Vừa qua, các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin một số cơ sở sản xuất, kinh doanh cháo dinh dưỡng (CDD) ở TP Hồ Chí Minh có sử dụng chất bảo quản và tạo độ sánh trong sản phẩm CDD không an toàn. Từ ngày 9 đến ngày 11-12, Sở Y tế TP Cần Thơ đã thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) cháo dinh dưỡng TP Cần Thơ. Qua kết quả kiểm tra, hầu hết các thành viên trong đoàn đều ngỡ ngàng với qui mô và phương thức sản xuất ở một số cơ sở CDD.

* Bùng nổ... cháo dinh dưỡng

Trên địa bàn TP Cần Thơ, các cơ sở CDD chủ yếu tập trung ở quận Ninh Kiều. Hiện quận Ninh Kiều có 7 cơ sở sản xuất, kinh doanh CDD và 50 điểm bán lẻ ở lề đường. Trong 7 cơ sở kinh doanh CDD có chi nhánh của ba công ty ngoài thành phố: Cây Thị, trụ sở chính tại TP Hồ Chí Minh, với 4 cửa hàng bán lẻ; Su Su, trụ sở chính tại TP Long Xuyên với 2 cửa hàng bán lẻ CDD và Bébi Sài Gòn có 1 cửa hàng bán lẻ. Bốn cơ sở còn lại (Mum, Sài Gòn Baby, điểm bán cháo dinh dưỡng ở 16/14A Đề Thám và điểm nấu CDD của Trung tâm tham vấn phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tại công viên Lưu Hữu Phước) đều có trụ sở ở TP Cần Thơ. Hàng ngày, mỗi cơ sở này phục vụ từ vài trăm đến hàng ngàn suất CDD. Các mặt hàng CDD rất đa dạng như cháo cá, cháo lươn, cháo thịt, cháo gà ác, cháo bào ngư - vi cá, cháo tôm, cháo phô mai, cháo óc heo... Ngoài ra, còn có các món khác như súp cua, nui, bánh lọt, gà ác tiềm thuốc bắc... và các món tráng miệng cho trẻ nhỏ như yaourt, rau câu.

Đoàn kiểm tra liên ngành An toàn vệ sinh thực phẩm TP Cần Thơ kiểm tra cháo dinh dưỡng tại cơ sở Bébi Sài Gòn.

Giá bán CDD rất dao động, các cơ sở CDD đến từ TP Hồ Chí Minh, TP Long Xuyên và quán ăn trẻ em Mum, mỗi suất CDD dao động từ 8.000 đồng đến 30.000 đồng (tùy nguyên liệu); ở các cơ sở còn lại, giá chỉ từ 3.000 đồng đến 10.000 đồng/suất (tùy nguyên liệu và lượng cháo nhiều hay ít). Lý giải vì sao giá cả chênh lệch nhiều, một chủ cơ sở cho biết: “Chúng tôi ở nơi khác đến mở chi nhánh tại TP Cần Thơ nên phải tốn kém chi phí vận chuyển nguyên liệu, mặt bằng, quảng cáo, thuê nhân viên, quản lý, thiết bị... Ngoài ra, còn trang trí cửa hàng sao cho bắt mắt, sạch sẽ, các đồ dùng đều sử dụng bằng inox. Đầu tư cho một cửa hàng bán CDD lẻ, chỉ riêng thiết bị và mặt bằng đã tốn trên cả trăm triệu đồng”.

Sau khi các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin việc một số cơ sở CDD sử dụng hóa chất bảo quản và tạo sánh, nên việc kinh doanh của các cơ sở đều ít nhiều bị ảnh hưởng. Chủ cơ sở C.T, tại đường Trần Hưng Đạo, cho biết: “Trước đây, mỗi ngày chúng tôi bán khoảng 100 suất/cửa hàng nhưng bây giờ ế lắm”. Chủ cơ sở cháo Sài Gòn Baby, đường Mậu Thân, quận Ninh Kiều, cũng than phiền: “Trước đây, mỗi ngày chúng tôi cung cấp khoảng 600 bịch CDD cho khoảng 50 điểm ở các quận, huyện tại TP Cần Thơ (Ninh Kiều, Thới Lai, Bình Thủy, Cái Răng) và huyện Bình Minh (tỉnh Vĩnh Long). Gần đây, chúng tôi đã giảm số lượng CDD hơn phân nửa nhưng vẫn ế mặc dù nấu cháo bán theo buổi, không sử dụng hóa chất bảo quản. Có lẽ khi báo chí đưa tin, người dân nảy sinh tâm lý e ngại khi mua CDD”. Chị N.T.Vân, một phụ huynh có con 16 tháng tuổi ở đường Nguyễn Văn Cừ, quận Ninh Kiều, cho biết: “Trước đây do công việc bận rộn, cả hai vợ chồng đều đi làm nên tôi thường mua CDD ở các cửa hàng lớn cho con ăn, vừa tiện, vừa đảm bảo dinh dưỡng. Nhưng sau khi báo chí đưa tin, tôi rất bất bình, bây giờ thì ngưng cho con ăn CDD mua sẵn mà tranh thủ sáng dậy sớm để nấu cháo cho con ăn”. Trước những thông tin trên, xu hướng của nhiều phụ huynh ở TP Cần Thơ chọn các điểm bán CDD của các nơi có trụ sở tại TP Cần Thơ, chế biến nguyên liệu tại chỗ. Vì thế, hiện nay, ngoài quán Mum, điểm bán CDD của cô Trần Thị Yến (16/14A đường Đề Thám), điểm nấu CDD của Trung tâm tham vấn phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em đặt tại công viên Lưu Hữu Phước cũng luôn tấp nập khách. Được biết, các cửa hàng này phải tăng thêm giờ, tăng thêm số lượng cháo phục vụ khách hàng.

* Bất cập trong quản lý

Theo thông tin từ đoàn kiểm tra, qua 7 điểm kiểm tra tại quận Ninh Kiều, có 4 cơ sở (Mum, Sài Gòn Baby, điểm bán cháo dinh dưỡng của cô Trần Thị Yến ở 16/14A đường Đề Thám và Trung tâm Tham vấn phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em) chế biến CDD theo cách thủ công truyền thống. Tức là nấu cháo trắng riêng, sau khi cháo chín, mới bỏ nguyên liệu tươi sống như thịt, cá... (đã sơ chế, bằm nhỏ, tẩm ướp với muối, đường) rồi cho rau củ vào. Còn cách chế biến, nêm nếm gia vị, tùy từng cơ sở nhưng điểm chung là ở các cơ sở này, cháo chỉ bán theo buổi, trong một vài giờ, hết buổi còn dư cháo là phải bỏ.

Trong khi đó, các cửa hàng của các công ty có trụ sở ở các tỉnh, thành khác thì chỉ nấu cháo, rau củ tại cửa hàng bán lẻ ở TP Cần Thơ, nguyên liệu như thịt, cá... đều được chế biến tại trụ sở chính, đóng bịch, sau đó, mới chuyển nguyên liệu từ trụ sở chính đến các cửa hàng bán lẻ tại các tỉnh, thành. Một thành viên của đoàn kiểm tra cho biết: “Trước đây, chúng tôi cũng chủ quan cho rằng các cơ sở nấu cháo dinh dưỡng sử dụng nguyên liệu tại chỗ, ăn ngay trong ngày... chứ không ngờ chỉ trong một thời gian ngắn ở TP Cần Thơ đã xuất hiện một số cơ sở sản xuất CDD theo phương thức hiện đại, với dây chuyền công nghiệp, phân phối khắp nơi”. Dây chuyền công nghiệp sản xuất số lượng lớn, đường đi phân phối từ trụ sở chính đến các cửa hàng bán lẻ ở các tỉnh, thành xa nên một vài cơ sở đã bỏ chất bảo quản vào CDD để tăng thời gian sử dụng.

Trước đây, Đoàn kiểm tra liên ngành của thành phố và các quận, huyện cũng từng kiểm tra các cơ sở sản xuất CDD nhưng việc kiểm tra chỉ dừng lại ở công tác vệ sinh cơ sở, thủ tục giấy tờ, điều kiện cơ sở vật chất... chứ chưa thực hiện việc gởi mẫu kiểm nghiệm. Chính vì thế, trước thông tin các cơ sở CDD bỏ chất bảo quản vào sản phẩm, đoàn kiểm tra liên ngành của thành phố đã đi kiểm tra và lấy mẫu CDD xét nghiệm các chất phụ gia. Ông Đàm Hồng Hải, Chi cục Phó Chi cục ATVSTP, Phó trưởng đoàn kiểm tra, cho biết: “Qua kiểm tra, các cơ sở có điều kiện vệ sinh khá tốt, trang trí bắt mắt, một số cơ sở sử dụng nguồn nguyên liệu tươi tốt, chế biến tại chỗ. Tuy nhiên, bên cạnh đó, chúng tôi cũng băn khoăn về việc một vài cơ sở CDD sản xuất theo kiểu công nghiệp, nguyên liệu bảo quản lạnh, bán nhiều ngày. Về nguyên tắc dinh dưỡng, nếu bảo quản lạnh, rồi rã đông sử dụng thì dinh dưỡng ít nhiều đã bị hao hụt, thiếu độ tươi ngon, dễ nhiễm khuẩn. Đó là chưa kể trong quá trình vận chuyển, nếu qui trình không nghiêm ngặt, độ lạnh không đảm bảo liên tục cũng ảnh hưởng nhất định đến chất lượng dinh dưỡng. Vì thế, chúng tôi khuyến cáo các cơ sở sản xuất, kinh doanh CDD nên mua nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng, tươi ngon, khâu chế biến nên thực hiện tại chỗ và chỉ được bán trong ngày - tốt nhất là một buổi. Trong quá trình kiểm tra, đoàn kiểm tra cũng lấy mẫu cháo dinh dưỡng, nguyên liệu chế biến sẵn ở các cơ sở để xét nghiệm phụ gia. Khi có kết quả xét nghiệm, đoàn kiểm tra mới có căn cứ để xử lý các cơ sở vi phạm”.

Một thành viên đoàn kiểm tra cho biết: “Việc các cơ sở sử dụng cụm từ “cháo dinh dưỡng” cũng gây nhiều ngộ nhận. Nhiều vị phụ huynh cứ nghĩ CDD là cháo có hàm lượng dinh dưỡng cao, cân đối giữa các nhóm thực phẩm, đảm bảo cho sự phát triển của trẻ. Cụm từ “cháo dinh dưỡng” là từ ngữ lạm dụng loại cháo từ chương trình “phòng chống suy dinh dưỡng” trước đây, mục đích của chương trình là hướng dẫn cho các bà mẹ chế biến món ăn đầy đủ và cân đối giữa các thành phần dinh dưỡng, còn các loại cháo ăn theo từ này chưa chắc đảm bảo tiêu chí về dinh dưỡng”. Trong khi thực khách chính của mặt hàng này là các em nhỏ với hệ tiêu hóa chưa ổn định, hiện nay, thị trường kinh doanh mặt hàng này ngày càng nhộn nhịp, chất lượng ngày càng khó kiểm soát. Vì thế ngoài những đợt kiểm tra định kỳ, người dân rất mong các cơ quan quản lý tăng cường công tác hậu kiểm, thường xuyên kiểm tra đột xuất các cơ sở này để đảm bảo chất lượng CDD bán ra. Thiết nghĩ, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm nên xem xét việc sử dụng cụm từ “cháo dinh dưỡng”, nên chăng thay bằng cụm từ “cháo dành cho trẻ em” để người dân khỏi hiểu nhầm, cho con trẻ ăn toàn CDD mua sẵn mà quên các thực phẩm chế biến tại nhà và các món ăn khác như sữa, trái cây, rau tươi...

Bài, ảnh: HUỆ HOA