Đại dịch COVID-19 đã buộc ngành công nghiệp điện ảnh thay đổi, trong đó các giải thưởng cũng không diễn ra theo lẽ thường. Hiện nay, nhiều giải thưởng điện ảnh danh giá toàn cầu vẫn đang gặp nhiều khó khăn.

Phim “Malcom & Marine”.

Đầu năm 2020, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Ðiện ảnh Mỹ (AMPAS) - Ban tổ chức Oscar, đã thông báo lùi lễ trao giải năm 2021 từ tháng 2 sang tháng 4. Với sự thay đổi này, AMPAS cũng thông báo rằng họ sẽ dời thời gian chấp nhận phim đến 28-2-2021. Thông báo này được cho là hy vọng của ngành điện ảnh, tạo động lực để bộ môn nghệ thuật thứ bảy phục hồi sau khi đại dịch được kiềm chế. Thế nhưng đến thời điểm hiện tại, tức cuối tháng 1-2021, dịch bệnh vẫn còn diễn biến phức tạp, các rạp vẫn đóng cửa. Vì thế, một số giải thưởng điện ảnh uy tín khác, như: Quả cầu vàng, Critics Choice Awards, Independent Spirits cũng dời lịch tổ chức.

Ban tổ chức Oscar 2021 cũng vừa có một động thái phù hợp tình hình thực tế, khi AMPAS bỏ ngỏ yêu cầu phim phải được công chiếu tại các rạp thì mới được tham gia tranh giải. Như vậy đường đua đến Oscar trở nên rộng hơn với nhiều đối tượng, trong đó có những phim chiếu trên nền tảng trực tuyến.

Netflix có lẽ là đơn vị được lợi nhất trong tình hình ngành công nghiệp điện ảnh thay đổi hiện nay. Những năm trước, Netflix từng bị các thành viên của AMPAS “kỳ thị” vì chủ yếu phát trên nền tảng trực tuyến, các phim của hãng vì vậy cũng rất khó tranh giải. Nhưng trong tình thế năm nay cùng những quy định mới từ AMPAS, Netflix đang sở hữu nhiều ứng cử viên, ít nhất có khoảng 20 phim sẽ tranh mùa giải này, nổi bật có “Malcom & Marine”, “Pieces of A Woman”.

Bên cạnh đó, Disney, Warner Bros., Universal đều đồng loạt dời lịch chiếu hay rút các phim bom tấn ra khỏi rạp, đã tạo cơ hội cho phim độc lập, những phim kén người xem tiếp cận khán giả và các giải thưởng tốt hơn. Cụ thể, AMPAS ghi nhận năm nay có khoảng 215 phim tài liệu trong danh sách đề cử. Ðây được xem là kỷ lục mới, vượt qua kỷ lục của năm 2017 với 170 phim. Con số này vẫn chưa dừng lại vì thời gian tiếp nhận tác phẩm dự thi vẫn còn.

Một sự thay đổi nữa là Viện Hàn lâm sử dụng Academy Screening Room (ASR) - một nền tảng kỹ thuật số, nhằm tạo thuận lợi hơn cho nhiều bên tham gia giải, đồng thời hạn chế tụ tập đông người trong tình hình dịch bệnh và lệnh giới nghiêm đang thực thi tại nhiều nước hiện nay. Về phía Ban giám khảo, nền tảng này cho phép bình chọn tác phẩm dự thi, cũng như chiếu phim để xét giải thưởng. Về phía các nhà sản xuất, nhà làm phim thì không phải vất vả gửi đĩa DVD đến Ban tổ chức Oscar như trước kia. Việc đơn giản hóa khâu nhận tác phẩm dự thi, xem phim để đánh giá và bình chọn bằng ASR đã tạo điều kiện để phim tham dự tranh giải hợp lệ gia tăng. Các đề cử trong danh sách rút gọn Oscar 2021 sẽ được công bố vào tháng 3.

Một vấn đề AMPAS đang cân nhắc là có nên tổ chức lễ trao giải trực tiếp tại nhà hát Dolby 3.400 chỗ ngồi ở Los Angeles vào ngày 25-4 tới hay không. Bởi vì Los Angeles vẫn còn thực thi lệnh giới nghiêm với một số sự kiện tổ chức nơi công cộng. Trước mắt thông tin về chương trình truyền hình trực tiếp trao giải Oscar vẫn sẽ diễn ra như đã định. Tuy nhiên, sự thất bại từ lễ trao giải Emmy trước đó (vào tháng 9-2020) vì phải tuân thủ các quy định giãn cách xã hội làm AMPAS e ngại.

Lại thêm những năm gần đây, đặc biệt trong giai đoạn 2018-2019, số liệu cho thấy chương trình truyền hình trực tiếp trao giải Oscar đã giảm 20% lượt xem. Cho nên AMPAS đang cân nhắc nhiều giải pháp để có lựa chọn phù hợp nhất cho buổi trao giải Oscar trong giai đoạn hiện nay, khi phải giữ được lượng người xem đồng thời phải tổ chức sự kiện một cách an toàn. Những quyết định của AMPAS đang được cả ngành công nghiệp điện ảnh trông chờ vì sẽ tác động đến nhiều giải thưởng khác và thực tế là Ban tổ chức của nhiều sự kiện điện ảnh khác đang nhìn vào quyết định của AMPAS để có kế hoạch cho những hành động tiếp theo.

Những ngày gần đây, khi tình hình dịch bệnh bùng phát và trở nên nghiêm trọng ở một số nơi, có ý kiến đề xuất dời việc tổ chức giải Oscar sang năm 2022. Như vậy kỳ trao giải Oscar sắp tới sẽ phải xem xét phim của cả hai năm 2020 và 2021, nên có những người phản đối vì lượng phim có thể quá nhiều, khiến Ban giám khảo có thể không đánh giá hết một cách công bằng. Thế nhưng trong tình hình sản xuất và phát hành phim không khả quan như hiện nay; với nhiều dự án đã tạm dừng sản xuất, nhiều cụm rạp đóng cửa, số lượng phim phát hành cũng sẽ không đáng kể; AMPAS sẽ còn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thay đổi trong thời gian tới để thích ứng.

    BẢO LAM (Tổng hợp từ Variety, Nytimes, Hollywoodreporter)