Thủ tướng Israel Olmert (bìa phải) và 2 nhân vật có thể thay thế ông, Ngoại trưởng Livni và Phó Thủ tướng Mofaz. Ảnh: AFP

Sau khi Thủ tướng Israel Ehud Olmert tuyên bố sẽ từ chức vào trung tuần tháng 9 tới, các ứng viên có khả năng thay thế ông trong nội bộ đảng Kadima cầm quyền lập tức khởi động chiến dịch lôi kéo sự ủng hộ của các đảng viên, khiến cho cuộc đua trở nên hết sức gay cấn.

Ngày 5-8, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Giao thông Shaul Mofaz tuyên bố sẽ ra tranh cử với trọng tâm trong chương trình nghị sự là an ninh quốc gia. Ông Mofaz, nguyên là một tướng lĩnh quân đội, hy vọng con bài này có thể giúp ông vượt qua Ngoại trưởng Tzipi Livni, người được cho là thiếu kinh nghiệm trong việc binh đao. Theo kết quả khảo sát mới nhất của tờ báo lớn nhất Israel Yedioth Ahronoth, bà Livni đang dẫn trước ông Mofaz 9 điểm. Cụ thể, bà Livni được 41% thành viên Kadima ủng hộ, trong khi ông Mofaz được 32%.

Sinh ra trong một gia đình theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan (cha từng là lãnh đạo phong trào vũ trang bí mật Irgun hồi thập niên 1940, có nhiệm vụ bảo vệ vùng đất của người Do Thái ở Palestine, chống lại việc sáp nhập với người A-rập), nhưng bà Livni tán thành việc rút quân khỏi một số khu vực chiếm đóng của Palestine. Là trưởng đoàn đàm phán Israel về hòa bình với Palestine, vị Ngoại trưởng 50 tuổi xem đây là phương cách tốt nhất để bảo vệ người Do Thái. Bước vào chính trường hơn 10 năm trước, sau thời gian phục vụ ở Cơ quan tình báo nước ngoài (Mossad) trong vai trò cố vấn pháp lý, sự nghiệp của bà Livni thăng tiến nhanh chóng dưới thời Thủ tướng Ariel Sharon, khi được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tư pháp. Bà Livni tuyên bố nếu trở thành thủ tướng sẽ tiếp nối nỗ lực của ông Olmert nhằm đạt được một thỏa thuận hòa bình với Palestine.

Ngược lại với chủ trương hòa hoãn của Ngoại trưởng Livni, Phó Thủ tướng Mofaz theo đường lối cứng rắn, với tuyên bố rằng chiến tranh với Iran là điều không thể tránh khỏi. Ông Mofaz cũng chủ trương lấy toàn bộ Jerusalem làm “thủ đô vĩnh viễn của Israel”, bất chấp sự phản đối của Palestine. Israel chiếm đóng Đông Jerusalem năm 1967 và sau đó sáp nhập vào lãnh thổ nước này, trong khi Palestine luôn khẳng định khu vực trên là thủ đô của họ. Sinh năm 1948 tại Iran và di cư tới Israel năm 1957, ông Mofaz gia nhập lính nhảy dù và trưởng thành qua 3 cuộc chiến Trung Đông. Ông từng nắm giữ chức Tham mưu trưởng quân đội và sau đó là Bộ trưởng Quốc phòng. Quân đội Israel dưới thời của ông Mofaz từng tham gia các cuộc chiến đẫm máu với quân nổi dậy ở Jenin và các thành phố khác ở Bờ Tây. Với bề dày trận mạc, ông Mofaz cho rằng kinh nghiệm về an ninh quốc gia là điều kiện cần thiết cho bất kỳ thủ tướng Israel nào. Nếu đắc cử, ông Mofaz sẽ trở thành thủ tướng đầu tiên của Israel không chào đời ở châu Âu hoặc lãnh thổ Israel hiện nay.

Tuy nhiên, tân chủ tịch Kadima không hiển nhiên trở thành thủ tướng, mà còn phải giành được sự ủng hộ của liên minh cầm quyền hiện nay (với Công đảng). Do đó, việc cựu Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Chủ tịch đảng Likud đối lập, ráo riết lôi kéo một số đảng khác để kêu gọi tổ chức tổng tuyển cử sớm là thách thức rất lớn đối với hai ứng viên của đảng Kadima. Nếu bà Livni hay ông Mofaz thất bại trong việc thành lập chính phủ mới, cuộc tổng tuyển cử có thể sẽ diễn ra vào cuối năm nay, thay vì tới năm 2010, và khi đó người có nhiều cơ hội nhất để trở thành thủ tướng Israel lại là ông Netanyahu.

N.MINH (Theo JTA, Bloomberg, AFP)