Thời gian gần đây, trên địa bàn quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ phát sinh hàng loạt ngôi nhà diện tích còn lại quá ít, không đủ chuẩn để cấp phép xây dựng, nhưng chủ đất lại xây 1-2 tầng cao lêu nghêu biến nó trở thành những căn nhà siêu mỏng, làm mất vẻ mỹ quan đô thị. Từ những ngôi nhà siêu mỏng này đã phát sinh những tranh chấp kéo dài 4-5 năm vẫn chưa có hướng giải quyết...

Những ngôi nhà siêu mỏng

Theo thông tin từ UBND quận Ninh Kiều, dọc theo các tuyến đường mới mở như: 30-4, Mậu Thân, Trần Văn Hoài, Trần Văn Khéo, Đinh Tiên Hoàng... hiện có khoảng 52 căn nhà “siêu mỏng” (nhà xây dựng trên phần diện tích đất còn lại dưới 15 m2, chiều rộng mặt tiền hoặc chiều sâu so với chỉ giới xây dựng nhỏ hơn 3 m). Nếu tính luôn những căn nhà có diện tích từ 15 m2 đến dưới 30m2 thì con số này phải lên đến trên dưới 100 căn. Đáng lo ngại là tình trạng nhà siêu mỏng ở các tuyến đường mới mở của thành phố đang tiếp tục gia tăng, trong đó những ngôi nhà mới xuất hiện ở đường Hoàng Văn Thụ, đường 3-2...

Một ngôi nhà siêu mỏng trên đường Đinh Tiên Hoàng, phường Thới Bình.

Trường hợp nhà siêu mỏng 60A Mậu Thân, phường An Phú do bà Nguyễn Thị Hoa làm chủ, khi mở rộng lộ giới đường Mậu Thân, đất và nhà của bà bị giải tỏa, chỉ còn lại diện tích đất 2,43 m2, với bề ngang khoảng 2,8m. Với diện tích này, bà Hoa đã xây một ngôi nhà tường kiên cố, hình dạng dẹt như một cái hộp diêm, với quy mô 1 trệt, 1 gác. Ngôi nhà này trở thành một tiệm hớt tóc và chỉ đủ chỗ kê một cái ghế cho khách đến hớt tóc, mọi sinh hoạt và xe của khách đều tận dụng vỉa hè công cộng. Còn ngôi nhà siêu mỏng (1 trệt, 1 lầu xây dựng kiên cố) của anh N.T.H tọa lạc ở đường Đinh Tiên Hoàng, phường Thới Bình, có hình tam giác. Cả gia đình anh H. gồm 3 người sống chen chúc trong không gian chật hẹp ấy đã gần 2 năm trời. Ở tầng trệt chỉ là cầu thang và 1 nhà vệ sinh nhỏ xíu, diện tích còn lại chỉ đủ dựng 2 chiếc xe gắn máy. Mọi sinh hoạt gia đình đều diễn ra ở lầu 1 với 1 phòng khách rộng chừng 6-7 m2 và một phòng ngủ diện tích chưa tới 10 m2. Anh H. bày tỏ: “Sống chật chội kiểu này chẳng ai muốn, nhưng đất tôi còn thì xây lên để ở thôi. Biết làm sao được”.

Những ngôi nhà siêu mỏng còn phát sinh những tranh chấp dai dẳng, kéo dài 3-4 năm, thậm chí có những tranh chấp kéo dài trên 6 năm mà vẫn chưa đến hồi kết. Điển hình là trường hợp bà Nguyễn Thị Kiều Oanh ở đường 30-4 phường Hưng Lợi. Phần nhà đất của bà Oanh sau khi giải phóng mặt bằng để mở rộng đường 30-4 chỉ còn lại hơn 5,94 m2 (1,1 m x 5,4 m). Do đời sống khó khăn, bà Oanh tận dụng bức tường cũ còn lại cất thành ki-ốt để cho thuê. Sau đó phát sinh khiếu kiện với ông Lý Ngọc Lân -hộ có đất nằm tiếp giáp phía sau. Thời điểm năm 2004, UBND quận Ninh Kiều ra quyết định cưỡng chế, nhưng đến nay không thực hiện. Hay như trường hợp bà Nguyễn Thị Hoa - chủ phần đất tọa lạc tại số 60A Mậu Thân, phường An Phú. Năm 2004, khi bà xây dựng nhà với quy mô 1 trệt, 1 gác trên phần diện tích 2,43 m2 (không phép, lấn chiếm lộ giới) đã phát sinh mâu thuẫn, khiếu nại với chủ đất liền kề phía sau. UBND quận Ninh Kiều đã ban hành Quyết định số 3142/QĐ.CT.UB ngày 13-9-2004 xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời buộc bà Hoa tháo dỡ toàn bộ căn nhà xây dựng trái phép. Đến nay, hơn 43 tháng trôi qua, quyết định cưỡng chế vẫn chưa được thực hiện, còn chủ nhà liền kề phía sau đặt vấn đề “sẽ trả cho bà Hoa 150 triệu đồng để mua lại 2,43m2 đất này, nhưng bà Hoa vẫn không đồng ý”.

Vì đâu nên nỗi ?

Nhà siêu mỏng được xây dựng trên phần diện tích đất nhỏ xíu (từ 1-2 m2 đến trên dưới 20 m2 ) có các góc cạnh không đủ tiêu chuẩn xây dựng với đủ hình thù, méo mó... gây mất mỹ quan đô thị, phá vỡ quy hoạch chung về kiến trúc, chưa kể việc phát sinh những tranh chấp, khiếu kiện kéo dài với chủ nhà đất nằm liền kề phía sau. Tình trạng này không được giải quyết tới nơi tới chốn sẽ tạo tiền lệ xấu cho các địa phương khác trên địa bàn thành phố, nhất là trong tiến trình đô thị hóa, những dự án, công trình cải tạo, mở rộng đường sá đang ngày càng nhiều.

Nguyên do sau khi nhà nước thực hiện các công trình, dự án mở rộng lộ giới, một số tuyến đường trên địa bàn thành phố như 30-4, Mậu Thân... các chủ đầu tư dự án chỉ bồi thường phần diện tích nằm trong phạm vi lộ giới. Phần còn lại, chủ đầu tư công trình không đưa giá trị bồi hoàn vào dự án và đề nghị cấp có thẩm quyền thu hồi, bồi hoàn diện tích còn lại, nên người dân đã tự ý xây dựng các công trình kiên cố, bán kiên cố để buôn bán... mà không hề được cấp giấy phép. Trong khi đó, Quyết định số 77/2001/QĐ-UB ngày 31- 12- 2001 của UBND tỉnh Cần Thơ (cũ) về Quản lý quy hoạch và mỹ quan đô thị trên địa bàn” đã quy định: “Trường hợp diện tích những lô đất nằm trên các tuyến đường mở mới, mở rộng do giải tỏa lộ giới còn dưới 30m2, thì chủ đầu tư xây dựng tuyến đường có trách nhiệm đưa giá trị bồi hoàn vào dự án và đề nghị cấp có thẩm quyền thu hồi, bồi hoàn phần diện tích theo quy định hiện hành của Nhà nước”.

Chủ tịch UBND phường Thới Bình Trần Hữu Phúc cho biết: “Năm 2005, sau khi thu hồi đất để xây dựng đường dẫn cầu Xô Viết Nghệ Tĩnh, trên địa bàn phường phát sinh 26 trường hợp người dân có diện tích đất rất nhỏ, nhưng tự ý xây dựng nhà kiên cố, bán kiên cố để buôn bán, cho thuê. UBND phường đã lập biên bản, đình chỉ thi công, nhưng người dân vẫn lén lút xây dựng và tranh thủ làm ban đêm, ngày thứ 7, chủ nhật”. Cũng theo ông Phúc, thời điểm tháng 4-2005, khi phát hiện những trường hợp xây dựng nhà trên phần diện tích quá nhỏ, phường đã báo cáo về quận, nhưng đến nay vẫn chưa có ý kiến chỉ đạo cụ thể trong việc giải quyết những trường hợp vi phạm nói trên.

Anh N.T.H, chủ ngôi nhà siêu mỏng ở đường Đinh Tiên Hoàng, nói: “Biết xây dựng nhà không có giấy phép là sai. Nhưng còn đất thì cất, chứ hổng lẽ bỏ hoang để người khác chiếm mất”. Còn vợ chồng ông N.T.T, chủ ngôi nhà kiên cố 1 trệt, 1 lầu có hình dạng “mỏng như tờ giấy” tọa lạc ở đường Bùi Thị Xuân, bày tỏ: “Sau khi mở đường, gia đình tôi còn đất nên cất nhà để ở”. Vợ chồng ông T. được tái định cư một nền nhà 70 m2 ở phường An Khánh, nhưng vẫn còn để trống chưa cất nhà. Việc ở lại phần đất này vì kế mưu sinh. Theo vợ chồng ông T., vào khu tái định cư chẳng buôn bán, làm ăn gì được. Một thực tế là nhiều hộ dân ở tuyến đường Đinh Tiên Hoàng sau khi bị thu hồi đất, phần diện tích còn lại quá nhỏ đã từng đặt vấn đề với cơ quan chức năng yêu cầu được thu hồi luôn phần đất còn lại, nhưng họ lại được hướng dẫn: “Nên liên hệ với các hộ phía sau để thỏa thuận chuyển nhượng” ?!

Xử lý như thế nào để “vẹn cả đôi đường” ?

Để giải quyết dứt điểm vấn đề “nhà siêu mỏng, đất siêu hẹp”, Phó Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều Nguyễn Thanh Vững cho biết: Đối với những trường hợp vi phạm ở tuyến đường Đinh Tiên Hoàng (phường Thới Bình) dân tự xây không xin phép, đã xin ý kiến chỉ đạo của thành phố và quận sẽ tiến hành tháo dỡ. Những trường hợp còn lại, phía quận đang cho khảo sát, thống kê cụ thể diện tích rồi tính theo giá đất thời điểm hiện tại và xin chủ trương của thành phố để bồi hoàn, thu hồi. Còn sử dụng như thế nào sẽ có đề xuất sau”.

Thẩm quyền xử lý những ngôi nhà siêu mỏng (tất nhiên là xây dựng không có giấy phép) thuộc về cơ quan chức năng. Tuy nhiên, không thể “bỏ quên” những ý kiến của người dân. Nói như anh N.T.H ở đường Đinh Tiên Hoàng: “Nếu nhà nước thu hồi thì phải tính toán như thế nào về mặt giá cả để người dân không thiệt thòi về quyền lợi. Nếu mức giá phù hợp thì chúng tôi sẽ vui vẻ chấp hành”. Ông Nguyễn Đỗ Trường, một người dân ngụ ở phường Thới Bình, quận Ninh Kiều, cho biết: “Tôi không phủ nhận là những ngôi nhà siêu mỏng đã làm xấu đi mỹ quan đô thị, cũng như việc xây dựng không phép là vi phạm pháp luật xây dựng. Nhưng tôi nghĩ, việc thu hồi diện tích này sẽ quản lý sử dụng ra sao để phát huy hiệu quả là chuyện cơ quan chức năng của quận Ninh Kiều và các sở, ngành có liên quan cần tính toán và có phương án cụ thể. Nếu không, sẽ lãng phí và bị lấn chiếm”.

* * *

Tình trạng nhà siêu mỏng ở các tuyến đường mới mở của thành phố đang tiếp tục gia tăng và có nguy cơ trở thành “bài toán khó”. Bởi khi dự án mở rộng tuyến lộ Nguyễn Văn Cừ, dự án cải tạo mở rộng tuyến đường Cách Mạng Tháng Tám... sắp triển khai nếu chủ đầu tư tiếp tục “làm lơ” trong việc đề nghị cấp có thẩm quyền thu hồi, bồi hoàn diện tích còn quá nhỏ không đủ quy chuẩn xây dựng, thì tình trạng nhà siêu mỏng tiếp tục tồn tại.

Bài, ảnh: THIẾU GIA