Hiến pháp mới ngoài việc kế thừa quy định của Hiến pháp 1992 về các đơn vị hành chính, còn bổ sung thêm quy định về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đơn vị hành chính tương đương với quận, huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.

Đông đảo cán bộ, công chức, viên chức Báo Cần Thơ tham gia đóng góp Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Ảnh: V. TRUYỀN

Theo đó, nước ta chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tỉnh chia thành huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Thành phố trực thuộc Trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương; huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường, xã; quận chia thành phường; đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập (Điều 110).

Hiến pháp quy định khái quát tổ chức chính quyền địa phương theo hướng: “Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định” (Điều 111). Việc tổ chức HĐND và UBND cụ thể ở từng đơn vị hành chính sẽ được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương trên cơ sở tổng kết việc thực hiện chủ trương của Đảng thí điểm một số nội dung về tổ chức chính quyền đô thị và kết quả tổng kết thực hiện Nghị quyết số 26 của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt và các nguyên tắc phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Bên cạnh đó, Hiến pháp quy định chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên. Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương. Trong trường hợp cần thiết, chính quyền địa phương được giao một số nhiệm vụ của cơ quan nhà nước cấp trên với các điều kiện đảm bảo thực hiện nhiệm vụ đó (Điều 112).

Kế thừa quy định của Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp mới tiếp tục khẳng định HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên. HĐND quyết định các biện pháp đảm bảo thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, các vấn đề ở địa phương và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước ở địa phương (Điều 113). UBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính cấp trên (Điều 114).

Hiến pháp cũng sắp xếp và làm rõ hơn tính chất, trách nhiệm, thẩm quyền của HĐND và UBND, để phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước thống nhất và mối quan hệ giữa Trung ương và địa phương trong tình hình mới.

C.H (thực hiện)