Năm 2024, kinh tế Việt Nam tăng tốc nhờ động lực xuất khẩu phục hồi mạnh mẽ và cao hơn so với hầu hết các quốc gia trong khu vực. Năm 2025, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam ở mức 6,8% nhưng phải đối mặt với rất nhiều rủi ro từ các bất định toàn cầu.

Thách thức gia tăng

Vừa qua, tại buổi công bố Báo cáo điểm lại tháng 3-2025 về tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào, cho biết: Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đạt 7,1% trong năm 2024, vượt xa hầu hết các quốc gia trong khu vực, nhờ sự phục hồi mạnh mẽ của xuất khẩu, tiêu dùng toàn cầu tăng, các điều kiện việc làm cải thiện,… Trong tương lai gần, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam dự báo đạt mức tăng 6,8% vào năm 2025. Tuy nhiên, những bất định đang gia tăng và đà tăng trưởng có thể chậm lai, nếu những cơn gió ngược trong kinh tế toàn cầu, cùng những gián đoạn thương mại trở thành hiện thực. Việt Nam cần đảm bảo sự thích ứng về chính sách để điều hành trong bối cảnh kinh tế đang thay đổi.

Các nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh đã thúc đẩy niềm tin kinh doanh cho doanh nghiệp. Trong ảnh: May hàng xuất khẩu tại Công ty THNN Kwong Lung Meko tại TP Cần Thơ. Ảnh: Mỹ Thanh

Báo cáo điểm lại của WB nhận định, tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2024 đạt cao nhất trong số các quốc gia đang phát triển của khu vực Đông Á, nhờ vào các lĩnh vực chế biến, chế tạo, thương mại và du lịch. Ông Sacha Dray, Chuyên gia kinh tế của WB tại Việt Nam cho biết, Việt Nam đang chứng tỏ vai trò của trung tâm chế biến chế tạo. Năm 2024, tăng trưởng bình quân của khu vực công nghiệp đạt 8,2%, đóng góp 42% cho tăng trưởng GDP, trong đó sản lượng ngành chế biến, chế tạo tăng 9,8% và đóng góp 32% cho tăng trưởng GDP. Khu vực dịch vụ đóng góp 45,9% cho tổng tăng trưởng GDP. Thương mại phục hồi mạnh năm qua, nhờ chu kỳ đi lên của công nghệ trên toàn cầu. Các lĩnh vực chế biến, chế tạo dẫn dắt quá trình phục hồi về sản lượng, đầu tư và việc làm tăng trở lại.

Các chuyên gia của WB cũng cho biết trong 2 năm tới, triển vọng tăng trưởng của Việt Nam vẫn tích cực, nhưng do độ mở của nền kinh tế lớn, nên Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức. Năm 2024, xuất khẩu phục hồi nhưng dự kiến sẽ chậm lại trong năm 2025 và tiếp tục giảm trong năm 2026, do dự báo trong ngắn hạn, tăng trưởng kinh tế chậm lại ở các đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc và Hoa Kỳ, EU. Sự chia rẽ ngày càng sâu sắc về thương mại có thể gây ảnh hưởng đến xuất khẩu hàng chế biến, chế tạo - động lực tăng trưởng kinh tế chủ lực của Việt Nam. Trong nước, thị trường bất động sản có thể phục hồi lâu hơn dự kiến, cũng sẽ tác động bất lợi đến đầu tư của khu vực tư nhân. Ngoài ra, nếu chất lượng tài sản trong khu vực tài chính bị suy giảm thêm, năng lực cho vay của các ngân hàng có thể bị ảnh hưởng…

Theo các chuyên gia của WB, để hỗ trợ tăng trưởng về kinh tế, Việt Nam có thể tiếp tục định vị mình là điểm đến hấp dẫn cho doanh nghiệp; đồng thời, việc hỗ trợ các hoạt động sản xuất, dịch vụ trong nước cũng ngày càng quan trọng nhằm ứng phó với những rủi ro từ môi trường bên ngoài. Việt Nam cũng cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư thông thoáng hơn, tăng khả năng chống chịu của khu vực tư, nhằm đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Tạo dư địa cho tăng trưởng

Trong 2 tháng đầu năm 2025, tổng cầu trong nước và toàn cầu có dấu hiệu giảm nhẹ, khi Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) của các nhà sản xuất Việt Nam đạt dưới ngưỡng 50 điểm. Theo Cục Thống kê, trong 2 tháng đầu năm nay, cả nước có gần 56.900 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, niềm tin kinh doanh của các doanh nghiệp vẫn ở triển vọng tích cực, các doanh nghiệp kỳ vọng môi trường kinh doanh tiếp tục cải thiện mạnh mẽ trong năm 2025 để tạo lực đẩy cho tiêu dùng trong nước tăng trở lại. Theo dự báo của các tổ chức quốc tế, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn ổn định trong ngắn hạn và trung hạn, do các nhà đầu tư nước ngoài vẫn quan tâm đến Việt Nam. Trong 2 tháng đầu năm 2025, vốn FDI thực hiện ước đạt 2,95 tỉ USD, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 2 tháng trong 5 năm qua.

Các chuyên gia WB cho rằng, mặc dù các yếu tố bất định gia tăng nhưng dư địa tăng trưởng kinh tế của Việt Nam vẫn còn nhiều. Đơn cử như lãi suất trên thế giới hạ nhiệt sẽ thu hẹp chênh lệch lãi suất và làm giảm áp lực tỷ giá giữa USD/VNĐ. Đầu tư công được đẩy mạnh có thể hỗ trợ tổng cầu và đóng góp cho tăng trưởng… Ông Andrea Coppola, Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam, cho biết, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% trong năm nay là mục tiêu đầy thách thức. Bởi kim ngạch xuất khẩu 2 tháng đầu năm 2025 chi tăng khoảng hơn 8%, chỉ bằng phân nửa của cùng kỳ năm 2024. Chỉ số PMI cũng đưa ra dữ liệu cho thấy lực cầu đang suy yếu với ngành sản xuất Việt Nam. Bên cạnh đó, giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 thấp hơn năm 2023, nhưng vẫn còn dư địa để giải ngân đầu tư công thông qua thúc đẩy chính sách tài khóa. Vì vậy, Việt Nam cần nâng cao chất lượng giải ngân đầu tư công, tăng hiệu quả sử dụng vốn và theo dõi thận trọng để kiểm soát lạm phát, đảm bảo an toàn tài chính. Ngân hàng Nhà nước phải đảm bảo quản lý tốt hệ thống ngân hàng để hỗ trợ nền kinh tế, theo dõi giám sát hoạt động tín dụng để có biện pháp can thiệp sớm, nhằm hạn chế nợ xấu.

Theo các chuyên gia của WB, trong bối cảnh bất định, đầu tư tư nhân đóng vai trò then chốt cho tăng trưởng. Việt Nam đã và đang rất nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, mỗi năm đều có các cam kết mới như giảm 25-30% về thủ tục kinh doanh để giảm bớt các rào cản tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp. Các tổ chức quốc tế cũng đánh giá cao về môi trường đầu tư của Việt Nam, như JETRO xếp hạng Việt Nam ở vị trí thứ 2 thế giới và thứ 1 châu Á về địa điểm hấp dẫn đầu tư, EuroCham đánh giá Việt Nam thuộc nhóm 10 điểm đến đầu tư toàn cầu… Để nâng cao uy tín quốc gia trong dài hạn, các cấp có thẩm quyền cần đẩy nhanh những cải cách cơ cấu nhằm tăng cường môi trường pháp lý cho những ngành xương sống và trọng yếu (như công nghệ thông tin, truyền thông, điện, giao thông vận tải) để chuyển đổi xanh, cải thiện nguồn nhân lực và môi trường kinh doanh, đảm bảo nền kinh tế có khả năng chống chịu tốt hơn.

GIA BẢO