Biểu tình phản đối Tổng thống Abdoulaye Wade. Ảnh: AP

Được xem là quốc gia thanh bình nhất Tây Phi nhưng Senegal đang phải chứng kiến tình trạng bạo lực leo thang sau khi Tòa án Hiến pháp hôm 27-1 tuyên bố Tổng thống Abdoulaye Wade đủ tư cách ra tranh cử nhiệm kỳ ba vào ngày 26-2 tới.

Ông Wade, 85 tuổi, nhậm chức lần đầu vào năm 2000. Một năm sau đó, hiến pháp Senegal được sửa đổi, qui định tổng thống chỉ được tại vị tối đa hai nhiệm kỳ và mỗi nhiệm kỳ được rút từ 7 năm xuống 5 năm. Tới năm 2008, hiến pháp được sửa đổi lần nữa, khôi phục nhiệm kỳ của tổng thống trở lại 7 năm. Ông Wade lập luận rằng việc tu chính xảy ra sau khi ông nhậm chức nên hai nhiệm kỳ vừa qua coi như không tính và mặc nhiên ông có thể tiếp tục ra tranh cử. Hồi tháng 6 năm ngoái, ông lại đề xuất sửa đổi hiến pháp, đòi hạ tỷ lệ phiếu bầu tối thiểu để đắc cử tổng thống từ 50% xuống 25%. Bước đi này được cho là nhằm tạo lợi thế cho ông Wade và đã dẫn tới đụng độ giữa hàng ngàn người biểu tình với lực lượng an ninh.

Cùng với việc “bật đèn xanh” cho ông Wade, Tòa án Hiến pháp còn gây phẫn nộ khi loại bỏ ca sĩ nổi tiếng nhất châu Phi Youssou N’dour, người được xem là có thể thách thức đương kim tổng thống, với lý do không thu thập đủ 10.000 chữ ký của người ủng hộ. 5 thành viên của tòa, do ông Wade bổ nhiệm, cho rằng trong số 12.936 chữ ký mà ca sĩ từng đoạt giải Grammy này đệ trình chỉ có 8.911 chữ ký có giá trị. Về phần mình, ông N’dour tuyên bố sẽ theo đuổi tới cùng mục tiêu ra tranh cử. Trong khi đó, 7/14 ứng viên tổng thống hôm 28-1 đã xúc tiến những thủ tục pháp lý nhằm ngăn cản ông Wade tham gia cuộc đua này.

Bạo lực lập tức nổ ra tại Thủ đô Dakar và một số thành phố khác ngay sau khi có phán quyết của Tòa án Hiến pháp. Những người biểu tình đã ném đá, đốt vỏ xe, phá hủy xe cộ và tiến về phía dinh tổng thống trong khi lực lượng an ninh sử dụng hơi cay để trấn áp. Trong cuộc đụng độ này, một cảnh sát đã thiệt mạng do bị gạch ném trúng đầu. Hiện dinh tổng thống đang được canh phòng cẩn mật với những xe chở cảnh sát trang bị đầy đủ phương tiện chống bạo động được triển khai xung quanh. “Abdoulaye Wade đã tuyên chiến với nhân dân”- lãnh đạo đảng PIT Amath Dansakho tuyên bố và dọa sẽ biến Senegal thành quốc gia “không thể kiểm soát được”. Liên minh đối lập M23 cho rằng Tòa án Hiến pháp đã phản bội nhân dân và quyết định của tòa là “một cuộc đảo chính Hiến pháp”, đồng thời kêu gọi 13 triệu dân trên khắp nước này xuống đường phản đối việc Tổng thống Wade tái tranh cử.

Trong 12 năm cầm quyền, ông Wade bị phe đối lập chỉ trích là đã không làm gì để giảm nghèo ở Senegal, khiến việc làm khan hiếm trong khi tham nhũng thì tràn lan. Ngoài ra, Tổng thống Wade còn trao quá nhiều quyền lực cho con trai 44 tuổi là Karim Wade. Ông này hiện là quốc vụ khanh về hợp tác quốc tế, phát triển vùng, hàng không và cơ sở hạ tầng, và được cho là sẽ kế nhiệm cha. Hồi năm 2009, Tổng thống Wade cũng từng hứng chịu búa rìu dư luận khi gởi món quà chia tay cho một quan chức Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) là một túi tiền mặt trị giá gần 200.000 USD.

LÊ DÂN
(Theo AP, Reuters)