(Tiếp theo và hết)

Kỳ 1: Ngán ngẩm đợi chờ

Kỳ 2: Có cách nào giảm phiền hà?

 NGUYỄN THANH

 

Hiện nay, việc phát hành thẻ BHYT đến mọi đối tượng (trừ cán bộ, công nhân, viên chức) đều bị than phiền là chậm trễ, phiền hà. Nguyên nhân gây ra sự phiền hà này lại có tính dây chuyền, vì liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp. Bao giờ những vướng mắc, chậm trễ này mới được khắc phục, để “thượng đế” bớt phiền hà?

Chậm do cơ chế!

Xung quanh vấn đề phát hành thẻ BHYT tự nguyện, chỉ trong vòng 4 năm qua (từ năm 2003 đến nay), liên Bộ Y tế-Bộ Tài chính đã 3 lần ban hành thông tư hướng dẫn thực hiện. Tại các thông tư này, quyền lợi của người tham gia BHYT không có gì thay đổi nhưng điều kiện tham gia loại hình bảo hiểm này liên tục bị chỉnh sửa, thậm chí quy định trước (chỉ cách ít tháng) quay ngoắt 1800 với quy định sau.

Đầu tiên là Thông tư 22/TTLT BYT-BTC, ban hành năm 2003, quy định đối tượng tham gia BHYT tự nguyện là thành viên hộ gia đình, thân nhân cán bộ, công chức, viên chức và học sinh sinh viên, không có điều kiện giới hạn. Thông tư này được áp dụng thực hiện đến năm 2006. Với chủ trương này, thành phố Cần Thơ đã có hàng chục ngàn người dân tham gia mua thẻ BHYT, đóng góp vào quỹ khám chữa bệnh chung của cơ quan Bảo hiểm xã hội hàng tỉ đồng. Tuy nhiên, sau đó Bảo hiểm xã hội Việt Nam thông báo “vỡ quỹ” và liên Bộ Y tế-Bộ Tài chính đã “nghiên cứu” ban hành Thông tư 06/2007/TTLT BYT-BTC, ngày 30-3-2007 hướng dẫn thực hiện BHYT tự nguyện. Theo đó, bỏ đối tượng tham gia là thân nhân cán bộ, công chức, viên chức; thêm vào 3 điều kiện: 100% thành viên hộ gia đình, ít nhất 10% tổng số hộ trên địa bàn xã, ít nhất 10% số học sinh - sinh viên trong danh sách học sinh - sinh viên của nhà trường tham gia. Quy định này ra đời, cả bên mua (người dân) và bên bán (cơ quan bảo hiểm) đã “không gặp nhau”. Hậu quả là gần 1 năm triển khai thực hiện, số người tham gia BHYT tự nguyện của TP Cần Thơ đạt chưa đến 1.000 người. Trong khi đó, năm liền kề trước đó (2006) con số này là hơn 100.000 người.

Cán bộ, công chức khám bệnh theo diện BHYT tại Trung tâm Chẩn đoán y khoa TP Cần Thơ. (Ảnh chụp lúc 15 giờ ngày 18-1-2008). Ảnh: THANH NHỊ

Bà Nguyễn Thị Mỹ Phương, Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ, thừa nhận: “Chúng tôi đã triển khai quyết liệt rất nhiều đợt, nhưng con số phát hành thẻ chưa đạt chỉ tiêu đề ra. Nguyên nhân, do quy định điều kiện tham gia BHYT tự nguyện của Thông tư 06/2007/TTLT BYT-BTC quá khắt khe. Giờ các điều kiện này đã được hai cơ quan ban hành xóa bỏ tại Thông tư 14/2007/TTLT BYT-BTC, việc tham gia BHYT tự nguyện đã được khai thông”.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Mỹ Phương cũng cho biết: Hiện nay, trên địa bàn TP Cần Thơ có một số xã, phường chưa có đại lý thu nên thời gian đầu có khả năng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu tham gia BHYT tự nguyện của người dân (trước đây Bảo hiểm TP Cần Thơ đã tổ chức đào tạo, ký hợp đồng đại lý thu đều khắp các xã, phường nhưng do thời gian thực hiện BHYT tự nguyện theo Thông tư 06/TTLT, các đại lý này “làm ăn” không hiệu quả nên họ đã bỏ làm đại lý). Hiện nay, Bảo hiểm xã hội TP Cần Thơ sẽ lập kế hoạch làm việc trực tiếp với các xã, phường này đề nghị phối hợp để giải quyết kịp thời việc đăng ký, phát hành thẻ BHYT tự nguyện. Hơn nữa, trong quy định mới không quy định đợt phát hành thẻ, nên khó khăn trong việc quản lý cho cơ quan bảo hiểm.

Theo bà Nguyễn Thị Mỹ Phương, hiện nay, Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ đã chỉ đạo Bảo hiểm xã hội quận, huyện và các đại lý thu triển khai vận động người dân tham gia BHYT tự nguyện. Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ cam kết sẽ phát hành thẻ ngay sau 30 ngày thu tiền của dân (đối với người tham gia lần đầu) và trong vòng 7 ngày đối với những trường hợp đã tham gia BHYT tự nguyện trước đó. Mọi sai sót trên thẻ BHYT tự nguyện đã phát hành, Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ sẽ sửa sai ngay trong ngày, giảm bớt phiền hà cho người tham gia BHYT tự nguyện.

Đùn đẩy trách nhiệm

Hàng chục ngàn người nghèo của TP Cần Thơ đang khắc khoải chờ đợi từng ngày để được cấp phát thẻ BHYT, trong đó có nhiều trường hợp đang phải đối mặt với những căn bệnh hiểm nghèo. Thế nhưng, khi được hỏi về sự chậm trễ này, không cá nhân hay cơ quan nào nhận trách nhiệm để có biện pháp khắc phục.

Về phía cơ quan Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ, ông Nguyễn Văn Minh, Giám đốc Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ, cho rằng: “Cơ quan bảo hiểm chỉ có trách nhiệm phát hành thẻ theo đúng danh sách Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã lập. Sở gửi danh sách sớm thì chúng tôi làm sớm, gửi trễ thì đành phát hành trễ thôi”. Còn Sở Lao động - Thương binh và Xã hội lại cho rằng, việc xét, lập danh sách hộ nghèo là trách nhiệm của các địa phương. Các địa phương làm chậm thì Sở làm sao tổng hợp sớm để chuyển sang cơ quan bảo hiểm cấp thẻ được!

Còn địa phương, các phòng nội vụ các quận, huyện lại “đá” sang cho các xã chậm gửi danh sách về huyện. Trao đổi trực tiếp về việc bình xét hộ nghèo để cấp thẻ BHYT tại xã Thới Đông, xã có số người nghèo được cấp thẻ cao nhất thành phố, với 2.611 người, ông Phan Phước Lộc, Phó Chủ tịch UBND xã, thừa nhận: “Xã có quá đông người nghèo, quy trình bình xét lại phải qua ấp, rồi đến xã, mất nhiều thời gian, làm sao mà nhanh được. Việc chậm cấp thẻ BHYT cho người nghèo là thông lệ rồi! Trong khi chờ cấp thẻ, UBND xã cũng chủ trương nếu ai có nhu cầu đi khám bệnh thì xã sẽ xác nhận là hộ nghèo, chờ cấp thẻ”.

Về phía người nghèo, đối tượng trực tiếp được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh theo thẻ BHYT này, lại có nhận định khác. Anh Nguyễn Văn Thum, ở ấp Thới Xuyên, xã Thới Đông, nói: “Nếu ngành chức năng, chính quyền địa phương quan tâm thì không có chuyện chậm trễ xảy ra. Bởi vì, số hộ nghèo trong xã năm sau không có mấy thay đổi với năm trước, chỉ có bớt đi, không có thêm vào. Do vậy, việc bình xét không mất nhiều thời gian. Hơn nữa, nhiều người dân khi gần hết thẻ đã đến xã đề nghị lập danh sách, để kịp thời có thẻ BHYT khám chữa bệnh”.

“Liên quân” để giảm phiền hà, được chăng?

Việc chậm trễ trong phát hành thẻ BHYT có nhiều nguyên nhân, nhưng đều có chung một hậu quả là thiệt thòi cho người tham gia BHYT. Trong khi việc phát hành thẻ BHYT chưa thể làm theo “một cửa” được, chỉ một cơ quan tiếp nhận, giải quyết cho dân, nhưng không phải không có cách khắc phục.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Trưởng khu vực 5, phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, cho rằng: Nếu các cơ quan có liên quan “chịu khó” thông tin nhắc nhở nhau khi gần đến hạn phát hành lại thẻ BHYT cho người dân thì khó có chuyện chậm trễ được. Đối với việc phát hành thẻ có liên quan đến nhiều ngành, cần xây dựng quy chế phối hợp, quy định rõ ràng nhiệm vụ của từng ngành, ngành nào chậm phải chịu trách nhiệm. “Liên quân” như thế, khi xảy ra chậm trễ không thể đùn đẩy trách nhiệm cho nhau được.

Trao đổi về cách làm này, bà Nguyễn Thị Mỹ Phương, Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội TP Cần Thơ, cho biết: Bảo hiểm Xã hội thành phố năm nào cũng nhắc nhở việc gửi danh sách, thậm chí cho phép thực hiện tắt một số bước trong quy trình cấp thẻ BHYT cho người nghèo. Tuy nhiên, vẫn không thể khắc phục chậm trễ, cấp thẻ BHYT ngay sau khi thẻ cũ hết giá trị khám, chữa bệnh được. Việc xây dựng, ký kết một quy chế phối hợp có lẽ là phương án tốt mà Bảo hiểm Xã hội và các ngành liên quan sẽ xem xét thực hiện, giảm bớt phiền hà cho người dân.