“Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh” là khuyến cáo thường thấy trên bao bì các sản phẩm thực phẩm chức năng (TPCN). Theo các chuyên gia y tế, khuyến cáo này hữu ích nhưng chưa đầy đủ về những tác hại có thể xảy ra nếu người dùng lạm dụng TPCN, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe.

Cần tư vấn bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thực phẩm chức năng nào. Ảnh minh họa. 

Theo các thống kê cả về kinh tế và y tế, khách hàng phụ nữ chiếm khoảng 70% nhu cầu thị trường TPCN, tiếp đến là người già và trẻ nhỏ. Công dụng của nhóm sản phẩm này chủ yếu hướng đến sức khỏe và sắc đẹp. Không riêng Việt Nam, các nghiên cứu thị trường quốc tế cũng cho thấy, xu hướng sử dụng TPCN khởi đầu và thịnh hành nhất từ Nhật Bản, kế đến là các nước châu Âu, Mỹ, Úc.

Theo BS CKII Đỗ Thị Ngọc Diệp, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng và Thực phẩm TP Hồ Chí Minh, TPCN là những sản phẩm có tác dụng với chức năng của các bộ phận trong cơ thể, mang lại lợi ích hỗ trợ nâng cao sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật. Một số TPCN có nguồn gốc từ thiên nhiên được ghi nhận là an toàn cho sức khỏe, có thể sử dụng lâu dài. Chẳng hạn như omega-3, axít béo tham gia quá trình cấu tạo màng của tất cả các loại tế bào, là một chất có giá trị dinh dưỡng cao.

Trong omega-3 có chứa DHA là thành phần chính của tế bào não, hệ thần kinh trung ương và võng mạc. Omega-3 cũng được chứng minh có vai trò kháng viêm, chống ôxy hóa, loại bỏ các gốc tự do, ức chế tổn thương và sửa chữa, làm lành tế bào. Axít béo này có thể phòng ngừa các bệnh mạn tính không lây như đái tháo đường, tăng huyết áp, kể cả một số bệnh lý ung thư. Ngoài ra, omega-3 còn giúp làn da khỏe mạnh, làm đẹp da. Các chuyên gia da liễu chỉ định bệnh nhân thực hiện chế độ ăn có nhiều omega-3 hoặc các thực phẩm bổ sung thành phần này để hỗ trợ điều trị các tổn thương ở da, giúp tái tạo và làm da sáng, mịn, cân bằng độ ẩm.

Mặc dù omega-3 nói riêng và các vi chất dinh dưỡng được chiết xuất, tổng hợp trong các TPCN nói chung, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, song các chuyên gia cảnh báo người dùng nên thận trọng khi sử dụng.

BS CKII Lê Vi Anh, khoa Da liễu - Thẩm mỹ, BV Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh khuyến nghị cần lắng nghe cơ thể trong quá trình sử dụng TPCN. Trong chuyên khoa da liễu, bác sĩ thường xuyên sử dụng các loại vitamin C, E, A để điều trị các bệnh về da cũng như thẩm mỹ da. Tuy nhiên, bác sĩ cân nhắc áp dụng phác đồ cá nhân hóa, xem xét sức khỏe tổng thể và mức độ bệnh của từng người. Ngoài cộng đồng, chị em thường truyền tai về liệu pháp uống vitamin C liều cao để đẩy lùi sạm nám. Nhưng việc tự ý sử dụng sản phẩm vitamin C có thể dẫn đến tình trạng vượt ngưỡng cơ thể cho phép, nguy cơ đầu tiên là có thể khiến thận, gan làm việc quá sức, lâu dài dẫn đến suy thận và rối loạn nội tiết. Vì vậy, uống vitamin, khoáng chất với hàm lượng bao nhiêu và trong bao lâu, rất cần tư vấn bác sĩ chuyên khoa.

Trong chương trình truyền hình trực tuyến với chủ đề Hiểu và sử dụng TPCN đúng cách trong sức khỏe và làm đẹp của Báo Sức khỏe và Đời sống, các chuyên gia đưa ra những khuyến cáo:

- Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng. Kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, kiểm định của cơ quan chức năng, xem xét các bằng chứng liên quan đến các nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng của sản phẩm hoặc các thành phần có trong sản phẩm để đảm bảo sử dụng loại sản phẩm dựa trên cơ sở khoa học.

- Đọc kỹ thành phần, liều lượng sử dụng và khuyến cáo của nhà sản xuất. Hầu hết các loại thuốc nói chung và TPCN nói riêng đều có khuyến cáo không thích hợp với một số đối tượng như suy gan, suy thận. Nếu cảm thấy bất thường sau khi sử dụng sản phẩm thì phải ngừng ngay và tìm đến sự hỗ trợ y tế.

- TPCN không thể thay thế hoàn toàn nhóm thực phẩm tự nhiên. Nên cân đối chế độ ăn uống, vận động hợp lý cùng thực phẩm bổ sung.

- Chọn mua sản phẩm từ các nhãn hàng uy tín tại các kênh bán hàng chính thống, các nhà thuốc, đơn vị uy tín và hãy yêu cầu được cung cấp đầy đủ các hóa đơn hàng hóa theo quy định. Với sự bùng nổ của thương mại điện tử và các hình thức bán hàng mới, việc mua sản phẩm đã trở nên dễ dàng hơn, người tiêu dùng càng phải cẩn trọng, tránh mua nhầm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đội lốt hàng xách tay, hàng giảm giá, khuyến mãi.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG