Tàu chiến Nga thuộc Hạm đội Biển Đen tại Sevastopol. Ảnh: Reuters

Quốc hội khu vực tự trị Crimea ngày 17-9 đã thông qua nghị quyết kêu gọi chính quyền trung ương Ukraina theo chân Nga và Nicaragua công nhận nền độc lập của Nam Ossetia và Abkhazia, hai tỉnh ly khai của Gruzia. Nghị quyết này không có giá trị pháp lý gì đối với Quốc hội Ukraina, nhưng nó làm dấy lên lo ngại rằng “hiệu ứng độc lập” sẽ lan sang Ukraina, mà cụ thể là tại Crimea, nơi đảng “Các khu vực” thân Nga chiếm đa số áp đảo trong cơ quan lập pháp.

Chính quyền Ukraina và phương Tây gần đây bày tỏ lo ngại Nga có thể hậu thuẫn Crimea tuyên bố tách khỏi Ukraina như trường hợp Nam Ossetia và Abkhazia. Kiev tố cáo Mát-xcơ-va đang bí mật cấp hộ chiếu Nga cho các công dân Ukraina sinh sống tại Crimea, và chuẩn bị khả năng can thiệp quân sự trong trường hợp Crimea bị chính quyền trung ương Ukraina tấn công. Theo một nhà ngoại giao Ukraina, Mát-xcơ-va có thể đã cấp giấy thông hành cho khoảng 180.000 người ở Crimea.

Crimea nằm trên bán đảo cùng tên ở phía Bắc của Biển Đen, có diện tích 26.000 cây số vuông, dân số khoảng 2,5 triệu người, trong đó dân gốc Nga chiếm hơn phân nửa và cộng đồng nói tiếng Nga chiếm 80%. Crimea có cảng Sevastopol, nơi Hạm đội Biển Đen gồm 20.000 quân của Nga đồn trú với chi phí thuê trung bình mỗi năm khoảng 93 triệu USD.

Bán đảo Crimea nói chung và Sevastopol nói riêng có vị trí vô cùng quan trọng đối với quân đội Nga, do chỉ nằm cách eo biển Bosphore đi ra Địa Trung Hải bằng một ngày đi tàu. Các nhà phân tích cho rằng nếu để mất căn cứ hải quân Sevastopol thì vai trò của Nga trên Biển Đen sẽ suy giảm, khu vực Kavkaz trong tầm ảnh hưởng truyền thống của Nga sẽ không còn kiểm soát được, và như vậy, hải quân Nga càng khó có thể vươn ra Địa Trung Hải cùng tranh hùng với các cường quốc bên ngoài. Theo Hiệp ước Hữu nghị ký kết năm 1997 giữa Nga và Ukraina, Hạm đội Biển Đen sẽ rời khỏi Sevastopol vào năm 2017. Và người ta tin rằng, dưới sức ép của Washington, Kiev sẽ không cho phép Mát-xcơ-va tiếp tục thuê căn cứ hải quân này nữa.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, quyết tâm gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Ukraina có thể dẫn đến việc Nga không có con đường nào khác ngoài việc tìm mọi cách duy trì sự hiện diện tại Sevastopol. Nếu Kiev xử lý không khéo léo thì kịch bản ở Nam Ossetia có thể sẽ được lặp lại tại Crimea.

PHÚC NGUYÊN (Theo Reuters, Le Point, CRI)