10/04/2009 - 21:14

Nông dân "chế" thuốc sinh học trừ sâu rầy

Các cán bộ khoa học của Viện Lúa ĐBSCL xem mô hình cấy nấm trừ sâu của nông dân ở Sóc Trăng.

Nhiều nông dân ở Sóc Trăng đã biết cách “tự chế” thuốc trừ được sâu rầy, vừa đạt hiệu quả và ít tốn kém. Biện pháp sinh học này được các cán bộ nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực nông nghiệp Viện lúa ĐBSCL và Trường Đại học Cần Thơ (ĐHCT) thừa nhận hiệu quả, có lợi cho môi sinh và hướng tới sản xuất nông phẩm theo tiêu chuẩn sạch.

Nông dân Nguyễn Hữu Công, ấp Phụng Sơn, xã Song Phụng, huyện Long Phú (Sóc Trăng) kể: “Từ mấy năm trước nghe bà con nông dân thử phun thuốc sinh học hiệu quả, tôi đã muốn làm theo. Mãi tới khi tình cờ xem ti vi thấy cán bộ kỹ thuật nông nghiệp Sóc Trăng chỉ dẫn bà con cách làm, tôi tìm tới Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh học cách làm trong 10 ngày, rồi về mua sắm vật dụng làm tại nhà. Sau 10 ngày cấy, nấm chuyển màu xanh cũng là lúc lúa được 10 ngày, phát hiện có rầy nâu mật số 5-10 con/m2 , tôi pha thuốc phun ngay. Thú thiệt, lúc đầu phun thuốc thấy hơi chán. Vì trước kia phun thuốc hóa học thì thấy rầy chết ngay. Nhưng tới lần phun thuốc thứ 3, lúa được 23 ngày, tôi thấy rầy nâu bị nhiễm nấm trắng và chết. Tôi mừng quá đem khoe với bà con và tới Phòng Kỹ thuật Chi cục Bảo vệ thực vật xin nấm về để cấy và phun xịt thêm”.

Qua mô hình nông dân tự cấy nấm diệt rầy, nhiều nông dân trong tỉnh Sóc Trăng tiếp tục hình thành những nhóm nông dân có sự phân công và chia sẻ kỹ thuật trong cách nuôi cấy nấm để phân phối trong cộng đồng. Giá cả rẻ, dễ chấp nhận nên được nhiều nông dân đồng thuận. Ông Bùi Thanh Toàn, nông dân ấp Tân Hội, xã Tân Thạnh, huyện Long Phú, người đảm nhiệm nhân nuôi nấm trong nhóm cộng đồng hơn 50 hộ nông dân, “tự chế” thuốc diệt rầy đủ cung ứng cho 40 ha lúa. Ông nói: “Nhờ có nhiều nhóm nông dân biết cách làm này nên vụ lúa đông xuân vừa qua, bà con nông dân xã Tân Thạnh quản lý kiểm soát mật số rầy nâu luôn ở mức thấp. Hiện nay, các xã lân cận có hơn 200 nông dân yêu cầu giúp làm mô hình điểm để nhân rộng”.

Theo Sở NN&PTNT Sóc Trăng, từ năm 2003 đến nay, quy trình ứng dụng thuốc vi nấm từ nấm ký sinh (Metarhizium anisopliae & Beauveria bassiana) được áp dụng phòng trừ rầy nâu trong thâm canh lúa chất lượng cao ở Sóc Trăng. Tiến sĩ Nguyễn Thị Lộc – cán bộ Viện lúa ĐBSCL, chủ nhiệm đề tài kết luận: Mô hình giúp giảm chi phí và tăng thu nhập cho nông dân. Đặc biệt, việc ứng dụng chế phẩm sinh học còn giúp bảo vệ môi trường sinh thái, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng các mô hình lúa-cá, lúa-tôm tại tỉnh Sóc Trăng và triển vọng mở rộng ra các tỉnh ĐBSCL.

Nếu như những năm đầu nông dân mới làm quen với nấm ký sinh, thì những năm 2006-2008 khi dịch rầy nâu bùng phát dữ dội là giai đoạn thử thách. Được Dự án Nâng cao chất lượng cây trồng-vật nuôi tỉnh Sóc Trăng do Cơ quan Phát triển quốc tế Canada (CIDA) tài trợ, mô hình ứng dụng chế phẩm sinh học trên lúa mùa, lúa thơm ST3, ST5, ST10 ở các huyện Mỹ Xuyên, Kế Sách, Mỹ Tú, Long Phú, Thạnh Trị, Ngã Năm... vẫn duy trì và tiếp tục mở rộng. Thuyết phục nông dân tin vào biện pháp này chính là hiệu quả, nhất là nơi thực hiện mô hình lúa-tôm giữ gìn môi trường tốt vì không phải dùng thuốc trừ sâu hóa học.

Từ tháng 8-2008 đến nay là dấu mốc đánh dấu chuyển giao qui trình cấy nấm trừ côn trùng hại cây trồng cho nông hộ. Bộ môn Bảo vệ thực vật, Trường ĐHCT là đơn vị nghiên cứu xây dựng qui trình và chuyển giao nhân nuôi nấm ký sinh phòng trừ sâu rầy hại lúa và cung cấp giống đầu dòng tại 6 huyện trong tỉnh Sóc Trăng. Kỹ sư Hồ Quang Cua, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Sóc Trăng, nhận xét: “Qui trình sản xuất nấm tại nông hộ được đa số nông dân đồng tình vì dễ làm. Qua thực tế ứng dụng, biện pháp sinh học trong quản lý dịch hại trên đồng ruộng được nhiều nông dân xác nhận hiệu quả. Chi phí phòng trừ rầy nâu phun xịt từ nấm xanh bình quân tốn 100.000 đồng/ha/lần, trong khi ruộng lúa phun thuốc hóa học dao động từ 200.000 - 1.000.000 đồng/ha/lần. Điều này cho thấy xã hội hóa trong phòng trừ dịch hại bằng biện pháp sinh học sẽ góp phần tạo sự chuyển biến nhận thức từ sử dụng thuốc hóa học sang thuốc sinh học”.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, nhớ lại: “Hồi lúc dịch rầy nâu bùng phát dữ dội, Bộ NN&PTNT phân công tôi làm thành viên trong Ban phòng chống - bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Đi dọc theo các tỉnh ven biển vùng ĐBSCL rồi sang nước bạn Campuchia, đâu đâu tôi cũng thấy lúa nhiễm rầy rất nặng, nhưng ở Thái Lan thì không. Những đồng nghiệp ngành bảo vệ thực vật ở Thái Lan nói nhờ dùng nấm ký sinh và cách làm này được chuyển giao tới nông dân. Tôi xuống xem thực tế ở nhiều địa phương, quả thật có nơi 150.000ha lúa an toàn nhờ biện pháp phòng trừ sinh học này. Hiện nay ở Sóc Trăng chỉ trong một thời gian ngắn cho thấy mô hình phát triển rất nhanh và kết quả thu được rất thuyết phục. Nông dân Sóc Trăng làm được thì nông dân nơi khác cũng làm được”.

Qua mô hình dùng chế phẩm sinh học quản lý kiểm soát rầy nâu tại Sóc Trăng, Tiến sĩ Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, đánh giá: “Biện pháp sinh học trong quản lý dịch hại trên đồng ruộng là một trong những biện pháp tốt. Ưu điểm lớn nhất của biện pháp này là giữ gìn môi trường, tạo sản phẩm sạch. Trong canh tác lúa dễ hướng tới các tiêu chuẩn lúa sạch Việt GAP, GLOBAL GAP để nâng cao chất lượng nông phẩm. Ở các nước châu Á như Ấn Độ, Philippines, Thái Lan đã từng làm theo cách này”.

Hữu Đức

Theo PGS.TS Trần Văn Hai, dùng chế phẩm nấm xanh Ma mật số rầy nâu giảm nhanh chóng sau 7 ngày phun xịt và tiếp tục giảm dần đến 28 ngày sau khi phun. Hiệu lực của chế phẩm trên các loại sâu gây hại khác như sâu cuốn lá, sâu keo, sâu đeo, sâu cắt chẻn, sâu đo…

Qui trình sản xuất chế phẩm nấm xanh Metarhizium anisopliae (Ma) chuyển giao trong điều kiện nông hộ như sau: ngâm gạo với nước trong 1 giờ, cho vào bọc nilon (0,5kg/bọc), sau đó hấp thanh trùng bằng nồi nhôm trong khoảng 1-1,5 giờ (đun bằng than đá hoặc củi), cấy nấm gốc Ma (giống cấp 1) vào từng bọc, lấy 1/6 đĩa petri (đường kính 9,5cm), đem ủ trong điều kiện nhiệt độ từ 28-300C và chắt lọc chế phẩm 1 lần/ngày. Sau 10-14 ngày nuôi cấy chế phẩm có thể dùng được như đem cấy truyền tạo và đem phun xịt; dùng 5 bọc (2,5kg)/ha là đủ.


Chia sẻ bài viết