Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 24/2013/NĐ-CP (Nghị định 24) ngày 28-3-2013 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 15-5-2013. Theo nghị định này, nhiều quy định về hồ sơ, thủ tục đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài đơn giản hơn và nhanh chóng, dễ làm hơn.

Trước đây, khi nộp hồ sơ đăng ký kết hôn bắt buộc cả hai vợ chồng cùng có mặt để nộp hồ sơ. Trường hợp một người vắng mặt thì phải có giấy ủy quyền (có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền) nêu rõ lý do vì sao không thể có mặt để nộp hồ sơ. Việc này gây không ít khó khăn cho những người nước ngoài hoặc Việt kiều đang định cư ở nước ngoài vì phải sắp xếp thời gian để có mặt nộp hồ sơ kết hôn hoặc phải đi làm giấy ủy quyền. Theo quy định mới, chỉ cần vợ hoặc chồng đến nộp hồ sơ. Đến giai đoạn phỏng vấn thì cả hai người mới cần phải có mặt. Ngoài ra, trước đây khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký kết hôn, Sở Tư pháp cấp tỉnh phải thực hiện thủ tục niêm yết tại trụ sở của Sở Tư pháp trong vòng 7 ngày; đồng thời, đề nghị UBND phường, xã nơi đương sự thường trú thực hiện việc niêm yết 7 ngày để xem có khiếu nại, tố cáo gì về việc kết hôn không… Còn theo Nghị định 24, không phải thực hiện thủ tục niêm yết nữa. Với quy định trên, thời gian giải quyết hồ sơ kết hôn sẽ được rút ngắn. Theo quy định trước đây, thời gian giải quyết hồ sơ kết hôn có yếu tố nước ngoài tại Sở Tư pháp là 30 ngày. Trường hợp Sở Tư pháp xét thấy cần yêu cầu cơ quan công an xác minh (một số vấn đề về nhân thân của hai bên nam nữ hoặc giấy tờ trong hồ sơ kết hôn) thì thời hạn có thể kéo dài thêm 20 ngày. Theo quy định mới, thời gian giải quyết hồ sơ bình thường là 25 ngày, nếu cần xác minh thì thời gian kéo dài thêm không quá 10 ngày.

Ngoài ra, Nghị định 24 có một số thay đổi trong thủ tục cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho công dân Việt Nam cư trú trong nước, để đăng ký kết hôn với người nước ngoài tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Cụ thể, bên cạnh việc đăng ký kết hôn tại Sở Tư pháp, nếu công dân Việt Nam muốn kết hôn với người nước ngoài, các bên cũng có thể nộp hồ sơ đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Sau đó, mang giấy đăng ký kết hôn do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp đến Sở Tư pháp để làm thủ tục ghi chú việc kết hôn. Để làm được thủ tục kết hôn ở nước ngoài, người đăng ký kết hôn phải yêu cầu UBND phường, xã làm thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân. Trước đây, UBND phường, xã có thể trực tiếp cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho người có nhu cầu làm thủ tục kết hôn ở nước ngoài. Hiện nay, theo quy định của Nghị định 24, sau khi tiếp nhận hồ sơ yêu cầu xác nhận tình trạng hôn nhân, UBND phường, xã phải gửi hồ sơ cho Sở Tư pháp để sở thẩm tra, xác minh. Sau khi xác minh, nếu từ chối giải quyết, Sở Tư pháp sẽ có văn bản giải thích rõ lý do từ chối để phường, xã thông báo cho người yêu cầu. Trường hợp Sở Tư pháp đồng ý, Chủ tịch UBND phường, xã mới cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho người yêu cầu.

Việc siết chặt thủ tục xác nhận tình trạng hôn nhân xuất phát từ thực tế thời gian qua có nhiều trường hợp phụ nữ Việt Nam kết hôn với người nước ngoài không xuất phát từ tình cảm nên có nhiều hậu quả đáng tiếc…

H.D