Ngày 21-10, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thông báo cho Tổng thống Reuven Rivlin rằng ông không thể thành lập chính phủ liên minh sau cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 9 vừa qua, mở đường cho đối thủ là lãnh đạo đảng Xanh-Trắng Benny Gantz nhảy vào thử sức.

Sau Thủ tướng Netanyahu (trái), đến lượt ông Gantz tìm cách thành lập chính phủ. Ảnh: AFP

Thủ tướng Netanyahu đã công bố một đoạn video tiết lộ việc ông tiến hành các bước đi bí mật để thành lập chính phủ đoàn kết với ông Gantz. Tuy nhiên, dù đã thực hiện “mọi nỗ lực có thể” để thuyết phục cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội ngồi vào bàn đàm phán nhưng ông Netanyahu chỉ nhận lại sự từ chối. Lãnh đạo đảng Xanh-Trắng theo đường lối trung dung liên tục nói rằng ông không thể đàm phán theo những điều khoản mà Thủ tướng Netanyahu đòi hỏi.

Đảng cánh hữu Likud của ông Netanyahu đang muốn thương lượng dựa trên sự thỏa hiệp do Tổng thống Rivlin đề ra về việc thành lập chính phủ, trong đó tính đến khả năng thủ tướng sẽ bị truy tố vì tội tham nhũng trong những tuần sắp tới. Thỏa hiệp này có thể giúp ông Netanyahu vẫn tại vị nhưng phải nhường ghế một khi bị truy tố. Trong trường hợp này, ông Gantz sẽ trở thành quyền thủ tướng Israel. Tuy nhiên, vị cựu Tham mưu trưởng quân đội khẳng định ông phải làm thủ tướng trước dưới bất cứ sự dàn xếp luân phiên nào vì Xanh-Trắng giành nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử hôm 17-9, 33 ghế so với 32 của Likud.

Trên trang Facebook, Thủ tướng Israel cũng chỉ trích đảng Xanh-Trắng luôn nói về chính phủ đoàn kết, nhưng làm hoàn toàn ngược lại. Theo ông, Xanh-Trắng phản đối các đảng Do Thái chính thống và đang tìm cách thành lập chính phủ thiểu số cánh tả với sự ủng hộ từ bên ngoài của các nghị sĩ Do Thái gốc Arab. Thủ tướng Netanyahu cam kết không bỏ rơi các đảng tôn giáo và cánh hữu nhỏ hơn vốn ủng hộ ông tại quốc hội 120 ghế. Ông Netanyahu nhận được sự ủng hộ của 55 thành viên quốc hội cho vị trí thủ tướng sau cuộc bầu cử hồi tháng rồi, trong khi con số đó của ông Gantz là 54. Vị thủ tướng tại vị lâu nhất trong lịch sử Nhà nước Do Thái (tổng cộng hơn 13 năm) cho rằng ông đại diện cho cả khối trong các cuộc đàm phán. Tướng Gantz không chấp nhận điều kiện này bởi như vậy thì đảng Xanh- Trắng gia nhập chính phủ của ông Netanyahu với tư cách là thành viên cấp thấp. Lãnh đạo Xanh-Trắng cũng nêu rõ đảng của ông không thể phục vụ trong chính phủ có vị thủ tướng đối mặt với cáo buộc hối lộ và gian lận. Nhân vật số hai trong Xanh-Trắng là Yair Lapid đã gọi Thủ tướng Netanyahu là “một thất bại liên tiếp” bởi ông này trước đó cũng không thể thành lập chính phủ liên minh giữa các đảng sau cuộc bầu cử hồi tháng 4.

Sau thông báo của Thủ tướng Netanyahu, Tổng thống Rivlin cho biết ông dự định yêu cầu ông Gantz thành lập chính phủ. Tổng thống Israel sẽ tham vấn với đại diện các chính đảng trước khi chính thức trao nhiệm vụ cho ông này. Cũng giống như Thủ tướng Netanyahu, ông Gantz sẽ có 28 ngày để thành lập chính phủ. Dù vậy, chưa rõ con đường dẫn đến quyền lực có dễ dàng hơn với vị tướng này hay không bởi đảng Xanh-Trắng chỉ hơn Likud một ghế. Giới phân tích nhận định khả năng Xanh-Trắng kiếm đủ sự ủng hộ để thành lập chính phủ liên minh là không cao. Theo luật, nếu ông Gantz cũng thất bại, thì trong vòng 21 ngày tiếp theo, bất kỳ nghị sĩ nào giành được sự ủng hộ của ít nhất 61 nghị sĩ sẽ được phép thành lập chính phủ. Còn nếu không ai thành công, Israel sẽ phải đối mặt với cuộc bầu cử lần thứ ba trong vòng một năm.

HẠNH NGUYÊN (Theo AFP, NPR)