Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Tổng thống Medvedev tại lễ ký Tuyên bố chung. Ảnh: Chinaview

Tân Tổng thống Nga Dmitry Medvedev hôm qua kết thúc tốt đẹp chuyến thăm lần đầu tiên tới Trung Quốc. Trong hai ngày làm việc, các nhà lãnh đạo hai bên đã ký kết nhiều thỏa thuận quan trọng góp phần vun đắp mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước có chung đường biên giới dài 2.700 dặm, đồng thời khẳng định sự ủng hộ lẫn nhau đối với những vấn đề có tầm quan trọng chiến lược trên trường quốc tế nhằm đối phó với chủ nghĩa bá quyền mưu toan thống trị toàn cầu của Mỹ và lập lại trật tự thế giới đa cực.

Tuyên bố chung ngày 23-5 giữa Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Tổng thống Medvedev nêu rõ Trung Quốc và Nga phản đối việc thành lập các hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu tại nhiều khu vực trên thế giới vì chúng “không giúp duy trì sự ổn định và thế cân bằng chiến lược, đồng thời làm cản trở các nỗ lực quốc tế về kiểm soát vũ trang và không phổ biến vũ khí hạt nhân”. Có thể hiểu tuyên bố này là sự khẳng định của Bắc Kinh trong việc ủng hộ Nga chống lại hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ sắp được triển khai tại Trung và Đông Âu, và cảnh báo đây là hành động kích thích chạy đua vũ trang, kể cả vũ khí hủy diệt hàng loạt. Tuyên bố có thể cũng được ngầm hiểu rằng hai nước phản đối các kế hoạch triển khai hệ thống chống tên lửa của Mỹ tại Nhật Bản và Đài Loan.

Cũng liên quan đến vấn đề an ninh quốc tế, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Tổng thống Medvedev thống nhất quan điểm sử dụng không gian vào mục đích hòa bình và chống triển khai vũ khí hoặc chạy đua vũ trang trong không gian. Lập trường này của Nga và Trung Quốc nhằm vào tham vọng của Mỹ trong việc nghiên cứu và phát triển vũ khí trong không gian, đồng thời qua đó bác bỏ những nghi ngại cho rằng Trung Quốc đã thử nghiệm thành công tên lửa bắn hạ vệ tinh.

Ngoài ra, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào còn chia sẻ sự phản đối mạnh mẽ của Nga đối với kế hoạch bành trướng lãnh thổ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), đặc biệt là kế hoạch kết nạp Gruzia và Ukraina làm thành viên mới. Với tư cách là lãnh đạo của hai nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào và Tổng thống Medvedev một lần nữa khẳng định lập trường phản đối Kosovo đơn phương tuyên bố độc lập, chủ trương đối thoại để giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran, Bắc Triều Tiên...

Về quan hệ song phương, hai nước đã ký thỏa thuận hạt nhân dân sự trị giá 1 tỉ USD, trong đó Nga sẽ xây dựng nhà máy làm giàu nhiên liệu hạt nhân 500 triệu USD tại Trung Quốc, và chịu trách nhiệm cung cấp uranium được làm giàu ở mức nhẹ trị giá ít nhất 500 triệu USD. Giám đốc tập đoàn hạt nhân quốc doanh Rosatom của Nga Sergei Kiriyenko tuyên bố hợp đồng trên đã thể hiện sự đóng góp tích cực của Nga vào nền công nghiệp hạt nhân đang phát triển nhanh chóng tại Trung Quốc. Năm ngoái, Nga hoàn tất việc xây dựng và đưa vào vận hành hai lò phản ứng hạt nhân tại Trung Quốc, trong đó có lò phản ứng hạt nhân đầu tiên có công suất 1.000 megawatt. Việc Nga ký thỏa thuận xây dựng các nhà máy hạt nhân sẽ giúp Trung Quốc có thêm năng lượng phục vụ nền kinh tế đang phát triển như vũ bão.

Tuy nhiên, do chưa thống nhất về giá cả, hai nước chưa đạt được thỏa thuận xây dựng nhánh chạy sang Trung Quốc từ hai đường ống dẫn dầu và khí đốt thiên nhiên đi từ vùng Sibérie của Nga đến Thái Bình Dương. Các hợp đồng quân sự và đầu tư kết cấu hạ tầng cũng chưa đạt thêm kết quả mới. Dẫu vậy, quan hệ thương mại giữa hai nước vẫn đạt con số ấn tượng. Dù trên thực tế, kim ngạch thương mại Nga-Trung chỉ chiếm 2% tổng kim ngạch thương mại toàn cầu của Trung Quốc và thấp hơn 8 lần so với kim ngạch thương mại Trung - Mỹ, nhưng Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết kim ngạch buôn bán Nga - Trung năm ngoái đạt 48,17 tỉ USD và có thể lên 60 tỉ USD trong năm nay, so với 10,67 tỉ USD năm 2000. Quan trọng hơn, theo Viện Thăm dò xã hội Trung Quốc, gần 91% người dân Trung Quốc được hỏi về mối quan hệ Nga - Trung đánh giá rằng đó không chỉ là quan hệ “láng giềng thân thiện và hữu nghị” mà còn là “đối tác chiến lược”.

PHÚC NGUYÊN (Theo Xinhua, AFP)