Năm 2021 đi qua với nhiều khó khăn và thách thức. Đặc biệt quý III-2021, tăng trưởng kinh tế (GRDP) của nhiều địa phương âm, do thực hiện giãn cách xã hội; đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất và lưu thông hàng hóa. Nhiều doanh nghiệp (DN) kiệt sức rời thị trường, đời sống người dân gặp rất nhiều khó khăn, dòng lao động di cư trở về địa phương,… đã tạo nhiều áp lực cho các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) - vốn còn nhiều hạn chế trong phát triển. Ngày 11-10-2021, Chính phủ ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP quy định tạm thời về “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” - “cột mốc hồi sinh” để các địa phương ĐSBCL triển khai các giải pháp phục hồi kinh tế, thiết lập trạng thái bình thường mới. Năm 2022, lãnh đạo các địa phương ĐBSCL cho biết sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ phục hồi kinh tế và đảm bảo an sinh, cùng kết nối “13 mảnh ghép” để xây dựng những vùng quê đáng sống, hướng đến sự phồn thịnh của vùng châu thổ.

Làn sóng dịch COVID-19 bùng phát từ tháng 7-2021 với biến chủng Delta có tốc độ lây lan nhanh chóng, nguy hiểm, diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương ở vùng ĐBSCL. Theo thống kê ước tính của các địa phương trong vùng, năm 2021, trong số 13 tỉnh, thành có đến 4 địa phương GRDP tăng trưởng âm, 9 địa phương tăng trưởng dương, nhưng đều không đạt kế hoạch đề ra trong năm. Sức chống chịu của khu vực doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh suy giảm nặng nề. Chỉ riêng quý III-2021, con số DN ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể đến 1.812 DN; có đến 90% DN trong vùng ngừng hoạt động do giãn cách xã hội. Trong số 75.000 DN của ĐBSCL chỉ khoảng 250 DN hoạt động “3 tại chỗ”, nhưng công suất hoạt động chưa đến 50% (theo khảo sát của VCCI Cần Thơ).

TP Cần Thơ - đầu tàu kinh tế của vùng ĐBSCL, tăng trưởng tổng sản phẩm (GRDP) giảm 2,79%. Theo Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trần Việt Trường, trong bối cảnh khó khăn của dịch bệnh kéo dài, thực hiện giãn cách xã hội để phòng dịch, kinh tế thành phố bị ảnh hưởng nặng nề. Việc mở cửa trở lại theo lộ trình quý cuối năm, sản xuất kinh doanh phục hồi nhưng chưa thể bù đắp sự sụt giảm trước đó, nên GRDP năm 2021 giảm, 6/17 chỉ tiêu kinh tế - xã hội chưa đạt kế hoạch đề ra. Dù vậy, sự nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, người dân, DN trong thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 theo Nghị quyết 128 của Chính phủ, khu vực dịch vụ tăng trưởng 0,79% và là điểm sáng trong điều kiện “bình thường mới”; thu hút FDI khởi sắc hơn. Thành phố đã triển khai kịp thời các chính sách, giải pháp hỗ trợ DN, người dân, giảm thiểu ảnh hưởng của dịch bệnh.

Theo ông Trần Việt Trường, bên cạnh nỗ lực phục hồi sản xuất kinh doanh, thì hoạt động nghiên cứu, ứng dung khoa học công nghệ ngày càng nâng cao về chất lượng; đặc biệt là nghiên cứu ứng dụng cho công tác phòng, chống dịch. Việc triển khai thí điểm Trung tâm điều hành đô thị thông minh TP Cần Thơ cũng đánh dấu việc đặt nền móng cho việc xây dựng đô thị thông minh, là trung tâm đầu mối tổng hợp các nguồn thông tin trên các lĩnh vực, giúp lãnh đạo thành phố giám sát, điều hành các hoạt động của thành phố.

Còn nói về một năm sóng gió đã qua, ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bến Tre, cho biết: “Với quyết tâm cao nhất, tỉnh chọn kịch bản tăng trưởng GRDP từ 6% trở lên và đến hết năm 2022 tỉnh trở về trạng thái bình thường mới để tạo đà cho những năm tiếp theo. Tuy nhiên, dịch bệnh COVID-19 tiếp tục kéo dài, diễn biến phức tạp đã tác động toàn diện đến việc thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, nhất là chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế GRDP. Số doanh nghiệp hoạt động trở lại chỉ đạt khoảng 96% và chỉ có khoảng 10% là hoạt động đạt 100% công suất, cả quý III-2021 tăng trưởng âm rất sâu (hơn 14%), dẫn đến tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh cả năm 2021 chưa đạt, dù đứng thứ 7/13 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL”.

Theo ông Nguyễn Trúc Sơn, trước những thách thức đó, Bến Tre đã triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ cho DN phục hồi sản xuất trong điều kiện bình thường mới, vừa sản xuất an toàn, vừa phòng chống dịch hiệu quả; kết nối lại chuỗi cung ứng hàng hóa phục vụ thị trường tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Trong chiến lược tiêm vaccine, tỉnh ưu tiên tiêm cho lực lượng tuyến đầu, các công nhân trong khu, cụm công nghiệp, cho người lao động để DN sớm phục hồi các hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo nguồn lực để tái sản xuất và duy trì việc làm, ổn định thu nhập cho người lao động. Đến nay, các DN đã dần ổn định sản xuất trong tình hình mới. 

Là một trong số địa phương có số ca nhiễm cộng đồng cao và bùng dịch sớm ở ĐBSCL, tỉnh Đồng Tháp đã huy động mọi nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch và phục hồi kinh tế, với quyết tâm cao nhất. Ông Phạm Thiện Nghĩa, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, nhớ lại: “Để khôi phục kinh tế nhanh và bền vững, tỉnh đã thành lập Ban Nghiên cứu đánh giá tác động của dịch COVID-19 đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh để phân tích, đánh giá, đưa ra định hướng, tầm nhìn chiến lược nhằm phấn đấu hoàn thành Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2021-2025). Có thể nhận định, việc áp dụng biện pháp phòng, chống dịch trong thời gian qua của Đồng Tháp đã đúng hướng, phù hợp với các mục tiêu mà tỉnh đã đề ra trong từng thời điểm cụ thể. Hiện nay, tuy tình hình dịch bệnh được kiểm soát nhưng tỉnh vẫn tập trung, nỗ lực cao nhất cho công tác phòng, chống dịch, tuyệt đối không chủ quan, lơ là, mất cảnh giác”.

Ông Phạm Thiện Nghĩa cũng cho biết, để đạt được mục tiêu đề ra, điều kiện tiên quyết là phấn đấu nhanh nhất việc bao phủ vaccine cho người dân. Đồng Tháp đang thực hiện rất tốt vấn đề này, tỷ lệ người dân trong độ tuổi được tiêm chủng 2 liều vaccine đạt gần 100%. Tỉnh đang triển khai kế hoạch tiêm mũi nhắc lại và mũi bổ sung, đồng thời triệt để áp dụng các giải pháp thông tin và truyền thông để nâng cao ý thức phòng ngừa dịch COVID-19 cho người dân. Trong quá trình triển khai, vướng đến đâu thì gỡ đến đó, không có gì là không có giải pháp.

Năm 2021, tăng trưởng kinh tế của Đồng Tháp ước đạt 2,22%, đứng thứ 6 trong khu vực ĐBCSL và ở mức khá so với cả nước. GRDP bình quân đầu người ước đạt 56,44 triệu đồng (tương đương 2.412 USD); tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,36% (theo chuẩn nghèo đa chiều). Đây là kết quả từ sự cố gắng không mệt mỏi và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, cộng đồng DN và Nhân dân tỉnh nhà.

Cuộc chiến chưa có tiền lệ trước làn sóng COVID-19 khi nguồn lực có hạn, hệ thống y tế cơ sở yếu và thiếu, nhưng nhiều địa phương ĐBSCL đã quyết tâm giữ vững tăng trưởng. Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, chia sẻ: Để kiểm soát dịch COVID-19, nhanh chóng thiết lập trạng thái bình thường mới, tỉnh triển khai các giải pháp phù hợp nhằm giảm thiểu tác động của dịch COVID-19. Năm 2021, tỉnh thực hiện đạt và vượt 14/18 chỉ tiêu kinh tế - xã hội, có 4 chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch nhưng cũng đạt trên 90% (gồm: tăng trưởng kinh tế, cơ cấu kinh tế, GRDP bình quân đầu người, xuất khẩu). Tăng trưởng kinh tế năm qua dù không đạt kế hoạch đề ra (6,5%) nhưng vẫn duy trì mức tăng trưởng dương 3,08%, cao hơn mức tăng trưởng bình quân cả nước và đứng thứ 2 khu vực ĐBSCL. Giải ngân nguồn vốn đầu tư công đạt đạt 95%, cao hơn 5% so với cùng kỳ; thu ngân sách vượt 33% dự toán Trung ương giao. thu hút đầu tư tăng 34% so cùng kỳ, nguồn vốn thu hút tăng trên 3.000 tỉ đồng. Hậu Giang có số ca nhiễm, số ca chuyển nặng và số ca tử vong thấp nhất trong khu vực ĐBSCL.

Lãnh đạo các địa phương vùng ĐBSCL đều khẳng định Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11-10-2021 quy định tạm thời về “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” chính là cột mốc hồi sinh để các địa phương nhanh chóng triển khai các giải pháp phục hồi kinh tế, thiết lập trạng thái bình thường mới.

Trước tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19, hầu hết ngành, lĩnh vực tăng trưởng chậm lại thì nông nghiệp đã trở thành “trụ đỡ”, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế của các địa phương vùng ĐBSCL.

Ông Phạm Thiện Nghĩa, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, nói: "Năm 2021, giá trị sản xuất khu vực nông, lâm, thủy sản ước tăng 3,32% so với năm 2020, đã góp phần rất lớn cho tăng trưởng kinh tế của Đồng Tháp. Để duy trì và tiếp thêm động lực, gia cố "trụ đỡ" này, hướng tới, tỉnh sẽ tiếp tục đổi mới nhận thức, phương thức lãnh đạo, điều hành, chuyển mạnh, toàn diện hơn từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp, vừa tuân theo quy luật cung - cầu, vừa đảm bảo chất lượng hàng hoá, thương hiệu. Cải tiến và phát triển theo chuỗi giá trị, nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các ngành hàng chủ lực của địa phương. Hỗ trợ phát triển kinh tế nông nghiệp bằng công nghiệp phụ trợ và công nghiệp chế biến nông sản nhằm khai thác tài nguyên bản địa hình thành các sản phẩm OCOP".

Theo ông Phạm Thiện Nghĩa, để chuyển đổi thành công tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp, tỉnh sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu ngành nông nghiệp để có những khuyến cáo phù hợp.  Khuyến khích nông dân sản xuất theo quy mô lớn, phát triển nền nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ và bền vững. Tạo lập vùng sản xuất tập trung, chuyên môn hóa, cơ giới hóa, tự động hóa, quản trị tiên tiến. Từng bước thay đổi tư duy về an ninh lương thực, phát triển nông nghiệp không chỉ dựa vào cây lúa, mà phải chuyển đổi giống cây trồng có hiệu quả, chất lượng cao nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường và tăng giá trị trên đơn vị diện tích canh tác; phát triển mạnh mô hình kinh tế tuần hoàn, gắn kết với phong trào khởi nghiệp, tạo ra sản phẩm nông nghiệp đa giá trị.

Còn tỉnh Hậu Giang, nông nghiệp là điểm sáng, với mức tăng trưởng 4,04% trong năm 2021. Và đây là mức tăng cao nhất trong vòng 10 năm qua; năng suất, sản lượng lương thực, rau màu, cây ăn trái, thủy sản đều tăng từ 3-5% so với cùng kỳ. Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang, cho biết: Tỉnh đã xác định xây dựng 5 nông sản chủ lực, có thế mạnh, có giá trị kinh tế cao, tiêu thụ ở ba thị trường: tại chỗ, vùng miền và xuất khẩu. Xây dựng hệ sinh thái cho phát triển nông nghiệp; thúc đẩy phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Khuyến khích nông nghiệp xanh, sạch, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu… Đồng thời đẩy mạnh mô hình liên kết “4 nhà” trong sản xuất, tiêu thụ nông sản; tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị.

Cùng với chuyển đổi tư duy sản xuất nông nghiệp, các địa phương đều chí trọng xây dựng những mô hình nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu. “Tỉnh sẽ tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết, Chương trình, Đề án trong lĩnh vực nông nghiệp, như: Chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp; chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư vào Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Hậu Giang; Chương trình số 02/CTr-UBND ngày 5-1-2021 của UBND tỉnh về phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu tỉnh năm 2021-2025; Đề án Phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu tỉnh Hậu Giang giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030... Để tạo điều kiện phát triển nông nghiệp, xây dựng vùng quê đáng sống, tỉnh sẽ tập trung hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính khuyến khích DN đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp” - ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch tỉnh Hậu Giang cho hay.

Còn đối với vùng biển, cuộc chuyển đổi sản xuất nông nghiệp thích ứng tình hình mới cũng đang ngày càng hiệu quả hơn. Bạc Liêu là một tỉnh ven biển có 3 tiểu vùng sinh thái gồm: Tiểu vùng giữ ngọt ổn định phía Bắc quốc lộ 1A (sinh thái ngọt) sản xuất lúa; Tiểu vùng chuyển đổi sản xuất phía Bắc quốc lộ 1A (sinh thái lợ) sản xuất các mô hình kết hợp tôm - lúa, tôm - cua - cá... và vùng phía Nam quốc lộ 1A (sinh thái mặn) phát triển nuôi tôm siêu thâm canh, thâm canh, bán thâm canh. Với đường bờ biển 56km và một ngư trường khai thác rộng, vùng ven biển có gió mạnh và khá ổn định, địa hình bằng phẳng, ít bị ảnh hưởng bởi bão, lũ, động đất, sóng thần, rất thuận lợi cho phát triển năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời), điện khí.

Cánh đồng lúa - tôm, điện gió tỉnh Bạc Liêu. Ảnh: Phan Thanh Cường

Ông Phạm Văn Thiều, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu, cho biết, tỉnh có lợi thế về phát triển nông nghiệp, năng lượng. Đây là 2 trong 5 trụ cột phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tỉnh ưu tiên ngân sách nhà nước đầu tư cho phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Chú trọng đầu tư phát triển mô hình sản xuất lúa chất lượng cao; vùng sản xuất luân canh lúa - tôm tại khu vực phía Bắc quốc lộ 1A; vùng sản xuất rau màu, vùng trồng cây ăn trái (thanh nhãn Bạc Liêu); vùng nuôi tôm siêu thâm canh, thâm canh, bán thâm canh; vùng nuôi tôm sinh thái kết hợp trồng rừng; vùng sản xuất muối chất lượng cao… tại khu vực phía Nam quốc lộ 1A.

Theo ông Phạm Văn Thiều, thời gian qua, tỉnh đã đẩy mạnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, kinh tế biển. Từ đó, từng bước xây dựng, phát triển Bạc Liêu trở thành trung tâm sản xuất tôm giống chất lượng cao của khu vực ĐBSCL; chú trọng phát triển nuôi tôm công nghệ cao.

Cũng là tỉnh ven biển, ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bến Tre, nói: "Năm qua, ngành nông nghiệp của tỉnh tăng 3,09%. Trong quá trình điều hành phát triển kinh tế nông nghiệp của địa phương, tỉnh chú trọng xây dựng các kế hoạch, chương trình có định hướng cụ thể, rõ ràng để tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực, tiềm năng của địa phương. Điển hình như: xây dựng vùng sản xuất tập trung, gắn phát triển chuỗi giá trị nhóm sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh (dừa, cây ăn trái, cây giống - hoa kiểng, bò heo...); phát triển 4.000ha nuôi tôm nước lợ ứng dụng công nghệ cao; phát triển, nâng chất ngành sản xuất cây giống qua thành lập Trung tâm Cây giống - Hoa kiểng, Trung tâm giống dừa; xây dựng chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm đặc trưng, thế mạnh của địa phương. Hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia vào chuỗi giá trị các sản phẩm nông nghiệp chủ lực để cơ bản ổn định thị trường tiêu thụ nông sản, hạn chế thấp nhất tình trạng mất mùa - được giá. Bên cạnh đó, tỉnh Bến Tre cũng tập trung phát triển mô hình nông nghiệp thông minh, nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu. Kêu gọi đầu tư, khuyến khích DN liên kết với người dân, hợp tác xã, xây dựng các nhà máy chế biến nông sản để từng bước nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp tỉnh nhà".

Những nỗ lực vượt qua khó khăn của đại dịch COVID-19 và định hướng cho “trụ đỡ” để giữ nhịp tăng trưởng của các địa phương ĐBSCL cho thấy sự năng động trong điều hành của chính quyền, cùng sự chủ động của DN, người dân. Tuy nhiên, đợt dịch vừa qua, ĐBSCL cũng chứng kiến dòng người di cư trở về địa phương vì không thể trụ nổi trong cú sốc của đại dịch. Vấn đề an cư, đón lao động trở về, để quê hương luôn là nơi đáng sống, để lao động không ly hương…, các địa phương cũng đã linh hoạt trong chính sách hỗ trợ.

Lao động ĐBSCL chọn trở về trong đợt dịch vào đầu tháng 10-2021

Ông Nguyễn Trúc Sơn, chia sẻ: "Lãnh đạo tỉnh Bến Tre chia sẻ khó khăn chung mà người lao động đã và đang đối diện trong đợt đại dịch COVID-19 bùng phát vừa qua và cố gắng hết sức để giảm nhẹ khó khăn cho người dân. Để tạo điều kiện cho người lao động có nguyện vọng trở về địa phương ổn định cuộc sống, tỉnh Bến Tre đã triển khai thực hiện nhanh chóng, kịp thời các chế độ, chính sách hỗ trợ cho người lao động theo quy định; ngoài nguồn vốn ngân sách, địa phương đã vận động các nguồn lực trong xã hội để hỗ trợ cho người lao động gặp khó khăn. Để tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, góp phần ổn định thu thập và thu hút được lao động tay nghề, chất lượng cao, Bến Tre sẽ tập trung rà soát nhu cầu tuyển dụng của DN để kết nối, giới thiệu việc làm, nhất là tại các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh".

Theo ông Sơn, tới đây, tỉnh sẽ tổ chức các phiên giao dịch việc làm, thông tin đầy đủ về các chính sách bảo hiểm cho người lao động, giới thiệu thị trường lao động tiềm năng... nhằm giúp người lao động tìm được việc làm phù hợp với năng lực, sớm quay trở lại thị trường lao động. Đồng thời tổ chức các lớp đào tạo nghề ngắn hạn, các lớp nâng cao tay nghề gắn với giải quyết việc làm tại chỗ cho người lao động tại địa phương. Hỗ trợ nguồn vốn vay từ quỹ quốc gia giải quyết việc làm cho chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh, tổ hợp tác để mở rộng sản xuất góp phần tạo công ăn, việc làm cho lao động. Trên hết và trước hết, tỉnh sẽ tạo mọi cơ hội để DN, hộ kinh doanh sản xuất, kinh doanh hiệu quả, tạo cơ hội việc làm cho mọi người dân, đây cũng chính là chương trình an sinh tốt nhất và bền vững nhất.

Tỉnh Đồng Tháp cũng rất quan tâm đến vấn đề tạo việc làm để cho người dân an cư, ổn định cuộc sống ngay tại địa phương của mình. Trong các năm qua, tỉnh đã tập trung thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển mạng lưới dạy nghề, phát triển các phong trào khởi nghiệp, phát triển làng nghề, đặc biệt là phát triển các khu, cụm công nghiệp, thu hút đầu tư để giải quyết lao động... Và trong đợt bà con trở về do dịch bệnh vừa qua, Đồng Tháp đón nhận hơn 74.000 công dân.

Ông Phạm Thiện Nghĩa, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cho biết: Ngay từ đầu, UBND tỉnh đã chủ động chỉ đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp các địa phương xây dựng kế hoạch khảo sát từng nguyện vọng của bà con. Trên tinh thần đó, tỉnh đã phân loại các nguyện vọng và đã kết nối giói thiệu cho các DN sản xuất trong tỉnh khoảng 20% số lao động trở về, 60% số lao động sẽ trở lại làm việc với DN cũ, 20% còn lại muốn học nghề, khởi nghiệp và tham gia đi làm việc có thời hạn nước ngoài... Đến nay, có thể nói tỉnh đã giải quyết cơ bản đối với lực lượng này. Đồng thời xem đây là nguồn lực lớn của tỉnh trở về, tạo sức bật cho phát triển quê hương.

Ông Nghĩa cũng trăn trở, sau đại dịch này, Đồng Tháp cũng như các tỉnh trong vùng ĐBSCL nhận diện rõ hơn nguyên nhân lao động phải đi xa quê hương tìm việc và hầu hết là lao động phổ thông, nên công việc không ổn định. Do đó, thời gian tới, tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác đào tạo nghề, gắn kết với các DN, nhất là đào tạo theo đặt hàng, phát huy các sàn giới thiệu việc làm, phát triển sâu rộng chương trình đi làm thuê về làm chủ đối với lao động làm việc có thời hạn nước ngoài, kết hợp phong trào khởi nghiệp, tự tạo việc làm nhằm hạn chế người lao động di cư, phát huy nguồn lực phục vụ phát triển quê hương.

Với những gì đồng bằng đã trải qua, dù vẫn còn những khó khăn và bất định phía trước, nhưng lãnh đạo các địa phương ĐBSCL tin tưởng rằng sự chung sức, đồng lòng của toàn hệ thống chính trị, DN mọi khó khăn sẽ vượt qua.

Ở trung tâm động lực ĐBSCL - TP Cần Thơ đã chủ động triển khai các giải pháp nhằm đạt kết quả cao nhất trong năm 2022 và làm tiền đề tăng trưởng cho cả giai đoạn 2021-2025. Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND thành phố, khẳng định năm 2022, thành phố tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, thông tin, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số. Thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm tăng tính tự chủ, khả năng chống chịu của nền kinh tế, tạo động lực phục hồi với tốc độ cao, hiệu quả hơn sau khi dịch COVID-19 được kiểm soát. Năm 2022, thành phố đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP đạt 7,5%.

Theo ông Trần Việt Trường, lợi thế của Cần Thơ là Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 5-8-2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã chỉ ra “cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, tài chính, ngân sách và phân cấp quản lý đối với thành phố chưa đủ mạnh để tạo ra động lực mới cho phát triển, nhất là trong thu hút đầu tư” do chịu ảnh hưởng bởi luật Ngân sách và những biến động phức tạp khác, chưa tạo ra nguồn lực lớn để tạo sự phát triển đột phá. Vì vậy, Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ. Đây chính là đòn bẩy mang tính quyết định, có ý nghĩa quan trọng để Cần Thơ phát triển nhanh và bền vững, trở thành một cực tăng trưởng của vùng ĐBSCL và cả nước. Cơ chế, chính sách đặc thù cũng là để cụ thể hóa Nghị quyết 59-NQ/TW, sớm đưa Cần Thơ thành đầu tàu dẫn dắt kinh tế -  xã hội vùng ĐBSCL.

Có thể thấy sự quyết liệt của các địa phương trong việc phục hồi kinh tế thông qua các chương trình hành động cụ thể. Ông Phạm Thiện Nghĩa, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cho biết: “Năm 2022, tỉnh xây dựng phương án tăng trưởng kinh tế tăng 7%. Để đạt được mục tiêu trên, Đồng Tháp đã đề ra 22 chỉ tiêu chủ yếu và 13 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để tập trung chỉ đạo, điều hành. Trước mắt, dù vẫn còn nhiều khó khăn, thử thách, song với những kinh nghiệm được rút ra từ cuộc chiến với đại dịch COVID-19 vừa qua, đặc biệt là sự đoàn kết, chung sức, chung lòng của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, Đồng Tháp sẽ vững vàng cùng cả nước chuyển sang trạng thái mới, thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh và tin tưởng sẽ đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2022 đã đề ra”.

Năm 2022, tỉnh Hậu Giang đặt kế hoạch tăng trưởng GRDP tăng 8%. Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang thông tin: “Tỉnh sẽ tập trung thực hiện linh hoạt, hiệu quả mục tiêu kép. Triển khai hiệu quả công tác phòng, chống dịch COVID-19, tiếp tục tiêm chủng vaccine phòng COVID-19 cho người dân để đẩy nhanh độ bao phủ vaccine. Tăng cường công khai, minh mạch trong giải quyết các thủ tục đầu tư, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu của các sở, ngành và địa phương về thực hiện nhiệm vụ của đơn vị trong thực hiện các thủ tục hành chính cho DN. Tiếp tục triển khai Đề án hỗ DN nhỏ và vừa, chuyển đổi hộ kinh doanh lên DN giai đoạn 2020-2025 trên địa bàn tỉnh. Hỗ trợ DN xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, xây dựng lộ trình thích ứng an toàn, linh hoạt trong tình hình mới”.

Theo ông Đồng Văn Thanh, song song đó, tỉnh sẽ công bố rộng rãi, đầy đủ và kịp thời thông tin về quy hoạch, danh mục các dự án kêu gọi đầu tư. Lấy năm 2022 là năm “Doanh nghiệp tỉnh Hậu Giang”, tỉnh sẽ ưu tiên phân bổ ngân sách chi đầu tư phát triển cho mục tiêu tạo quỹ đất sạch khu công nghiệp và hạ tầng khu công nghiệp; đầu tư hạ tầng giao thông cho các tuyến đường kết nối với khu công nghiệp, cụm công nghiệp của tỉnh, tạo động lực mới thu hút nhà đầu tư đến với Hậu Giang... Dành nguồn lực thích đáng hỗ trợ giải quyết các điểm nghẽn phát triển công nghiệp, nông nghiệp, đô thị và du lịch. Huy động tối đa các nguồn vốn đầu tư xã hội hóa cho đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội.

“Dịch COVID-19 đã làm thay đổi cơ cấu kinh tế và có nhiều giá trị cần định vị lại. Trong đó, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số được xem là xu thế của tương lai. Để bắt nhịp phát triển, hỗ trợ DN tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, tỉnh khuyến khích DN đổi mới sáng tạo, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ để phát triển bền vững, góp phần cho kinh tế - xã hội địa phương phát triển” - ông Đồng Văn Thanh cho biết.

Tỉnh Bến Tre thì xác định sẽ tiếp tục tập trung hỗ trợ các DN, hợp tác xã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xúc tiến thương mại trên môi trường số, thương mại điện tử để giới thiệu, quảng bá thương hiệu sản phẩm, DN, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, mở rộng thị trường. Tiếp tục thực hiện việc kết nối tiêu thụ sản phẩm của các DN, hợp tác xã với các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước. Hỗ trợ các DN thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng các nền tảng công nghệ vào quản lý, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh để nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh trên thị trường.

Ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bến Tre, cho biết tỉnh sẽ ưu tiên bố trí vốn đầu tư công để đầu tư các dự án nền tảng, kết nối, vốn đối ứng với các dự án PPP và tập trung tạo quỹ đất sạch thu hút đầu tư, nhất là phát triển công nghiệp, hạ tầng giao thông. Huy động các nguồn vốn ODA (WB và IFAD), vốn vay ưu đãi, vốn từ các thành phần kinh tế và dân cư để cùng tham gia đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của địa phương.

Khu công nghiệp ven sông Tiền

Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Phạm Văn Thiều cũng khẳng định: Tỉnh sẽ đẩy mạnh thu hút đầu tư vào 5 trụ cột mà tỉnh đã xác định và quan tâm phát triển DN, thành lập mới DN. Tập trung xử lý quyết liệt các điểm nghẽn, nút thắt về đất đai, giải phóng mặt bằng, thủ tục hành chính, thể chế để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư, nhằm đạt tỷ lệ giải ngân cao nhất. Đồng thời, tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đơn giản hóa, rút ngắn thời gian giải quyết các thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho DN và nhà đầu tư. Tiếp tục phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Tỉnh sẽ kết hợp một cách có hiệu quả mọi nguồn lực từ các thành phần kinh tế, bao gồm các nguồn vốn trong và ngoài ngân sách; nguồn tín dụng; nguồn Quỹ hỗ trợ của tỉnh để đạt kết quả cao nhất trong năm 2022.

Nhiều chuyên gia cho rằng, ĐBSCL là một thực thể sống. Song, việc liên kết các địa phương trong vùng còn chủ yếu trên khung chính sách, văn bản… chưa đi vào thực chất như kỳ vọng. Để phục hồi kinh tế và phát triển bền vững phải ghép “13 mảnh ghép” lại với nhau tạo thành một thực thể, cùng định hướng chung, bổ trợ cho nhau. Trong đó, cần định vị rõ hơn vai trò trung tâm của TP Cần Thơ.

Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, chi sẻ: "Nghị quyết thí điểm áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với Cần Thơ về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước, phân cấp quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức thuộc thành phố quản lý… thành phố sẽ có thêm nguồn lực để phát triển. Đó là nguồn từ tỷ lệ điều tiết cho ngân sách thành phố, từ nguồn thu được để lại, nguồn bổ sung có mục tiêu tương ứng số tăng thu ngân sách Trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, thành phố được quyết định áp dụng một số khoản thu phí phù hợp với đặc điểm của địa phương, nguồn cải cách tiền lương, quỹ dự trữ tài chính… Thành phố còn được vay vốn đầu tư trong nước thông qua các hình thức huy động theo quy định của pháp luật, vay lại từ nguồn Chính phủ vay nước ngoài".

Theo ông Trần Việt Trường, từ các nguồn này sẽ bổ sung để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, các dự án có sức lan toả cho vùng, tập trung phát triển hạ tầng giao thông, kết nối các đô thị trong vùng ĐBSCL... Nghị quyết thí điểm áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với TP Cần Thơ sẽ khắc phục các hạn chế, những điểm nghẽn thời gian qua. Đó là những động lực mới cho sự tăng trưởng của thành phố, mở ra nhiều cơ hội để Cần Thơ bứt phá phát triển nhanh và bền vững, trở thành đầu tàu vùng ĐBSCL.

Ông Phạm Thiện Nghĩa, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, nói: "Đồng Tháp cũng như các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL rất tích cực trong phòng, chống dịch bệnh cũng như trong phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội. Một trong những cách phục hồi kinh tế - xã hội nhanh chóng là chúng ta cần tăng cường sự kết nối, liên kết vùng, nhất là trong bối cảnh bình thường mới như hiện nay. Tôi nghĩ đây cũng là mong muốn chung của các địa phương trong khu vực. Điều này thể hiện rất rõ qua sự kiện Mekong Connect 2021 được diễn ra vào trung tuần tháng 12-2021 tại TP  Hồ Chí Minh, câu chuyện liên kết vùng được thảo luận rất nhiều nội dung cụ thể".

Theo ông Phạm Thiện Nghĩa, để liên kết vùng bền vững Trung ương cần sớm ban hành quy hoạch vùng đến 2030, tầm nhìn đến 2050; tổng kết Nghị quyết 21 của Trung ương và ban hành Nghị quyết mới có tầm nhìn đến 2050 để phù hợp với quy hoạch vùng. Có cơ chế, chính sách đặc thù cho cả vùng và phát huy vai trò Hội đồng Vùng để điều phối và tạo sự gắn kết các địa phương trong thực thi các nhiệm vụ trọng tâm của vùng. Tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông trọng điểm, kết nối các tỉnh trong vùng - để tháo điểm nghẽn lớn nhất, khiến giao thương hàng hóa phụ thuộc huyết mạch này bị cản trở, là điều kiện cần để phát triển hệ thống logistics của vùng. Cuối cùng đó là nâng cao công tác giáo dục, đào tạo chất lượng cao để tháo gỡ vùng trũng về giáo dục.

Ông Đồng Văn Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang cũng trăn trở, vấn đề liên kết vùng được đặt ra nhiều năm qua, nhưng thực chất vẫn còn rời rạc. Hiện nay, có nhiều vấn đề mà từng địa phương khó giải quyết trên phạm vi địa phương như: giao thông, chuỗi sản xuất, cung ứng, biến đổi khí hậu, môi trường, đại dịch… nên rất cần liên kết để tìm tiếng nói chung, cùng nắm tay nhau đi xa hơn. Hậu Giang đã tham gia các hoạt động liên kết kinh tế vùng Tứ giác Long Xuyên; liên kết với các tỉnh, thành phố Nam Sông Hậu đề xuất với Chính phủ đầu tư các dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh mang tính liên vùng ĐBSCL. Tỉnh còn tích cực hợp tác phát triển với các tỉnh, thành phố, DN, đặc biệt là TP Hồ Chí Minh, TP Cần Thơ và các tỉnh: Kiên Giang, Bạc Liêu, Sóc Trăng, mời gọi đầu tư từ Hà Nội và một số tỉnh trong nước.

Đồng tình với quan điểm cần liên kết để phục hồi kinh tế trước tác động của dịch COVID-19, ông Phạm Văn Thiều, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu cho rằng, việc thực thi các giải pháp liên kết vùng đang trở nên cấp thiết hơn nhằm giảm đến mức thấp nhất việc đứt gãy chuỗi xuất khẩu tại các thị trường bên ngoài. Đặc biệt là kịp thời giải quyết những vướng mắc trong phục hồi sản xuất, chuỗi cung ứng, cũng như sớm thực thi tốt các chính sách hỗ trợ trở lại hoạt động.

Theo ông Đồng Văn Thanh, thuận lợi hiện nay Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định và ban hành Quy chế hoạt động của Hội đồng điều phối vùng giai đoạn 2020-2025, do Phó thủ tướng làm Chủ tịch hội đồng. Hội đồng có nhiệm vụ điều phối liên kết vùng, tham mưu cho Thủ tướng những vấn đề về cơ chế, chính sách... phát triển kinh tế - xã hội của vùng; điều phối thực hiện Quy hoạch vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Vì vậy, Hậu Giang mong muốn các địa phương cùng chung sức vì sự phát triển của một đồng bằng thịnh vượng, đáng sống. Để đạt được điều này, các tỉnh, thành cần phối hợp chặt chẽ hơn trong thực hiện quy hoạch tích hợp vùng, đảm bảo hài hòa, chia sẻ nguồn lực phát triển và cùng hướng đến sự thịnh vượng chung trong tương lai. Ngoài ra, cũng cần làm nổi bật vai trò trung tâm vùng của TP Cần Thơ để trở thành cánh chim đầu đàn, kết nối các địa phương cùng phát triển.

Công trình cầu Cần Thơ

ĐBSCL có vị trí đặc biệt quan trọng về đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, nhưng đầu tư cho vùng thời gian qua chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Các địa phương cho rằng, Trung ương cần dành nhiều nguồn lực hơn cho vùng, trước hết là đầu tư hạ tầng giao thông kết nối liên hoàn để tạo mạch máu thông suốt, thúc đẩy kinh tế vùng phát triển. Mới đây, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã dự thông xe kỹ thuật cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận; dự khởi công dự án tuyến nối quốc lộ 91B và tuyến tránh Long Xuyên (1 trong 5 dự án trọng điểm lớn tại ĐBSCL). Những dự án ngàn tỉ này là đòn bẩy đưa ĐBSCL cất cánh.

Theo Bộ Giao thông vận tải, Trung ương sẽ ưu tiên đầu tư 7 tuyến cao tốc cho vùng, nếu làm tốt thì đến năm 2025, ĐBSCL sẽ có 300km đường cao tốc. Cùng với đó là 5 dự án vốn ngàn tỉ đã và sẽ khởi công trong tháng đầu năm 2022, gồm: Dự án nâng cấp tuyến kênh Chợ Gạo giai đoạn 2), vốn 1.335 tỉ đồng; Dự án Luồng cho tài biển tải trọng lớn vào Sông Hậu (giai đoạn 2) vốn 2.226 tỉ đồng; Dự án tuyến tránh quốc lộ 1A qua TP Cà Mau, vốn 1.725 tỉ đồng; Dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 1A đoạn từ thị xã Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang, vốn 1.681 tỉ đồng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững cho ĐBSCL thời gian tới.

NỘI DUNG: THU HÀ

ẢNH: PHAN THANH CƯỜNG - NHƯ LÊ - ANH HÀO - GIA BẢO - MỸ THO - QUỐC PHẠM – CTV

THIẾT KẾ - TRÌNH BÀY: GIA BẢO