Ban Quản lý Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững Cần Thơ (VnSAT Cần Thơ) vừa phối hợp tổ chức Tọa đàm “Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại”. Tại đây, các chuyên gia cung cấp cho nông dân nhiều thông tin, kiến thức và giải pháp thiết thực tăng cường liên kết, ứng dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho sản xuất  tiêu thụ lúa bền vững, tránh tình trạng “được mùa, mất giá”.

Liên kết làm ra sản phẩm chất lượng

Các diễn giả tham dự tọa đàm.

Để phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo rất cần phải tăng cường cơ giới, áp dụng các giải pháp kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, phát triển sản xuất theo mô hình “cánh đồng lớn-CĐL” tạo ra chuỗi giá trị nông dân và doanh nghiệp phải liên kết chặt chẽ với nhau. Đặc biệt, thị trường tiêu thụ sản phẩm lúa gạo ngày càng đòi hỏi cao về chất lượng và có sự cạnh tranh của nhiều nước xuất khẩu gạo. Để tạo thuận lợi về đầu ra sản phẩm, PGS.TS. Nguyễn Văn Sánh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, cho rằng: “Nông dân nỗ lực làm sao để có sản phẩm đạt theo “4 đúng” gồm đúng theo nhu cầu thị trường; đúng chất lượng và phải đồng nhất, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; đủ lượng và thứ tư là giá thành thấp. Để đạt được như vậy, từng nông hộ riêng lẻ rất khó có thể thực hiện mà phải liên kết lại với nhau, qua đó tạo thuận lợi để kết nối với doanh nghiệp tiêu thụ”.

Nhu cầu tiêu thụ các loại gạo đặc sản thơm ngon và gạo chất lượng cao đang tăng tại các thị trường nhập khẩu gạo. Đời sống kinh tế ngày càng nâng cao, người tiêu dùng chọn gạo ngon, chất lượng và đảm bảo an toàn để ăn. Theo các chuyên gia lưu ý, nông dân cần quan tâm sản suất lúa gạo theo hướng chất lượng cao và an toàn. Chú ý áp dụng tốt giải pháp kỹ thuật “1 phải, 5 giảm” để giảm chi phí, tăng năng suất và chất lượng, có sản phẩm đảm bảo an toàn. Đặc biệt, việc chọn lựa giống lúa tốt và đảm bảo chất lượng để sản xuất theo như “1 phải” cũng sẽ góp phần đáp ứng nhu cầu thị trường và thích ứng biến đổi khí hậu.

Thời gian qua, dù nhu cầu tiêu thụ của thị trường vẫn tốt nhưng giá lúa gạo còn bất ổn bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có cả khách và chủ quan. Giá lúa có thể giảm do chất lượng lúa bị giảm, tiểu thương và doanh nghiệp không chịu thu mua hay ép giảm giá hoặc chất lượng đảm bảo theo các tiêu chí, nhưng doanh nghiệp cũng tìm cách hạn chế thu mua vì bị thiếu vốn hay bởi các lý do khác... Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, để sản xuất lúa gạo ổn định hơn, cần có hướng khắc phục trong tương lai bằng các liên kết trong sản xuất và tiêu thụ lúa một cách chặt chẽ, minh bạch hơn và có sự hài hòa lợi ích và trách nhiệm với nhau giữa các bên liên quan, nhất là giữa nông dân và doanh nghiệp. Sản xuất phải đảm bảo chất lượng và an toàn để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu và cả tiêu thụ ở nội địa cũng cần phải đảm bảo ở mức tương đương. Hiện nay, nhu cầu tiêu thụ gạo trong nước rất lớn, chúng ta có khoảng 400 doanh nghiệp chế biến tiêu thụ lúa gạo, trong đó có khoảng 250 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu gạo, mỗi năm chúng ta chỉ xuất khẩu khoảng 6 triệu tấn gạo, còn lại khoảng hơn mười triệu tấn gạo tiêu thụ trong nước.

VnSAT “trợ lực” cho nông dân

Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) được triển khai tại 8 tỉnh, thành vùng ĐBSCL đã và đang góp phần tích cực thúc đẩy tái cơ cấu nền nông nghiệp theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững. Tại TP Cần Thơ, Dự án VnSAT thực hiện tại các quận, huyện: Thốt Nốt, Vĩnh Thạnh, Cờ Đỏ và Thới Lai. Dự án đã hỗ trợ nông dân đổi mới phương thức canh tác theo hướng hiện đại, thích ứng biến đổi khí hậu và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của thị trường để nâng cao chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo bền vững. Nông dân đã  liên kết với nhau và với các bên liên quan trong chuỗi, đẩy mạnh cơ giới hóa và áp dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, nhất là các giải pháp “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”... nên nông dân đã tăng được 30% lợi nhuận trên cùng một đơn vị diện tích.

Bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi Cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, Phó Giám đốc Dự án VnSAT Cần Thơ, cho biết: “Dự án VnSAT triển khai tại 4 quận, huyện của TP Cần Thơ, với tổng diện tích thực hiện 38.863ha và 32.231 hộ dân tham gia. Cùng với việc thực hiện các mục tiêu chung của VnSAT Việt Nam, Dự án còn tạo động lực thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp, giúp nông dân giảm giá thành sản xuất, tăng lợi nhuận thông qua áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, tăng cường năng lực tổ chức liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, giúp giảm ô nhiễm môi trường, thông qua giảm sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu và sử dụng nước tưới tiết kiệm...”.

Để thực hiện các mục tiêu trên, Dự án tăng cường tập huấn cho các nhóm nông dân tại các mô hình liên kết và cánh đồng lớn để họ nâng cao trình độ, năng lực sản xuất lúa theo hướng chất lượng an toàn, áp dụng kỹ thuật  “3 giảm, 3 tăng”,  “1 phải, 5 giảm”, sản xuất lúa theo VietGAP...

Từ năm 2016 đến nay, Dự án VnSAT Cần Thơ đã thực hiện hơn 553 lớp tập huấn “3 giảm, 3 tăng” cho 26.635 lượt nông dân tham dự, với tổng diện tích đất tham gia sản xuất lúa là 34.504ha, đồng thời thực hiện 123 điểm trình diễn. Tính đến vụ đông xuân 2019-2020, Dự án cũng đã mở  được 352 lớp tập huấn “1 phải, 5 giảm”, với 15.783 nông dân tham dự, tổng diện tích 21.495ha và thực hiện 118 điểm trình diễn.

Dự án cũng khuyến khích, hỗ trợ nông dân liên kết thành lập các hợp tác (HTX) và nâng cao năng lực hoạt động của HTX. Để hiện đại hóa sản xuất, Dự án cũng có các gói hỗ trợ nông dân tại HTX đầu tư cơ sở hạ tầng và các thiết bị phục vụ sản xuất. Đối với các hạ tầng: nhà kho, lò sấy và trạm bơm điện, nông dân được hỗ trợ đến 80% chi phí; còn khi đầu tư các thiết bị máy móc như máy cấy lúa, máy cuốn rơm, máy bơm bước... nông dân được hỗ trợ 30% chi phí đầu tư. Đến nay, đã có 6 HTX được hỗ trợ với tổng số tiền khoảng 44 tỉ đồng và hiện Dự án tiếp tục khảo sát, ghi nhận các đề xuất để xem xét hỗ trợ thêm cho nhiều HTX nữa từ nay đến năm 2020.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG