* NGUYỄN VĂN LƯU

(Tiếp theo và hết)

Chiến thắng 75 lượt tiểu đoàn địch ở Chương Thiện.

Thực hiện chiến dịch “tràn ngập lãnh thổ” ngày 9-3-1973, địch triển khai bước 1 đánh vào Chương Thiện, vùng ruột của Hậu Giang. Đây là địa bàn cơ động nằm giáp ranh các tỉnh Cần Thơ, Sóc Trăng, Rạch Giá.

Ta đã nắm được kế hoạch của địch, nên bố trí lực lượng chia cắt địch để đánh.

Sau bước 1, Nguyễn Văn Thiệu xuống Cần Thơ họp với Bộ tư lệnh vùng 4 chiến thuật và quân đoàn 4 nhận định: công việc bình định lấn chiếm không đạt yêu cầu, chưa chiếm được vùng giải phóng nằm trên đất Chương Thiện, chưa đẩy quân giải phóng ra khỏi vùng này. Thiệu ra lệnh cho bọn vùng 4, tập trung tối đa lực lượng, tất cả 90 tiểu đoàn (trong đó có 31 tiểu đoàn chủ lực, 59 tiểu đoàn bảo an của 16 tiểu khu) (ta nắm được phiên hiệu của 75 tiểu đoàn, cho nên thường gọi là “cuộc hành quân 75 tiểu đoàn”). Địch mở liên tiếp 2 cuộc bình định Chương Thiện, bắt đầu từ 18-5 đến 29-9- 1973.

Khu ủy, Quân khu Tây Nam Bộ họp bàn đánh giá, ta đã đánh bại một bước âm mưu bình định, lấn chiếm của địch, thu thắng lợi. Tuy nhiên, địch vẫn quyết tâm lấn chiếm Chương Thiện, và chủ trương: một mặt tập trung lực lượng phá cuộc bình định Chương Thiện làm cho phần lớn quân chủ lực địch bị sa lầy và bị kềm chân ở đây, đồng thời chỉ đạo các tỉnh mở đợt tiến công trên diện rộng, phối hợp với trọng điểm để căng kéo địch, kết hợp chặt cả 3 mũi đánh địch.

Ta đánh thắng 75 lượt tiểu đoàn địch ở Chương Thiện.

Đồng chí Nguyễn Văn Lưu thay mặt Ủy ban khởi nghĩa thành phố Cần Thơ đọc lời hiệu triệu lúc 15 giờ ngày 30-4-1975 tại Đài phát thanh Cần Thơ. Nguồn “Lực lượng vũ trang nhân dân Cần Thơ 30 năm kháng chiến 1945-1975 TII-NXBQĐND, H. 2002”

Tháng 7- 1973 , Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp hội nghị lần 21, kiểm điểm 18 năm chiến tranh chống Mỹ cứu nước, khẳng định thắng lợi đã đạt được, đồng thời vạch ra những thiếu sót, nhược điểm cần sửa chữa, bổ khuyết.

Nghị quyết 21 khẳng định những vấn đề cơ bản của cách mạng Miền Nam, như tiếp tục thực hiện chiến lược cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, chỉ rõ kẻ thù tay sai, nêu bật mục tiêu trực tiếp của cách mạng Miền Nam lúc này là đánh đổ Tập đoàn tay sai Mỹ, là đánh cho “ngụy nhào” vì Mỹ đã phải rút. Đặc biệt, nghị quyết nhấn mạnh phải tiếp tục tiến công trên cả 3 mặt trận, quân sự, chính trị, ngoại giao, nhằm đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của địch, nhất là đánh bại kế hoạch bình định của chúng.

Ở Miền Tây, đồng chí Võ Văn Kiệt từ Miền Bắc trở về bằng đường biển, ngay trong tháng 8-1973 trực tiếp phổ biến Nghị quyết của Trung ương cho Hội nghị khu ủy.

Hội nghị Khu ủy cũng như toàn Đảng bộ được phổ biến Nghị quyết, vô cùng phấn khởi, vì đáp ứng đúng đòi hỏi nguyện vọng của quân dân Miền Tây Nam Bộ và nhất là lại phù hợp với những đề nghị và hành động của Đảng bộ Miền Tây đã kiến nghị với Trung ương cục và Trung ương Đảng.

Tháng 9- 1973, Trung ương Đảng điều động đồng chí Võ Văn Kiệt làm ủy viên thường trực Trung ương cục, đồng chí Vũ Đình Liệu nhận nhiệm vụ Bí thư Khu ủy kiêm chánh ủy quân khu.

Cũng trong tháng 9- 1973, Trung ương cục triệu tập các khu, các ngành để truyền đạt Nghị quyết 21 của Trung ương và bàn kế hoạch triển khai.

Ngày 15-10-1973, Quân ủy Miền ra lệnh cho các Quân khu, các đơn vị: “Kiên quyết đánh trả những hành động chiến tranh của chính quyền Sài Gòn kiên quyết đánh trả bất cứ ở đâu, bằng các hình thức và lực lượng thích đáng”.

3- Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử 30-4-1975, Khu Tây Nam Bộ đã tự lực giải phóng cùng một ngày với Sài Gòn

Quá trình chuẩn bị cho chiến dịch, Quân ủy Miền (do Trần Văn Trà tư lệnh) giao nhiệm vụ cho Tây Nam Bộ là phải kềm chế sân bay Trà Nóc và cắt đứt quốc lộ 4, không cho địch từ Sài Gòn xuống Cần Thơ, cũng như từ Cần Thơ lên Sài Gòn vì địch có nhiều phương án, trong đó có phương án nếu mất Sài Gòn, chúng sẽ kéo về Miền Tây cố thủ. Đồng chí Bí thư Khu ủy Vũ Đình Liệu đề nghị cho Miền Tây tự lực giải phóng: xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh, khu giải phóng khu (bao gồm cả thành phố Cần Thơ), đồng chí Trần Văn Trà không đồng ý vì e ngại địa phương không đủ sức. Khi đồng chí Vũ Đình Liệu qua gặp đồng chí Phạm Hùng bí thư Trung ương cục chấp nhận và hỏi cần viện trợ gì thì đồng chí Vũ Đình Liệu chỉ xin thêm đạn cối, pháo cỡ lớn.

Ngày 30-04-1975, lúc 9 giờ 30 sau cuộc họp nội các Dương Văn Minh nhân danh Tổng thống chính quyền Sài Gòn, tuyên bố trên đài phát thanh: Thành phố Sài Gòn bỏ ngõ, ra lệnh cho quân đội Sài Gòn ngừng bắn, ở đâu giữ nguyên ở đó.

Khoảng 10 giờ, sĩ quan, binh lính Sài Gòn tỏ thái độ hoang mang, dao động lo sợ.

Kế đến 11 giờ 30, Dương Văn Minh đọc lời đầu hàng, thì toàn bộ hệ thống quân đội và chính quyền Sài Gòn hoang mang cao độ, một bộ phận lớn nhất là ở cơ sở tan rã.

Tại Thành phố Cần Thơ, lúc 11 giờ 30 phút biết bọn nha cảnh sát Hậu Giang bỏ trốn, cán bộ ta gặp bác sĩ Lê Văn Thuấn, cơ sở công khai của ta đang giữ chức Tổng thư ký Hội Hồng Thập tự tỉnh Phong Dinh (Cần Thơ) tranh thủ bọn gác khám thả tù chính trị ở khám lớn và trại giam của nha cảnh sát Hậu Giang thả số người bị giam tại đây. Hai nơi này thả ra gần 6.000 người. Đến 12 giờ, tổ nội tuyến của ta ở trung tâm nhập ngũ số 4 (của vùng 4 chiến thuật) mở cửa thả 5.000 tân binh và đào binh.

Hơn 10.000 người được thả, tỏa khắp thành phố hô khẩu hiệu hoan nghênh cách mạng, kết hợp với quần chúng mang theo cờ nổi dậy làm náo loạn thành phố.

11 giờ 30, đại đội cảnh sát dã chiến thuộc tiểu đoàn 410 Đầu Sấu bỏ chạy, 3 cơ sở trong phòng vệ dân sự thu 60 súng trao cho cách mạng, 2 phòng vệ ở đường Tạ Thu Thâu (nay là đường Mậu Thân) gom 30 súng giao cho lực lượng khởi nghĩa cùng lúc đó, một toán phòng vệ dân sự cũng giao 20 súng cho quần chúng nổi dậy.

Để thúc đẩy phong trào quần chúng nổi dậy đồng thời giữ an ninh trật tự thành phố, thông qua một cơ sở mật, ta biết được có một công chức của Đài phát thanh sáng hôm nay, địch kêu anh ta xuống tàu di tản, nhưng xuống đến tàu, anh lại trở lên bờ không đi. Cơ sở mật mời anh đến gặp cán bộ ta, anh nhận lời hướng dẫn Ban khởi nghĩa tới chiếm Đài phát thanh để lập công với cách mạng.

Ban Khởi nghĩa với 6 xe gắn máy, 12 người với 4 súng của phòng vệ dân sự do cơ sở ta nắm được, chạy đến Đài phát thanh, một bộ phận ở trước đài, hạ cờ 3 sọc, và treo cờ Chánh phủ cách mạng lâm thời, đồng thời phân phát truyền đơn cho đồng bào tụ tập chung quanh.

Một bộ phận vào văn phòng tên quản đốc. Trước áp lực của quần chúng cách mạng và được ta động viên thuyết phục, tên quản đốc phải chịu cho ta đọc lời tuyên bố trên Đài phát thanh. Lúc đó là 15 giờ (giờ Sài Gòn - sớm hơn giờ Hà Nội 1 giờ) khi vào chiếm Đài phát thanh là 14 giờ (Giờ Sài Gòn).

Nội dung bản Tuyên bố như sau:

- Cho hay Chánh quyền cách mạng thành phố Cần Thơ đã tiếp thu Đài Phát thanh Cần Thơ - quân giải phóng sẽ vào tiếp quản thành phố Cần Thơ. Đồng bào hãy bình tĩnh, giữ gìn an ninh trật tự chung, bảo vệ tính mạng, tài sản của đồng bào, cương quyết trừ trị bọn cướp bóc, hãm hiếp, phá hoại trật tự an ninh chung.

Tuyên bố: Xóa bỏ ngụy quyền phản động kềm kẹp đồng bào.

- Giải tán lực lượng võ trang, bán võ trang thuộc ngụy quyền Sài Gòn.

- Giải tán các tổ chức chính trị phản động.

- Hủy bỏ lệnh giới nghiêm do ngụy quyền đặt ra trước đây.

Ủy ban nhân dân cách mạng kêu gọi:

- Tất cả nhân viên, công chức các cấp nên có mặt tại nhiệm sở để hoạt động bình thường.

- Đồng bào hãy hạ cờ 3 sọc, treo cờ của Chánh phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam (cờ đỏ xanh sao vàng).

- Các tổ chức thanh niên, học sinh, sinh viên, phụ nữ, công đoàn giải phóng, lực lượng thứ 3, các tôn giáo hãy góp phần giữ gìn trật tự an ninh chung.

Công nhân, viên chức hãy bảo quản tài liệu, hồ sơ, vũ khí, tiền bạc, phương tiện dụng cụ chung. Anh em công nhân hãy bảo đảm điện nước đầy đủ cho đồng bào.

Anh em viên chức nào lánh mặt hãy ra trình diện tại nhiệm sở, đem nạp tất cả đồ đạc của công cho chánh quyền cách mạng.

Cơ hội ngàn năm có một đã đến!

Thành phố Cần Thơ kiên cường bất khuất đã được giải phóng!

Đồng bào hãy tích cực góp phần bảo vệ chính quyền cách mạng, sẵn sàng nghe theo lời của Ủy ban nhân dân cách mạng thành phố Cần Thơ và chấp hành tốt các chính sách của Chánh phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam đã đề ra.

Lời tuyên bố được phát đi phát lại trên Đài Phát thanh đã cổ vũ quần chúng khắp nơi, các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long nổi dậy giành chính quyền về tay nhân dân.

Tại bản doanh Bộ chỉ huy tiền phương của khu vực và trọng điểm 1 (thành phố Cần Thơ) đã ra lệnh cho sư đoàn 4 của Khu Tây Nam Bộ bằng mọi phương tiện báo cho bọn địch đang phòng thủ Vòng Cung biết: Ở Sài Gòn Dương Văn Minh đã đầu hàng, thành phố Cần Thơ đã được giải phóng. Toàn bộ quân địch phải buông súng đầu hàng! Nếu không, sẽ bị tiêu diệt!

Đoàn pháo binh của ta tiến công mãnh liệt vào chi khu Phong Điền, các cánh quân khác cũng tiến công dồn dập các đơn vị địch. Lúc 17 giờ toàn bộ quân địch ở Vòng Cung đầu hàng! Các trung đoàn của sư đoàn 4 của ta giải giáp sư đoàn 21 của địch, trung đoàn 11 (sư đoàn 7 của địch), trung đoàn bảo an tỉnh Phong Dinh, 2 thiết đoàn và 1 chi đội xe nồi đồng.

Cần nói thêm, khi tấn công địch, thì vùng 4 chiến thuật tung hết lực lượng võ trang ra lộ Vòng Cung, ngăn chặn quân ta đột nhập vào nội thành chỉ để lại một đại đội bảo vệ cơ quan, nhưng tên đại úy chỉ huy đại đội này lại là nội tuyến của ta, được cho biết sẽ có người móc nối để chiếm Đài Phát thanh. Khi ở Sài Gòn, Dương Văn Minh đã tuyên bố đầu hàng, chờ mãi không thấy ai đến móc nối (vì cán bộ này đi theo lực lượng võ trang mà chưa vào nội thành) nên anh nội tuyến này, đem 4 xe nồi đồng đậu trước Đài Phát thanh chỉa họng súng lên trời, anh cho số binh sĩ không tin cậy giải ngũ trước, rồi sau đó gom hết súng vào kho, cho tất cả giải ngũ và anh cũng về gia đình luôn.

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, mùa xuân 1975, giải phóng hoàn toàn Miền Nam, từ vĩ tuyến 17 đến Sài Gòn và Trung Nam bộ (Khu 8) hầu hết đều có lực lượng Trung ương chi viện.

Riêng tại Khu 9 (Tây Nam bộ) địa phương đã hứa với Trung ương cục tự lực giải phóng, nên đã giải phóng cùng một ngày với Sài Gòn, vì giải phóng nhanh, ít đổ máu, thành phố còn nguyên vẹn.