Bài, ảnh: CHẤN HƯNG

Nghĩa vụ quân sự (NVQS) là nghĩa vụ thiêng liêng, vẻ vang, vinh dự của công dân. Những trường hợp cố tình trốn tránh, không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ sẽ bị xử lý nghiêm bằng biện pháp hành chính hoặc hình sự. 

 Nhập ngũ để thực hiện NVQS là nghĩa vụ thiêng liêng, vẻ vang, vinh dự của công dân. Trong ảnh:  Thanh niên huyện Thới Lai hăng hái lên đường nhập ngũ bảo vệ Tổ quốc năm 2022.

Phan Nguyễn Khải (sinh năm 1997, ngụ ấp Thới Thuận, xã Thới Thạnh, huyện Thới Lai) vừa bị Hội đồng xét xử - Tòa án Nhân dân huyện Thới Lai tuyên phạt 12 tháng tù về tội trốn tránh NVQS. Theo cáo trạng, ngày 3-3-2021, Khải bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung ghi trong lệnh gọi nhập ngũ, mà không có lý do chính đáng. Ngày 16-2-2022, Khải tiếp tục không có mặt đúng thời gian ghi trong lệnh gọi nhập ngũ năm 2022 mà không có lý do chính đáng, nên Ban Chỉ huy Quân sự huyện Thới Lai đã có kiến nghị khởi tố về tội trốn tránh NVQS đối với Khải. Sau đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Thới Lai đã nhiều lần triệu tập nhưng Khải không đến làm việc; đến nhà xác minh thì gia đình không liên lạc được với Khải và không biết Khải đang ở đâu. Do đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện đã ra thông báo truy tìm Khải. Ðến ngày 1-8-2022, Khải mới đến Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an huyện Thới Lai trình diện.

Qua sự việc trên, nhiều người đã nâng cao nhận thức, chấp hành tốt quy định pháp luật, nhất là Luật NVQS. Ông Nguyễn Văn Bạn, ở xã Thới Thạnh, cho biết: “Việc xử lý nghiêm đối tượng cố tình không chấp hành Luật NVQS nhằm giáo dục, răn đe là việc làm cần thiết. NVQS là nghĩa vụ thiêng liêng để bảo vệ Tổ quốc, công dân phải chấp hành".   

Theo quy định Luật NVQS, độ tuổi gọi công dân nhập ngũ là từ đủ 18 đến hết 25 tuổi. Công dân nam được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã được tạm hoãn gọi nhập ngũ trong thời gian 1 khóa đào tạo của 1 trình độ đào tạo thì tuyển chọn và gọi nhập ngũ đến hết 27 tuổi. Bên cạnh đó, để được chọn tham gia NVQS, công dân còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chính trị, sức khỏe, văn hóa...  

Một số trường hợp được miễn NVQS: con của liệt sĩ hoặc thương binh hạng một; một anh/một em trai của liệt sĩ; một con của thương binh hạng hai hoặc bệnh binh hoặc người nhiễm chất độc da cam bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người làm công tác cơ yếu không phải là quân nhân, công an; cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn từ 24 tháng trở lên.

Công tác tuyển quân năm 2023 bắt đầu từ khoảng cuối tháng 11-2022 và trong tháng 2-2023, các địa phương sẽ đồng loạt tổ chức lễ giao, nhận quân. Theo Nghị định 37/2022/NÐ-CP, phạt tiền 10-12 triệu đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm kiểm tra, khám sức khỏe ghi trong lệnh gọi kiểm tra hoặc khám sức khỏe NVQS của chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự cấp huyện theo quy định của Luật NVQS mà không có lý do chính đáng. Hành vi cố ý không nhận lệnh gọi kiểm tra, khám sức khỏe NVQS của chỉ huy trưởng ban chỉ huy quân sự cấp huyện theo quy định của Luật NVQS mà không có lý do chính đáng, sẽ bị phạt tiền từ 12-15 triệu đồng. Bên cạnh đó, người được khám sức khỏe có hành vi gian dối làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của mình nhằm trốn tránh NVQS; đưa tiền, tài sản, hoặc lợi ích vật chất khác trị giá đến dưới 2 triệu đồng cho cán bộ, nhân viên y tế hoặc người khác để làm sai lệch kết quả phân loại sức khỏe của người được kiểm tra hoặc người được khám sức khỏe NVQS nhằm trốn tránh NVQS, sẽ bị phạt từ 15-20 triệu đồng. Hành vi không chấp hành lệnh gọi kiểm tra, khám sức khỏe NVQS sẽ bị phạt tiền từ 25-35 triệu đồng.

Nghị định 37/2022/NÐ-CP cũng quy định phạt tiền từ 30-40 triệu đồng đối với hành vi không có mặt đúng thời gian hoặc địa điểm tập trung ghi trong lệnh gọi nhập ngũ mà không có lý do chính đáng... Ngoài bị phạt tiền, người có một trong các hành vi nêu trên còn phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là buộc chấp hành lệnh gọi nhập ngũ.

Ngoài việc bị phạt hành chính, người trốn NVQS có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Ðiều 332, Bộ luật Hình sự quy định người nào không chấp hành đăng ký NVQS, lệnh gọi nhập ngũ, lệnh gọi tập trung huấn luyện, đã bị xử phạt vi phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội trốn NVQS, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Ðặc biệt, nếu có thêm các tình tiết tăng nặng như: tự gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của mình; phạm tội trong thời chiến hay lôi kéo người khác phạm tội thì mức phạt tù từ 1-5 năm.