Tổng thống Abdullahi Yusuf (giữa) được các vệ sĩ hộ tống. Ảnh: Reuters

Ngày 29-12, Tổng thống Somalie Abdullahi Yusuf buộc phải từ chức trước sức ép của các cường quốc phương Tây và khu vực, với cáo buộc ông cản trở những nỗ lực hòa bình ở đất nước châu Phi này. Sự bất hợp tác của Quốc hội và Thủ tướng cũng là lý do khiến ông Yusuf rời nhiệm sở.

Chính quyền chuyển tiếp của Tổng thống Yusuf, điều hành đất nước từ cuối năm 2004, thực chất là chính quyền lâm thời do Liên Hiệp Quốc (LHQ) bảo trợ, để chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử vào năm 2009. Tuy nhiên, chính quyền này không tạo được bất kỳ tác động có ý nghĩa nào lên chính trường Somalie, trong khi để đất nước lâm vào giai đoạn bất ổn triền miên. Là một lãnh chúa được đưa lên nắm quyền, ông Yusuf từ chối thương lượng với các nhóm Hồi giáo ôn hòa và thường giải quyết công việc bằng súng ống. Do đó, nhiều nhóm Hồi giáo ôn hòa đã ngã về phía lực lượng Hồi giáo Shabaab, vốn có liên hệ với Al Qaeda. Bên cạnh đó, chính quyền của ông Yusuf phụ thuộc hoàn toàn vào quân đội của nước láng giềng Ethiopie. Thế nhưng, ngoài Thủ đô Mogadishu và tỉnh Baidoa, chính phủ hầu như không kiểm soát được bất kỳ vùng lãnh thổ nào. Một số nhà phân tích thậm chí xem ông Yusuf là tội phạm chiến tranh, do thiếu sự quan tâm tới những người dân thường thiệt mạng trong các hoạt động chống nổi dậy. Hiện có 3 triệu người Somalie đang cần viện trợ lương thực và 1 triệu người đã rời bỏ nhà cửa. Trong khi đó, Tổng thống Yusuf và Thủ tướng Nur Hassan Hussein luôn đối đầu nhau. Đầu tháng này, ông Yusuf đã cách chức Thủ tướng Hussein nhưng sau đó Quốc hội đã phục chức cho ông này.

Chính vì vậy, việc ra đi của ông Yusuf được các nhà ngoại giao hoan nghênh và cho rằng điều này sẽ tạo ra động lực thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình giữa chính phủ và các tổ chức đối lập, dưới sự hỗ trợ của LHQ. Chủ tịch Quốc hội Aden Madobe, người sẽ tạm quyền Tổng thống, tuyên bố chính phủ sẵn sàng đàm phán với bất kỳ nhóm đối lập nào.

Thế nhưng, những người lạc quan nhất cũng lo ngại tình hình Somalie sẽ diễn biến hết sức phức tạp. Khoảng trống quyền lực ở Somalie sẽ tái diễn không chỉ vì Tổng thống từ chức mà còn vì Ethiopie dọa sẽ rút quân khỏi Thủ đô Mogadishu sau 2 năm có mặt ở đây để hỗ trợ chính quyền ông Yusuf. Nếu vậy, chỉ còn một số ít binh sĩ gìn giữ hòa bình của Uganda và Burundi trong Liên minh châu Phi (AU) ở lại để phòng thủ trước các cuộc tấn công của lực lượng Hồi giáo Shabaab. Liên minh vì sự tái giải phóng Somalie (ARS, lực lượng ký thỏa thuận chia sẻ quyền lực với chính quyền chuyển tiếp hồi đầu năm 2008) tuyên bố họ sẽ thay quân đội Ethiopie chịu trách nhiệm gìn giữ an ninh. Tuy nhiên, điều này có thể làm phát sinh cuộc tranh giành quyền lực giữa các nhóm Hồi giáo.

N.MINH (Theo BBC, AFP, Guardian)