Từ tranh cãi ban đầu về vấn đề vận chuyển thực phẩm đông lạnh, bất đồng giữa Anh và Liên minh châu Âu (EU) trong tiến trình rời khỏi khối (Brexit) có nguy cơ biến thành chiến tranh thương mại và hơn hết đẩy Bắc Ireland, vùng lãnh thổ thuộc Vương quốc Anh, rơi vào vòng xoáy xung đột.

Thủ tướng Anh Johnson (phải) và Tổng thống Pháp Macron hội đàm bên lề thượng đỉnh G7. Ảnh: Reuters

Kể từ ngày 1-1-2021, Anh chính thức chấm dứt mọi ràng buộc thành viên với EU. Riêng vùng lãnh thổ Bắc Ireland thuộc Anh vẫn tuân thủ quy định của thị trường chung EU và liên minh thuế quan để tránh kịch bản “biên giới cứng” với Cộng hòa Ireland (một thành viên của EU). Mâu thuẫn nảy sinh khi Anh bị cáo buộc không tuân thủ việc kiểm tra hàng hóa thực phẩm tới Bắc Ireland theo thỏa thuận “hậu Brexit”. Về phần mình, Anh lập luận các thủ tục mới khiến hoạt động cung ứng thực phẩm đông lạnh tới Bắc Ireland bị đình trệ nghiêm trọng và Luân Đôn buộc phải trì hoãn thực thi các thủ tục theo điều khoản đã ký với EU cho tới tháng 10.

Tại cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh Nhóm Các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) tại Anh cuối tuần qua, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tiếp tục giục Anh tuân thủ Nghị định thư Bắc Ireland để giải quyết bế tắc. Đáp lại, Thủ tướng nước chủ nhà Boris Johnson nói rõ Luân Đôn không chấp nhận hàng hóa lưu thông trong nội bộ Vương quốc Anh phải bị kiểm tra theo tiêu chuẩn EU. Ông Johnson còn chất vấn lãnh đạo Pháp sẽ làm gì “nếu xúc xích từ Toulouse không thể chuyển tới Paris?” và ông Macron đã nói rằng không thể so sánh vì “Paris và Toulouse nằm trong cùng một quốc gia”.

Đến đây, câu chuyện thương mại bắt đầu gợi lên mâu thuẫn chính trị bởi vùng Bắc Ireland kể từ thỏa thuận năm 1998 chấm dứt cuộc xung đột sắc tộc kéo dài hơn 30 năm vẫn chưa giải quyết ổn thỏa mâu thuẫn đan xen giữa chủ nghĩa dân tộc và các cộng đồng tôn giáo ủng hộ Vương quốc Anh với bên còn lại là Cộng hòa Ireland. Vốn Thủ tướng Johnson thời điểm ký Nghị định thư Bắc Ireland một phần vì bảo vệ thỏa thuận hòa bình nói trên. Nhưng tâm lý bất bình vì gián đoạn kinh tế do Brexit đã thổi bùng làn sóng bạo lực hồi tháng 4 tại Bắc Ireland, khiến nhiều bên lo ngại vùng lãnh thổ này rơi trở lại vòng xoáy xung đột.

Tại cuộc họp báo sau đó, Tổng thống Macron khẳng định Pháp luôn tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Vương quốc Anh. Song, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab chỉ trích nhận xét “xúc phạm” của Paris rõ ràng ngụ ý Bắc Ireland không thuộc Vương quốc Anh. Ông Raab còn cáo buộc các quan chức EU thời gian qua luôn có ý tách biệt Bắc Ireland với phần còn lại của Vương quốc Anh và “sai lầm” đó có thể khiến tình hình chính trị tại khu vực này leo thang căng thẳng. Chưa rõ hệ lụy tới đâu nhưng giới quan sát cho rằng “chiến tranh xúc xích” giữa Anh và EU nếu không sớm giải quyết có thể khiến căng thẳng Brexit vượt tầm kiểm soát với nguy cơ hiện hữu về cuộc chiến thương mại toàn diện khi Thủ tướng Johnson đe dọa đơn phương từ bỏ thỏa thuận Brexit nhằm đáp trả cảnh báo gần đây của Brussels về việc có hành động pháp lý đối với Luân Đôn.

MAI QUYÊN (Theo Reuters)