Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 sẽ có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Luật có quy định riêng 1 chương về quản lý thu, đóng BHXH; làm rõ nội hàm và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN)… Qua đó, góp phần tăng cường tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.

Phòng Truyền thông, BHXH TP Cần Thơ tuyên truyền điểm mới của Luật BHXH năm 2024 đến cơ quan, đơn vị và người sử dụng lao động.  

Luật BHXH năm 2024 quy định cụ thể trách nhiệm của cơ quan BHXH và các bộ, ngành, địa phương trong xác định đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Đồng thời, quy định các cơ quan chủ quản cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu chuyên ngành về lao động, dân cư, thuế, đăng ký doanh nghiệp có trách nhiệm kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu liên quan đến người tham gia và người thuộc diện tham gia BHXH với cơ quan BHXH theo quy định của Chính phủ.

Luật BHXH năm 2024 cũng quy định rõ về việc đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng BHXH, BHTN. Theo đó, cơ quan BHXH phải thực hiện đôn đốc bằng văn bản; công khai trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan BHXH về việc người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN; gửi thông tin về người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN đến cơ quan quản lý nhà nước về BHXH, BHTN và cơ quan thanh tra có liên quan để xem xét xử lý theo thẩm quyền.

Ở TP Cần Thơ, tính đến ngày 31-8-2024, tổng số doanh nghiệp chậm đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), BHTN là 1.316 đơn vị, với 10.851 lao động và số tiền chậm đóng là 105 tỉ đồng. Theo BHXH thành phố, ý thức chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của một số cá nhân và chủ doanh nghiệp chưa cao, có tình trạng cố tình chậm đóng, trốn đóng, đóng không đúng mức theo quy định, dù được đôn đốc, nhắc nhở... Bên cạnh đó, việc áp dụng Bộ luật Hình sự đối với đơn vị vi phạm chính sách BHXH, BHTN và việc khởi kiện đơn vị vi phạm chính sách BHXH, BHTN theo Luật còn nhiều vướng mắc, bất cập, chưa triển khai được vào thực tế... Theo ông Đặng Văn Nở, Giám đốc BHXH TP Cần Thơ, BHXH thành phố sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động. Chuyển hồ sơ những đơn vị không thực hiện quyết định, kết luận thanh tra đến cơ quan công an, kiến nghị điều tra, khởi tố theo quy định. Thực hiện nghiêm quy định, quy trình quản lý thu của BHXH Việt Nam…

Nhằm tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong việc xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN, Luật BHXH năm 2024 quy định rõ hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN. Đồng thời quy định cụ thể biện pháp xử lý đối với hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHTN: bắt buộc đóng đủ số tiền BHXH, BHTN chậm đóng, trốn đóng; nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm đóng, trốn đóng; xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng. Riêng đối với hành vi trốn đóng, còn bị áp dụng biện pháp mạnh là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Luật BHXH năm 2024 giao Chính phủ quy định chi tiết Điều 39 về trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN và quy định các trường hợp thuộc dạng trốn đóng nhưng có lý do chính đáng thì không bị coi là trốn đóng. Đồng thời, quy định chuyển tiếp đối với số tiền BHXH bắt buộc, BHTN mà người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng theo quy định của Luật BHXH năm 2014, Luật Việc làm năm 2013 nhưng đến hết ngày 30-6-2025 mà không đóng hoặc không đóng đầy đủ thì được xử lý theo quy định về chậm đóng, trốn đóng của Luật BHXH năm 2024.