Binh sĩ Iraq tấn công vào Basra ngày 19-4. Ảnh: AP

Ngày 19-4, giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite Moqtada al Sadr dọa sẽ phát động một “cuộc chiến công khai cho đến khi giải phóng” nếu chiến dịch trấn áp hiện nay của các lực lượng Mỹ và Iraq nhằm vào những người trung thành với ông tiếp diễn. Cùng ngày, Abu Ayyub al Marsi, thủ lĩnh Al Qaeda tại Iraq, cũng ra lệnh cho các tay súng của tổ chức khủng bố quốc tế này mở cuộc tấn công kéo dài một tháng nhằm vào lính Mỹ và thành viên của các “Hội đồng thức tỉnh” (vốn là những tay súng dòng Sunni “chiêu hồi”, theo Mỹ chống lại Al Qaeda). Còn nhân vật số 2 của Al Qaeda, Ayman al Zawahiri thì kêu gọi những người Hồi giáo cực đoan chiến đấu để sớm biến Iraq thành “pháo đài của đạo Hồi”.

Từ nửa cuối năm ngoái, tình hình an ninh ở Iraq bắt đầu có dấu hiệu cải thiện, một phần do quyết định đơn phương ngừng bắn hồi tháng 8-2007 của giáo sĩ al Sadr, một phần do các “Hội đồng thức tỉnh” giúp chính phủ đẩy lùi Al Qaeda ra khỏi một số khu vực. Tuy nhiên, bạo lực bùng phát trở lại kể từ tháng 3-2008, nhất là sau khi Thủ tướng Nuri al Maliki hôm 25-3 ra lệnh mở màn chiến dịch trấn áp các tay súng Quân đội Mehdi của giáo sĩ al Sadr. Nhiều cuộc đụng độ đẫm máu đã diễn ra tại các “cứ địa” của giáo sĩ Sadr như thành phố Basra ở miền Nam, quận Sadr của Thủ đô Baghdad... làm hàng ngàn người thương vong. Ít nhất 461 người chết và 1.100 người bị thương chỉ riêng trong tuần đầu tiên của chiến dịch, đưa số người thiệt mạng ở Iraq trong tháng 3 lên 1.082 người, tăng 30% so với tháng 2.

Cuối tuần rồi, quân đội chính phủ được sự hỗ trợ của pháo binh Anh và máy bay ném bom Mỹ lại mở đợt tấn công mới nhằm vào Quân đội Mehdi. Tại quận Sadr, ít nhất 14 người thiệt mạng và 84 người bị thương trong các cuộc giao tranh. Lực lượng có 60.000 tay súng này (thực tế có thể còn cao hơn) được Mỹ và chính phủ Iraq xem là mối đe dọa an ninh lớn nhất hiện nay. Chính phủ Iraq yêu cầu giáo sĩ al Sadr giải tán Quân đội Mehdi, nếu không ông sẽ bị cấm tham gia chính trường. Dĩ nhiên là ông al Sadr không đời nào chấp nhận, đồng thời còn dọa sẽ chấm dứt lệnh ngừng bắn. Chiến dịch trấn áp những người trung thành với giáo sĩ này được cho là nhằm làm suy yếu phong trào al Sadr, cản trở họ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử hội đồng cấp tỉnh vào mùa thu tới. Mặc dù chính phủ Iraq nói rằng chiến dịch tấn công vào thành lũy của giáo sĩ al Sadr ở Basra đã thành công, nhưng các tư lệnh Mỹ chỉ trích chiến dịch này được lên kế hoạch một cách sơ sài nên cuối cùng không đạt được mục tiêu đề ra. Thực tế là trung tướng Mohan al Furaiji, “kiến trúc sư” của chiến dịch, vừa bị rút về Baghdad, nhường vai trò chỉ huy lại cho người khác. Cần nói thêm là trong chiến dịch này, chính phủ Iraq đã sa thải hơn 1.300 binh sĩ và cảnh sát vì không chịu tham chiến.

Trong khi đó, Al Qaeda thời gian gần đây cũng bắt đầu đẩy mạnh hoạt động trở lại ở Iraq. Ngày 17-4, một vụ đánh bom liều chết đã xảy ra tại một đám tang của 2 thành viên “Hội đồng thức tỉnh” ở miền Bắc Iraq, làm 51 người thiệt mạng. Al Qaeda bị tình nghi đứng sau vụ này. Hai ngày trước đó, tại thành phố Ramadi, miền Tây Iraq, cũng xảy ra vụ đánh bom cảm tử nhằm vào các thành viên “Hội đồng thức tỉnh” làm 13 người chết. Trước tình hình đó, quân đội Mỹ và Iraq đang phải tăng cường tuần tra, canh gác ở Mosul, một trong những “cứ địa” của Al Qaeda tại Iraq.

LÊ DÂN (Theo AFP, BBC)