"Nếu bạn muốn trái tim mình khỏe mạnh hơn hãy từ bỏ thói quen hút thuốc ngay hôm nay". Đó là lời khuyên của bác sĩ Lê Tân Tố Anh, Khoa Tim mạch – lão học, Bệnh viện (BV) Đa khoa TP Cần Thơ, qua thời gian dài điều trị cho bệnh nhân tim mạch và nhận thấy mối liên hệ giữa bệnh tim mạch và người hút thuốc lá.

Theo bác sĩ Lê Tân Tố Anh, từ thế kỷ 19, nhiều nghiên cứu cho thấy, mối liên hệ giữa hút thuốc lá và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu trong các nguyên nhân gây mắc và tử vong do bệnh lý tim mạch. Đặc biệt hơn, bệnh tim mạch chiếm 80% nguyên nhân dẫn đến tử vong ở người cao tuổi.

Các kết quả nghiên cứu y học chứng minh, trong gần 4.000 loại hóa chất khác nhau trong khói thuốc, có rất nhiều chất độc như: nicotine, hắc ín, formaldehyt, cyanid… Người hút thuốc lá có nguy cơ cao mắc các bệnh như: xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, đột tử, nhồi máu cơ tim, phình động mạch chủ, ung thư. Đặc biệt người hút thuốc còn kèm theo các bệnh lý khác như: tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì hoặc yếu tố gia đình có người thân bị bệnh tim mạch, tác hại của thuốc lá sẽ gấp nhiều lần. Ngoài ra, hút thuốc lá còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý răng miệng, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh lý đường ruột, giảm khả năng tình dục...

Hút thuốc ảnh hưởng nhịp tim và huyết áp. Khi hít khói thuốc vào, lập tức làm tăng nồng độ chất cathecholamine trong máu (đây là chất nội tiết có vai trò kích thích hệ thống thần kinh giao cảm của cơ thể) làm nhịp tim bắt đầu tăng lên, có thể tăng 30% trong 10 phút đầu hút thuốc. Nhịp tim có thể giảm xuống từ từ nếu tiếp tục hút thuốc, nhưng không bao giờ trở về bình thường nếu chưa ngừng hút. Mặt khác, nồng độ nicotine tăng trong máu cũng gây co mạch, tăng huyết áp. Hút thuốc còn làm giảm tác dụng điều trị tăng huyết áp.

Hút thuốc làm tăng nhanh quá trình xơ vữa động mạch, gây các bệnh lý như: tăng huyết áp, động mạch vành, tai biến mạch não, động mạch ngoại vi… Thêm vào đó, hút thuốc làm tăng khả năng đông máu, dễ hình thành cục máu đông trên cơ sở mảng xơ vữa; cuối cùng có thể gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ não. Hút thuốc làm cho lớp tế bào nội mạc mạch bị tổn thương, mất tính trơn nhẵn đàn hồi, dễ dàng hình thành mảng xơ vữa dưới lớp nội mạc. Bất kỳ ai cũng có thể bị xơ vữa động mạch chủ, nhưng những người hút thuốc có nguy cơ cao các mảng xơ vữa lớn lên. Những mảng xơ vữa này làm cho thành động mạch bị yếu đi và tạo thành chỗ phình, hoặc túi phình ở thành mạch và những chỗ thành mạch yếu này có thể vỡ. Ở những người hút thuốc, tỷ lệ phình động mạch chủ nhiều gấp nhiều lần cũng như tử vong do vỡ phình mạch cao hơn rất nhiều so với người không hút thuốc.

Không phải trực tiếp hút thuốc lá mới mắc bệnh, người hít phải khói thuốc lá do người khác hút (hút thuốc lá thụ động) cũng có nguy cơ mang bệnh tật. Người hút thuốc lá không chỉ gây hại bản thân mà còn đối với những người xung quanh như: gia đình, bè bạn, đồng nghiệp, nơi công cộng… Khi hút thuốc, các chất độc không đốt cháy toàn bộ, khói thuốc phát tán các chất độc, làm tăng đáng kể nguy cơ bệnh tim mạch. Hút thuốc lá bị động ở công sở làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch đến 4 lần; hút thuốc lá ở gia đình làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho người thân.

Bỏ thuốc lá không hề dễ dàng, có thể rất khó khăn nếu như người hút thuốc không có ý chí và quyết tâm cao cũng như thấy rõ tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe. Nhiều người ghiền hút muốn bỏ thuốc nhưng cùng tâm lý e ngại như chia sẻ của anh Nguyễn Văn Thanh (quận Bình Thủy): "Tôi nghe nói hút thuốc lá có nhiều tác hại, ảnh hưởng sức khỏe. Tôi hút thuốc đã lâu và có ý định "cai" thuốc nhưng nhiều người nói, nếu bỏ hút thuốc sẽ tăng cân và huyết áp nên tôi lo sợ". Đây cũng là một trong những lý do người hút thuốc lá viện dẫn để giải thích nguyên nhân không bỏ thuốc lá và "rỉ tai" những người có ý định bỏ thuốc. Theo bác sĩ Lê Tân Tố Anh, bỏ hút thuốc lá làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch đáng kể so với người tiếp tục hút thuốc. Một số người hút thuốc lo ngại rằng, khi bỏ thuốc lá sẽ làm tăng cân và như vậy có ảnh hưởng ngược lại sức khỏe. Việc tăng cân này là do người bỏ hút thuốc ăn cảm giác ngon miệng hơn hoặc để quên cảm giác ghiền thuốc. Song song đó, lợi ích của bỏ hút thuốc lá vượt trội nếu so với việc tăng cân tức thời ngay sau khi bỏ hút thuốc. Hơn nữa, mỗi người cần có kế hoạch giảm cân sau khi bỏ hút thuốc như: ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn hàng ngày, làm việc điều độ… Bác sĩ Tố Anh nhấn mạnh, mỗi người không cần suy nghĩ, băn khoăn mà ngừng hút thuốc lá càng sớm càng tốt.

Theo bác sĩ Tố Anh, quá trình khám, chữa bệnh, các bác sĩ tim mạch luôn chú ý tiền sử bệnh nhân hút thuốc lá, vì đây là yếu tố nguy cơ độc lập của bệnh lý tim mạch. Đồng thời thường xuyên nhắc nhở bệnh nhân cai thuốc lá, ăn uống điều độ và vận động thể lực hợp lý để có sức khỏe tốt.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG