Nhằm đánh giá đúng thực trạng, số lượng, cơ cấu, giá trị tài sản do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ đang quản lý, sử dụng; từng bước xử lý những tồn tại về tài sản, góp phần làm lành mạnh hóa tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ đề án kiểm kê và đánh giá lại tài sản và vốn của doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và sẽ bắt đầu thực hiện vào năm 2011.
Theo báo cáo của 83 Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước, tính đến 31-12-2009, tổng tài sản tại các doanh nghiệp nhà nước là 1.533.602 tỉ đồng. Tài sản này được hình thành từ nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn vốn vay và các khoản nợ khác; trong đó, vốn chủ sở hữu là 562.046 tỉ đồng.
Trước đây, vào những năm đầu của kế hoạch 5 năm, Chính phủ thường tổ chức thực hiện việc kiểm kê đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước; tuy nhiên, từ sau đợt kiểm kê vào thời điểm 1-1-2000 tới nay, chưa thực hiện kiểm kê, đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp nhà nước.
Những năm qua, tình hình kinh tế, giá cả, thị trường có nhiều biến động nhưng các doanh nghiệp vẫn đang hạch toán, quản lý vốn và tài sản theo giá tại thời điểm mua sắm, đầu tư; vì vậy, giá trị một số tài sản của doanh nghiệp trên sổ kế toán chưa phản ánh đúng nguồn lực doanh nghiệp được giao quản lý và sử dụng theo giá thị trường (đặc biệt là giá trị các khoản đầu tư chứng khoán trong điều kiện thị trường chứng khoán có nhiều biến động). Nhà nước với vai trò chủ sở hữu có thể điều hòa từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn; tuy nhiên, do chưa có đánh giá chính xác về tình trạng thừa, thiếu vốn tại các doanh nghiệp nên cũng chưa thực hiện điều chỉnh được.
Bộ Tài chính nhận thấy việc kiểm kê, đánh giá lại tài sản và vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp là cần thiết, đem lại nhiều lợi ích cho bản thân doanh nghiệp cũng như cho công tác điều hành và quản lý kinh tế vĩ mô; những hệ quả phát sinh trong quá trình đánh giá lại tài sản, vốn nhà nước là một thực tế khách quan cần phải được nhìn nhận để xử lý, không coi đó là trở ngại khi đánh giá lại tài sản, vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Trong điều kiện nền kinh tế đang có nhiều diễn biến phức tạp, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh thì việc kiểm kê, đánh giá lại tài sản và vốn có bước đi thích hợp, không gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và việc triển khai thực hiện các nhóm giải pháp của Chính phủ.
Theo đề án này, Bộ Tài chính sẽ kiểm kê, đánh giá lại vốn, tài sản tại các doanh nghiệp có vốn Nhà nước bao gồm: các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và các Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên có sự tham gia góp vốn của Nhà nước. Đối với Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên thì vốn, tài sản Nhà nước đã được đánh giá lại khi cổ phần hóa hoặc khi các bên tham gia góp vốn thành lập, vì vậy không nhất thiết phải đánh giá lại vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp này. Còn đối với các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thì hiện có doanh nghiệp thuộc diện Nhà nước tiếp tục duy trì nắm giữ 100% vốn, nhưng cũng có doanh nghiệp thuộc đối tượng sẽ thực hiện cổ phần hóa, đa dạng hóa sở hữu. Vì vậy cần xác định rõ doanh nghiệp nào thuộc phạm vi, thực hiện kiểm kê, đánh giá lại vốn, tài sản trong đợt này sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định quy mô, phương pháp, bước đi của công tác kiểm kê, đánh giá lại vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp đợt này. Thời điểm kiểm kê đánh giá dự kiến 0 giờ ngày 1-1-2011.
Tài sản được kiểm kê, đánh giá bao gồm: tài sản ngắn hạn (tiền, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn, khoản phải thu ngắn hạn, hàng tồn kho...); tài sản dài hạn (tài sản cố định, bất động sản đầu tư, giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế thương mại, giá trị thương hiệu...); vốn hoạt động của doanh nghiệp (gồm nợ ngắn hạn, nợ dài hạn, vốn chủ sở hữu).
Trong quá trình xây dựng đề án, Bộ Tài chính đã lấy ý kiến của các Bộ, ngành địa phương, các Tập đoàn, Tổng Công ty nhà nước. Theo đó, các đơn vị đều cơ bản thống nhất với nội dung của đề án, bên cạnh đó các đơn vị cũng đã đưa ra các ý kiến góp ý nhằm thực hiện đề án có hiệu quả hơn, góp phần bổ sung các chính sách phát triển đối với các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước. Bộ Công thương cho rằng cần cân nhắc thời điểm điều chỉnh sổ sách theo kết quả kiểm kê thích hợp để không ảnh hưởng xấu đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước.
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đề nghị cần thiết phải xây dựng một chính sách phù hợp, nhất quán và đồng bộ giữa định giá tài sản trí tuệ và chế độ kiểm toán để phản ánh đầy đủ, chính xác giá trị tài sản trí tuệ, thực hiện thí điểm tại một số doanh nghiệp 100% vốn nhà nước; điều chỉnh và áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp nhà nước.
Bộ Giao thông Vận tải cho rằng: cần xem xét đến việc sử dụng tổ chức tư vấn trong việc đánh giá lại tài sản để đảm bảo tính chính xác trong việc định giá và đánh giá tài sản, do Hội đồng kiểm kê của doanh nghiệp không có đầy đủ về chuyên môn.
Bộ Tài chính đã tiếp thu các ý kiến và xem xét để hoàn chỉnh phù hợp với nội dung dự thảo của đề án.
THÙY DƯƠNG (TTXVN)
