Quanh năm trơ trọi đá tai mèo nhưng miền đá Đồng Văn (Hà Giang) không hề thô cứng. Du khách sẽ cảm nhận được sức sống mãnh liệt của vùng đất này qua những đôi mắt thơ ngây, những phiên chợ ẩn hiện trong mây nửa hư nửa thực. Và khi tàn thu, người ta lại tìm tới miền đá để xem "đá tai mèo nở hoa"…

Không hư cấu chút nào khi nói rằng "đá tai mèo nở hoa" bởi nhìn từ xa, hoa như mọc ra từ đá. Khi trời bắt đầu có những cơn mưa đầu mùa, đồng bào dân tộc Mông bản địa gieo những hạt bắp còn để giống từ năm trước vào những hốc đá dọc theo sườn núi. Mưa xuống, nước đọng lại hốc đá và hạt bắp nẩy mầm. Chờ đến khi ra trái, người ta tới thu hoạch. Trái để ăn và làm giống. Cây và lá làm chất đốt, thức ăn gia súc. Gần cuối mùa mưa, người ta lại gieo hạt tam giác mạch. Vào khoảng cuối tháng 10, tam giác mạch khoe sắc ròng rã một tháng trời. Hoa chuyển bốn sắc thái - từ trắng li ti sang hồng phơn phớt trước khi chuyển sang ánh tím rồi đỏ sậm khi sắp tàn để cho ra hạt.

Người Mông hiền hòa mang nét hoang dã bên những luống hoa tam giác mạch của miền đá tai mèo.

Mùa hoa tam giác mạch, sắc hoa lung linh trong nắng bao trùm cả một góc núi trên miền đá. Người ta trồng hoa trên nền đất ruộng bậc thang. Sau mỗi mùa lúa là đến mùa hoa. Rồi sau đó, ruộng bậc thang im lìm nằm chờ mùa mưa năm tới. Giữa cao nguyên lạnh giá toàn núi đá tai mèo sừng sững như thách thức, những bờ hoa tam giác mạch như những đốm lửa sưởi ấm khách đến từ phương xa. Ở đó, có ánh mắt ngây thơ của trẻ con miền đá. Có trẻ quần áo lấm lem, có trẻ lại sặc sỡ với trang phục truyền thống, nhưng đôi mắt trẻ em nào cũng to tròn và sâu lắng. Giữa rừng hoa tam giác mạch, các em như "con nai vàng ngơ ngác". Trẻ con dân tộc Mông tiếp xúc nhiều với du khách nhưng vẫn e thẹn, nhút nhát. Và những bức hình về đôi mắt, về trẻ con miền đá cứ thế liên tục bấm để khi chia tay, về miền xuôi, du khách nhìn ảnh mà lưu luyến và chờ lúc lên đường trở lại miền đá này.

Tam giác mạch còn có tên là kiều mạch. Hạt tam giác mạch được dùng làm hương liệu trong ẩm thực của người Mông. Với họ, đó là một mùa vụ thường niên sau cây lúa. Và mùa du lịch hoa tam giác mạch trên cao nguyên đá ngày càng thu hút du khách. Cứ vào cuối tháng 9 hằng năm, từng đoàn người rồng rắn trên nẻo đường mang tên Hạnh Phúc xuyên cao nguyên đá, từ TP Hà Giang tới huyện Mèo Vạc, để ngắm ruộng bậc thang. Sau đó một tháng, lại những đoàn người tiếp nối tới miền đá tìm hoa tam giác mạch.

Những mảng núi đầy hoa tam giác mạch không lộng lẫy, kiêu sa như những vườn hoa Đà Lạt vào mùa lễ hội. Nhưng tự thân vẻ đẹp hoang dã, tự nhiên của tam giác mạch đã làm nên một mùa hoa, một lễ hội để níu chân người. Từ lâu, mùa tam giác mạch khoe sắc, du khách khắp nơi đổ về vừa để chinh phục con đường lên Cổng Trời vượt, xuyên ngang cao nguyên đá vừa để thưởng thức thời khắc đẹp của một mùa hoa. Từng đoàn người đi như trẩy hội. Năm nay, địa phương phát triển sản phẩm thiên nhiên đó thành một lễ hội mang tên "Lễ hội hoa Tam giác mạch Hà Giang – 2015", diễn ra từ ngày 12 đến 15-11. Các hoạt động diễn ra ở 4 huyện thuộc cao nguyên đá Đồng Văn, bắt đầu từ bên kia Cổng Trời là Quảng Bạ kéo dài tới Yên Minh lên Đồng Văn, Mèo Vạc. Hầu hết, các chương trình chính diễn ra ở Đồng Văn. Loan báo của địa phương rằng, hoa được trồng theo quy hoạch để tạo những hình khối nghệ thuật, hấp dẫn du khách hơn chứ không chỉ trồng một cách tự nhiên như trước đây. Thời điểm diễn ra lễ hội, cả cao nguyên đá rộng lớn sẽ tràn ngập hoa tam giác mạch với đủ bốn sắc thái vốn có của nó. Ngoài các chương trình khai hội, còn có nhiều hoạt động văn hóa khác như đêm hội rượu hoa tam giác mạch (rượu nếp, rượu ngô kết hợp hạt tam giác mạch) có tên "Men tình cao nguyên đá", trưng bày các sản phẩm từ tam giác mạch, triển lãm ảnh "Hoang sơ xứ sở tam giác mạch"… Các hoạt động, chương trình đều gắn với loài hoa đặc trưng của đá hứa hẹn là một bữa tiệc nghệ thuật, văn hóa đặc sắc riêng có của xứ sở đá tai mèo.

Hoa như thắp lửa khắp đồi núi, rượu tam giác mạch làm ửng hồng đôi má thiếu nữ dân tộc Mông trong trang phục với những sắc màu lộng lẫy…, cao nguyên đá mùa này như "đốt cháy" trái tim lữ khách phương xa, làm nên nhiều điều lãng mạn giữa miền đá lạnh lẽo trong mùa hoa năm nay.

Bài, ảnh: Du Miên