Thủ tướng tân cử John Key cùng vợ và hai con mừng chiến thắng. Ảnh: Reuters

Trong vài ngày tới, người đứng đầu đảng Dân tộc trung hữu ở New Zealand, ông John Key, sẽ công bố danh sách nội các mới và bắt đầu nắm quyền điều hành đất nước, chính thức chấm dứt 9 năm cầm quyền của nữ Thủ tướng Helen Clark thuộc Công đảng. Trong cuộc tổng tuyển cử ngày 8-11 vừa qua, đảng Dân tộc giành được 59 ghế, trong khi Công đảng chỉ có 43 ghế trong quốc hội 122 thành viên. Đây là chiến thắng vang dội nhất của đảng Dân tộc kể từ năm 1996.

Theo các nhà phân tích, với khẩu hiệu tranh cử “Hãy chọn lựa một tương lai tươi sáng hơn”, ông John Key, 47 tuổi, đã lôi kéo được sự ủng hộ của đông đảo cử tri trong bối cảnh lòng tin kinh doanh tại New Zealand bị giảm sút nghiêm trọng nhất kể từ hai thập niên qua. Nền kinh tế trị giá 130 tỉ USD này đã tăng trưởng âm liên tục trong 3 quý đầu năm 2008. So với cách đây một năm, đồng đô-la New Zealand hiện chỉ còn 3/4 giá trị, chỉ số chứng khoán mất 33%. Ngân sách quốc gia kể từ tháng 6 năm nay đã rơi vào tình trạng thâm hụt, chấm dứt 8 năm liên tiếp thặng dư.

Để kích thích kinh tế phát triển, ông John Key cam kết sẽ cắt giảm thuế thu nhập, tăng chi tiêu cho kết cấu hạ tầng giao thông, đầu tư lắp đặt mạng lưới Internet tốc độ cao. Vì thế, ngay sau khi kết quả bầu cử được công bố, trong phiên giao dịch ngày 10-11, đồng đô-la New Zealand đã tăng 1,4% giá trị so với USD và thị trường chứng khoán tăng 1,9%. Giới phân tích cho rằng sự đăng quang của một triệu phú có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng như ông John Key có tác dụng tâm lý tốt đối với thị trường tài chính cũng là điều dễ hiểu. Ông tốt nghiệp ngành thương mại tại Đại học Canterbury (New Zealand) năm 1982. Sau thời gian hành nghề kiểm toán ở quê nhà, ông qua Singapore làm việc cho Merrill Lynch năm 1995, trước khi sang Luân Đôn (Anh) phụ trách phòng kinh doanh tiền tệ của ngân hàng nổi tiếng này.

Ông trở về New Zealand năm 2001 và được bầu vào quốc hội một năm sau. Thủ lĩnh đảng Dân tộc khi đó là ông Don Brash, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương New Zealand, đã đề bạt John Key làm người phát ngôn tài chính vào năm 2004, và 2 năm sau đó nhường luôn ghế lãnh đạo đảng cho ông. Sở dĩ John Key nhanh chóng nổi tiếng và được nể trọng trên chính trường New Zealand vì người ta ngưỡng mộ quyết tâm trở thành triệu phú từ hai bàn tay trắng của ông. Ông sinh ra tại bang Auckland, mồ côi cha từ năm lên 6 và được mẹ nuôi dưỡng, dạy dỗ trong điều kiện gia đình nghèo khó.

Dư luận cho rằng John Key là người có tham vọng chính trị lớn và bối cảnh lịch sử đã giúp ông kết thúc 15 năm cầm quyền của Công đảng. Tuy nhiên, so với tất cả 50 đời thủ tướng trước của quốc gia 4,2 triệu dân này, ông được xem là nhà lãnh đạo non kinh nghiệm chính trị nhất, vì chỉ có 6 năm làm nghị sĩ. Đây cũng là điều mà người ta vẫn còn băn khoăn về khả năng ông John Key lèo lái con tàu New Zealand vượt qua cơn bão tài chính hiện nay.

PHÚC GIA AN

(Tổng hợp từ The Times, BBC, Bloomberg)