Để giảm phiền hà cho người dân khi xin cấp lại, cấp đổi chứng minh nhân dân (CMND) từ 9 số sang 12 số, Bộ Công an đã ban hành Thông tư số 18/2014/TT-BCA quy định cắt góc CMND cũ ( loại 9 số) để trả lại cho người dân. Những CMND bị cắt góc không còn giá trị pháp lý nhưng nó sẽ thay thế giấy xác nhận rằng CMND loại 9 số và 12 số của công dân là một. Theo thông tư này, ngay khi nhận CMND cắt góc hoặc sau đó một thời gian nếu công dân yêu cầu thì cơ quan thu hồi giấy CMND 9 số có trách nhiệm cấp Giấy xác nhận cho công dân đó. Tuy nhiên, Thông tư này không đề cập đến việc công dân có yêu cầu cấp giấy xác nhận phải nộp giấy tờ gì, mẫu đơn đề nghị, mẫu giấy hẹn và thời hạn trả kết quả. Câu chuyện sau đây cho thấy rằng một khi thiếu quy định và ngay cả khi có quy định thì người dân cũng chịu thiệt thòi.

Ngày 29-6-2015, tại Phòng Cảnh sát QLHC về Trật tự xã hội CA TP Cần Thơ đã có một công dân từ chối không yêu cầu xin cấp giấy xác nhận dù đang rất cần nó với lý do rằng ngày mai không có mặt ở Cần Thơ để nhận lại, và cũng không thể bỏ lại CMND mới và hộ khẩu sau một tuần công tác mà không có biên nhận. (Được biết công dân này không được trả lại CMND cũ chính vì vậy ông ta rất cần giấy xác nhận).

Trường hợp của tôi ngày hôm đó cũng không ngoại lệ, tôi chỉ nhận được duy nhất CMND 12 số mới được cấp, không giấy xác nhận và cũng không được trả lại CMND cũ được cắt góc như quy định. Tôi hỏi "Sao tôi không có giấy xác nhận? thì được trả lời "Do chị không có yêu cầu trong Đơn đề nghị cấp đổi lại CMND". Ngày nộp đơn, tôi không hiểu rõ nội dung trong mẫu Đơn: "Tôi (có/không ….. đề nghị được xác nhận số CMND (9 số) đã được cấp(4). Đi tìm ghi chú dưới mẫu đơn cho số (4) tôi lại không tìm được do cơ quan này đã thu gọn Mẫu CMND01 ban hành kèm Thông tư số 05/2014/TT-BCA ngày 22-01-2014 dẫn đến mất mục chú thích từ số 2 đến số 5. Sự chọn lựa của tôi khi ấy là để trống không điền. Tuy nhiên, khi đó, tôi thấy cán bộ nhận hồ sơ đã điền giúp tôi từ "có" vào chỗ mà tôi đã để trống và nhận hồ sơ.

Khi không nhận được giấy xác nhận, tôi xin được cấp Giấy xác nhận thì cán bộ ở đây trả lời tôi phải để lại cả CMND và Hộ khẩu. Do thắc mắc về việc không có biên nhận, hồ sơ tôi được chuyển đến ô cửa số 3. Tại đây, tôi nhận được câu trả lời gián tiếp rằng "mệt quá" sau đó được chỉ dẫn mời vào phòng gặp lãnh đạo. Vào phòng, tôi cũng phải mất vài phút để chờ lãnh đạo "thay đồ và mang giày!".

Khi trao đổi với lãnh đạo, tôi đề cập vấn đề người dân không thể chứng minh đã nộp hồ sơ vào cơ quan nếu nó bị thất lạc. Khi đến nhận CMND mới với giấy biên nhận trong tay, tôi rất an tâm, nhưng giờ này biên nhận, CMND và cả hộ khẩu bản gốc tôi cũng đã nộp lại. Tôi thắc mắc "Sao các anh không trả lại biên nhận tôi vừa mới nộp để mai tôi đến nhận", thì được giải thích rằng "Biên nhận chị nộp lại chúng tôi đã xé bỏ". Đương nhiên, tôi không hài lòng với cách lý giải đó và nói rằng "nếu tôi là lãnh đạo, tôi sẽ đưa cho người dân một giấy biên nhận" và được đáp lại rằng "thì chị cố gắng đi!". Nghĩ về lời "động viên" của anh, tôi lại chợt nhớ đến sự trăn trở của một đại biểu Quốc hội kỳ họp mới vừa rồi về vấn đề cán bộ công quyền "ngày càng xa dân nhưng gần quan".

Để giải quyết lo lắng trên, đồng chí tiếp chuyện với tôi đưa giải pháp rằng nếu tôi sợ thất lạc hồ sơ thì ngồi lại đây chờ lấy. Tôi mừng vì cũng đỡ mất công mai trở lại, nhưng sau đó không biết vì lý do gì đồng chí ấy lại bảo với tôi: "Chị cứ đến lấy như các nhân viên cơ quan ở đây hẹn chị ban đầu". Việc thiếu quy định về thời hạn giải quyết chắc chắn sẽ lấy đi sự công bằng giữa những công dân đến đây làm thủ tục.

Như được hẹn, ngày 30-6, tôi đến đây để nhận lại các giấy tờ đã gửi và hỏi thăm về việc tôi có được trả lại CMND cũ thì hồ sơ của tôi được chuyển vào phòng trong và tôi tiếp tục làm việc với đồng chí tiếp chuyện với tôi hôm qua. Đồng chí này cho biết, tôi được trả lại CMND cũ đã cắt góc nhưng cơ quan sẽ thu lại Giấy xác nhận và cũng cần thời gian để lục lại CMND cũ. Hiểu rằng khả năng được trả lại CMND cũ ngay sẽ không có nên tôi không yêu cầu trả lại CMND cũ nữa. Đối chiếu khoản 3 Điều 1 Thông tư 18 thì "Nếu công dân yêu cầu thì chủ thể ở đây là cơ quan thu hồi giấy CMND 9 số (Cơ quan đã thu hồi CMND cũ, cắt góc, ghi vào hồ sơ và trả lại CMND đã được cắt góc cho người đến làm thủ tục) có trách nhiệm cấp Giấy xác nhận số CMND cho công dân đó", chứ không phải là cơ quan này tiến hành thu hồi lại CMND 9 số và sau đó cấp cho công dân Giấy xác nhận. Lại càng không thể hiểu theo cách của Phòng CSQLHC về TTXH TP Cần Thơ rằng người dân chỉ được giữ 1 trong 2 nếu trả giấy CMND cũ thì phải thu hồi lại Giấy xác nhận. Thông tư 18 không quy định như vậy, vì CMND phải ở trong tay người được cấp đổi.

Điều cần suy ngẫm là với cách làm trên, liệu các anh đã làm đúng nguyên tắc "tận tụy phục vụ" như tấm bảng treo trong phòng làm việc? Hy vọng rằng cán bộ làm công tác này biết đặt mình vào vị trí của người dân để mãi xứng danh là Công an của nhân dân.

S.Hiền