Nhằm tăng cường hệ miễn dịch cơ thể, nhiều người thường tìm mua và sử dụng các loại thực phẩm bổ sung dưỡng chất. Trên thị trường, sản phẩm bổ sung cũng có nhiều dạng khác nhau, bao gồm viên nén, viên nang, kẹo, bột, đồ uống thanh năng lượng... Nhưng liệu chúng có thực sự giúp ích cho sức khỏe của người sử dụng?

Nhịn ăn gián đoạn có thể tăng nguy cơ mắc các rối loạn chuyển hóa ở người trẻ tuổi. Ảnh: Beaumonteh.com

Theo các chuyên gia, các sản phẩm bổ sung được khẳng định là hỗ trợ khả năng miễn dịch thường chứa các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho hệ miễn dịch. Vì vậy, không phải là vô lý khi chúng được tin tưởng rằng có thể giúp người dùng tránh khỏi các bệnh nhiễm trùng do virus thông thường gây ra hoặc làm giảm các triệu chứng khi chúng ta bị bệnh. Giáo sư khoa học dược phẩm Mahtab Jafari tại Ðại học California, Irvine (Mỹ) nêu ví dụ về việc một số chất dinh dưỡng như vitamin A, C, D và kẽm thực sự cần thiết để bảo vệ cơ thể chống lại vi trùng, nên sự thiếu hụt những chất này làm tăng nguy cơ bị bệnh.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Michael Ben-Aderet (Mỹ) cho biết hầu hết người dân xứ cờ hoa đều nhận được các vitamin và khoáng chất cần thiết thông qua chế độ ăn uống cân bằng dưỡng chất. Nên đối với những người đó, không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy các sản phẩm bổ sung có ích. Bên cạnh đó, mặc dù có hàng ngàn loại sản phẩm bổ sung được cho là có tác dụng hỗ trợ hệ miễn dịch. Nhưng một số chỉ chứa một loại vitamin hoặc khoáng chất, còn một số khác lại chứa rất nhiều thành phần. Hiện tại, vitamin D, vitamin C và kẽm là một trong những thành phần được nghiên cứu nhiều nhất và phổ biến nhất. Song, kết luận về những lợi ích sức khỏe của 3 dưỡng chất vẫn chưa được thống nhất.

Chẳng hạn, nghiên cứu cho thấy thực phẩm bổ sung vitamin D có thể điều trị các bệnh nhiễm trùng do virus (như cảm lạnh thông thường) hoặc làm giảm nguy cơ mắc bệnh này vẫn chưa nhất quán. Còn theo một đánh giá năm 2020, thực phẩm bổ sung không bảo vệ chống lại virus ở những người có mức vitamin D bình thường hoặc cao. Nhưng một đánh giá năm 2021, có sự tham gia của gần 50.000 người, lại phát hiện ra rằng thực phẩm bổ sung vitamin D làm giảm nhẹ nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính.

Tương tự, bằng chứng về lợi ích của vitamin C và kẽm cũng kém thuyết phục. Một đánh giá năm 2013 từ cơ sở dữ liệu Cochrane Library (Anh), với sự tham gia của hơn 11.000 người, chỉ ra rằng thực phẩm bổ sung vitamin C không làm giảm nguy cơ mắc bệnh cảm lạnh ở nhóm dân số nói chung, mặc dù đôi khi có thể giúp rút ngắn thời gian mắc bệnh. Và một đánh giá của Cochrane năm 2024 trên hơn 8.000 người tham gia phát hiện ra rằng sản phẩm bổ sung kẽm hầu như không có tác dụng gì trong việc ngăn ngừa cảm lạnh thông thường, mặc dù nó có thể làm giảm thời gian mắc bệnh.

Tiến sĩ Pieter Cohen tại Trường Y Harvard (Mỹ), một nhà nghiên cứu về an toàn thực phẩm bổ sung, cho biết rất khó để khẳng định chắc chắn về lợi ích của sản phẩm bổ sung đối với hệ miễn dịch. Bởi vì có rất ít thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn vàng của nghiên cứu y khoa, đánh giá hiệu quả của chúng.

Theo lời khuyên từ các chuyên gia, nếu bạn muốn dùng thử thực phẩm bổ sung, hãy kiểm tra các con dấu chấp thuận của bên thứ ba chất lượng cao từ các tổ chức như Dược điển Mỹ (USP). Ngoài ra, hãy kiểm tra trên trang web của FDA để xem liệu cơ quan này đã từng gửi thư cảnh báo cho công ty thực phẩm bổ sung về các tuyên bố gây hiểu lầm hoặc chất lượng sản xuất kém hay chưa.

Một điều quan trọng là hãy trao đổi với chuyên gia chăm sóc sức khỏe trước khi dùng thực phẩm bổ sung. Họ có thể xét nghiệm máu để tìm ra các chỉ số thiếu hụt, thông báo cho người dùng trước về các tác dụng phụ và liều lượng không an toàn, cũng như cho biết liệu một số thực phẩm bổ sung có thể tương tác nguy hiểm với các loại thuốc đang dùng hay không.