách mạng. Ðến nay, Bộ CHQS thành phố tổ chức 5 buổi đối thoại, với 500 lượt người tham dự; có 192/218 ý kiến thắc mắc tại buổi đối thoại đã được lãnh đạo Bộ CHQS thành phố, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố, Hội Cựu chiến binh thành phố và lãnh đạo các địa phương giải đáp trực tiếp, tận tình.

Bộ CHQS thành phố thực hiện hiệu quả phong trào “LLVT TP Cần Thơ chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”. Từ năm 2018, Bộ CHQS thành phố đã tổ chức ký kết giúp đỡ 106 hộ dân thuộc diện hộ nghèo, có hoàn cảnh khó khăn; lực lượng Dân quân tự vệ, Dự bị động viên. Ðến nay, LLVT thành phố đã hỗ trợ các gia đình gần 1,8 tỉ đồng. Nhiều hộ dân đã thoát nghèo bền vững, ổn định cuộc sống. “Với cách làm đúng, hiệu quả, LLVT thành phố đã góp phần cùng các địa phương thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội. Qua đó tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong xây dựng tiềm lực tinh thần, góp phần xây dựng khu vực phòng thủ của thành phố ngày càng vững chắc” - Ðại tá Phạm Ngọc Quang khẳng định.

Bài, ảnh: PHẠM TRUNG