Qua rồi thời nồng ấm của “bộ đôi” Yushchenko-Tymoshenko.

Tổng thống Ukraina Viktor Yushchenko ngày 3-9 tố cáo Thủ tướng Yulia Tymoshenko cấu kết với phe đối lập thực hiện cuộc “đảo chính Hiến pháp” trong Quốc hội, đồng thời đe dọa sẽ dùng quyền giải tán cơ quan lập pháp để tổ chức tổng tuyển cử trước thời hạn, nếu trong vòng 30 ngày nữa Ukraina không có một liên minh cầm quyền mới. Một ngày trước đó, đảng “Ukraina của chúng ta” thân tổng thống và đảng “Tự vệ Nhân dân” đã tuyên bố rút khỏi liên minh cầm quyền để phản đối việc bà Tymoshenko cùng phe đối lập thông qua các biện pháp giới hạn đặc quyền của tổng thống, như quyền bổ nhiệm thủ tướng, bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao; thậm chí cả việc luận tội tổng thống.

Còn Thủ tướng Tymoshenko thì chỉ trích Tổng thống Yushchenko cư xử “thiếu trách nhiệm” khi quyết định rút khỏi liên minh cầm quyền, và bác bỏ khả năng khối chính trị của bà sẽ hợp tác với đảng “Các khu vực” và đảng Cộng sản để thành lập chính phủ mới thân Nga. Một nhà lãnh đạo của đảng “Các khu vực” cũng cho biết sẽ không liên minh với Khối Tymoshenko của thủ tướng, mà chỉ “hòa hoãn tạm thời” với đảng này để hạn chế quyền lực quá lớn của tổng thống. Theo các nhà phân tích, “liên minh da cam” thân phương Tây giữa bà Tymoshenko và ông Yushchenko một lần nữa đứng trước nguy cơ tan rã bởi cuộc đấu đá quyền lực giữa hai nhân vật này (sau Cách mạng cam cuối năm 2004, ông Yushchenko từng sa thải bà Tymoshenko chỉ sau chưa đầy 8 tháng làm thủ tướng). Theo Serhiy Taran, nhà nghiên cứu của Viện Dân chủ Quốc tế có trụ sở tại Kiev, hai nhà lãnh đạo này đang bất đồng sâu sắc trong việc giới thiệu người ra ứng cử tổng thống sắp tới. Thật ra, “cuộc tái hôn” giữa Yushchenko và Tymoshenko đã có dấu hiệu rạn nứt từ đầu năm 2008 vì những mâu thuẫn liên quan đến kế hoạch cải cách kinh tế và cáo buộc tham nhũng lẫn nhau. Trong cuộc xung đột Nga-Gruzia vừa qua, Tổng thống Yushchenko thậm chí còn chỉ trích Thủ tướng Tymoshenko là muốn dựa hơi Mát-xcơ-va khi bà này nhất quyết không chịu lên tiếng bênh vực đồng minh Tbilisi. Trong một động thái nhượng bộ để cứu vãn liên minh cầm quyền, ngày 4-9, bà Tymoshenko tuyên bố sẵn sàng từ bỏ tham vọng ra tranh cử tổng thống, nhường chiếc vé duy nhất của liên minh cầm quyền cho ông Yushchenko.

Cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraina diễn ra trong bối cảnh Kiev chuẩn bị đón tiếp Phó Tổng thống Mỹ Dick Cheney đến thăm, và sau đó ông Yushchenko sẽ sang Pháp tham dự hội nghị thượng đỉnh giữa Ukraina và EU. Dư luận cho rằng sự lủng củng trong nội bộ liên minh cầm quyền một mặt ảnh hưởng trực tiếp đến các nỗ lực gia nhập EU và NATO của Kiev, mặt khác nó phản ánh một thực tế chia rẽ khó hàn gắn ở Ukraina, dù phương Tây có cố ra sức duy trì một chính phủ chống Nga ở đây.

PHÚC NGUYÊN (Theo AFP, FT, RFE/RL)