Áp lực về tài chính và an ninh lương thực tác động mạnh đến tốc độ lão hóa của tim không thua gì các bệnh lý nghiêm trọng. Đây là phát hiện từ kết quả phân tích điện tâm đồ, được thực hiện bằng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Bệnh viện Mayo Clinic (Mỹ).

Những người căng thẳng về tài chính có nguy cơ suy giảm sức khỏe tim. Ảnh: AdobeStock

Nghiên cứu được tiến hành với hơn 280.000 bệnh nhân, độ tuổi trung bình gần 60, đến khám tại các cơ sở của Mayo Clinic từ năm 2018 đến 2023. Các chuyên gia tìm hiểu cách thức các yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến khoảng cách giữa tuổi tim và tuổi thời gian của một người. Ngoài những yếu tố phổ biến (như huyết áp, cholesterol, đường huyết), họ đánh giá các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe (SDoH) bằng bảng câu hỏi thu thập thông tin trên 9 lĩnh vực: căng thẳng tinh thần (stress), hoạt động thể chất, các mối quan hệ xã hội, sự ổn định nhà ở, tài chính, phương tiện đi lại, an ninh lương thực, dinh dưỡng và giáo dục.

Tim càng “già”, nguy cơ tử vong càng cao

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng AI để ước tính tuổi sinh học của tim. Công nghệ này hoạt động bằng cách phân tích các chỉ số điện tâm đồ (ECG) tiêu chuẩn để ước tính tuổi thật của tim. Được huấn luyện với gần 775.000 bản ghi ECG, AI có khả năng phát hiện ra các mô hình điện nhỏ cho thấy quá trình lão hóa nhanh của tim. Người có chỉ số điện tim “già” hơn sẽ đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tim và tử vong cao hơn.

Sau hơn 2 năm theo dõi, các chuyên gia phát hiện căng thẳng tài chính nổi lên như yếu tố xã hội mạnh mẽ nhất góp phần đẩy nhanh tốc độ lão hóa sinh học của tim.

Cụ thể, những người báo cáo gặp khó khăn về tài chính đối mặt với nguy cơ tử vong cao hơn 60% trong vòng 2 năm, mối liên hệ này mạnh mẽ hơn so với những người từng bị đau tim, vốn chỉ tăng 10% nguy cơ trong cùng nghiên cứu. Trong khi đó, tình trạng nhà ở không ổn định làm nguy cơ tử vong tăng 18%.

Cả phụ nữ và nam giới đều chịu ảnh hưởng như nhau, với áp lực tài chính đứng đầu và tình trạng thiếu an ninh lương thực đứng thứ hai trong danh sách yếu tố khiến tim nhanh già.

Trong số các bệnh lý, huyết áp cao có mối liên hệ mạnh mẽ nhất với quá trình lão hóa tim nhanh hơn, tiếp theo là tiểu đường, suy tim và bệnh thận.

Khi so sánh tất cả các yếu tố lại với nhau, SDoH có mối liên hệ mạnh mẽ với lão hóa tim hơn cả các chẩn đoán y khoa.

Vì sao cần đánh giá khó khăn tài chính khi kiểm tra sức khỏe tim?

Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí y khoa Mayo Clinic Proceedings, đã thách thức sự chú ý lâu nay vốn chỉ tập trung vào cholesterol, huyết áp và đường huyết, trong khi bỏ qua các điều kiện sống.

Các chuyên gia lý giải căng thẳng tài chính có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch bằng nhiều cách.

Lo lắng mãn tính gây ra viêm nhiễm và thay đổi nội tiết tố, làm tổn thương mạch máu theo thời gian. Áp lực kinh tế cũng hạn chế khả năng tiếp cận thực phẩm bổ dưỡng, trì hoãn kiểm tra sức khỏe và không đủ khả năng mua thuốc theo toa. Người không đủ khả năng mua rau quả tươi sẽ phải dựa vào thực phẩm chế biến sẵn rẻ tiền hơn và kém dinh dưỡng, còn tình trạng nhà ở không ổn định thì làm gián đoạn giấc ngủ và thói quen uống thuốc.

Bác sĩ Amir Lerman ở Khoa Tim mạch, Bệnh viện Mayo Clinic, cho biết trước thực trạng tuổi thọ trung bình của dân số và gánh nặng bệnh tật ở người cao tuổi ngày càng gia tăng, trọng tâm chăm sóc sức khỏe ban đầu trong thập kỷ qua đã chuyển sang hướng lão hóa lành mạnh và nâng cao chất lượng cuộc sống. Do vậy, xu hướng chuyển dịch sẽ bao gồm việc tìm kiếm các phương pháp mới để đánh giá quá trình lão hóa sinh học. 

Những phát hiện trên chỉ ra một cách tiếp cận mới trong phòng ngừa bệnh tim. Hiện nay, các bác sĩ thường sàng lọc các yếu tố nguy cơ truyền thống trong các đợt khám sức khỏe định kỳ. Việc bổ sung các câu hỏi về khó khăn tài chính và an ninh lương thực có thể giúp xác định những người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch mà các xét nghiệm y tế tiêu chuẩn có thể bỏ sót. Trong khi đó, chỗ ở ổn định và dinh dưỡng đầy đủ có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe tim mạch tương đương với việc kiểm soát cholesterol hoặc huyết áp.

LÊ THƯ (Theo News-Medical, Study Finds)