Bài 1: ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TIẾP DÂN, TĂNG CƯỜNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TỪ CƠ SỞ

Điều tra * Nguyên Sa

Khiếu nại là quyền của công dân được Hiến pháp, pháp luật Việt Nam công nhận. Để đảm bảo thực thi đầy đủ quyền này, Đảng và nhà nước ta có nhiều chủ trương, chính sách nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại (GQKN). Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Thành ủy, UBND thành phố, công tác GQKN của TP Cần Thơ thời gian qua có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập cần nhanh chóng khắc phục.

* COI TRỌNG HÒA GIẢI CƠ SỞ

Lãnh đạo UBND quận Ninh Kiều giải quyết khiếu nại và tháo gỡ khó khăn cho các hộ kinh doanh liên quan đến việc tổ chức chợ đêm quận Ninh Kiều. Ảnh: V.L.

Thạnh Lợi, huyện Vĩnh Thạnh là xã vùng xa của TP Cần Thơ, đa phần bà con theo đạo Thiên Chúa giáo. Nhờ làm tốt công tác hòa giải nên địa phương không xảy tình trạng khiếu nại vượt cấp, đông người. Theo thống kê của UBND xã Thạnh Lợi, năm 2010, địa phương đã thụ lý hơn 68 vụ tranh chấp các loại và hòa giải thành 63 vụ (đạt tỷ lệ 91,7%), 5 vụ việc còn lại hòa giải không thành, chuyển đến cấp trên xem xét giải quyết. Để công tác hòa giải được nâng chất, ngay từ đầu năm, địa phương đã rà soát và kiểm tra hoạt động của Tổ hòa giải ở các ấp, củng cố Hội đồng tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai. Phối hợp với cơ quan có thẩm quyền tập huấn kiến thức pháp luật cho cán bộ làm công tác hòa giải, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến văn bản pháp luật có liên quan đến đời sống thường ngày của bà con. Ngoài ra, địa phương còn chú trọng đến công tác tiếp dân, làm tốt việc phân loại, phối hợp với các chức sắc, chức vị, tổ chức hàn gắn kịp thời những mâu thuẫn, bất hòa trong dân, thắt chặt tình làng nghĩa xóm.

Về công tác hòa giải ở cơ sở, ông Đoàn Văn Hưng, Trưởng phòng Tư pháp huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: “Năm 2010, công tác hòa giải của huyện đạt tỷ lệ 81%. Có được kết quả này là nhờ sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Huyện ủy, UBND huyện. Hiện nay, 11 xã, thị trấn của huyện đều thành lập Hội đồng tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai và câu lạc bộ pháp luật sinh hoạt định kỳ hàng tháng,... Công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật được tăng cường với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, gần gũi với người dân. Từ đó, công tác tiếp nhận và giải quyết tranh chấp được thực hiện kịp thời, đúng luật”.

Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở, thậm chí có một số quận, huyện tỷ lệ hòa giải thành rất thấp, như quận Bình Thủy tỷ lệ số vụ việc hòa giải thành ở cấp phường chỉ đạt 57,6%. Hội đồng tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai các xã, thị trấn của huyện Phong Điền hòa giải thành đạt tỷ lệ 63,3%,... Giải thích về vấn đề này, theo một số quận, huyện, có nhiều nguyên nhân, vụ việc hòa giải thường phức tạp nhưng trình độ đội ngũ cán bộ làm công tác hòa giải còn yếu về chuyên môn và thiếu về lực lượng... Một vấn đề khác, theo quy định, UBMTTQ xã, phường, thị trấn phối hợp với các tổ chức thành viên của mình nhằm lựa chọn, giới thiệu để nhân dân bầu ra tổ viên tổ hòa giải. Việc bầu tổ viên hòa giải được tổ chức ở thôn, ấp, tổ dân phố, cụm dân cư và người được bầu làm tổ trưởng phải là tổ viên tổ hòa giải. Tuy nhiên, ở một số địa phương, UBND xã lại chỉ định Trưởng ấp làm Tổ trưởng Tổ hòa giải. Bên cạnh đó, sự phối hợp của UBMTTQ và Hội Nông dân các xã, phường, thị trấn tham gia vào công tác hòa giải chưa đầy đủ và thường xuyên. Một số thành viên trong ban hòa giải và tổ hòa giải chưa tích cực tham gia; thành phần tham gia hòa giải không đúng quy định, thường chỉ có cán bộ tư pháp và địa chính. Bà Phan Quỳnh Dao, Trưởng phòng Tuyên truyền, phổ biến pháp luật Sở Tư pháp TP Cần Thơ, cho rằng: “Vừa qua, HĐND TP Cần Thơ thông qua việc tăng kinh phí bỗi dưỡng cho công tác hòa giải ở cơ sở từ 100 ngàn đồng/vụ (hòa giải thành) lên 150 ngàn đồng/vụ, không chỉ thể hiện sự quan tâm đến đội ngũ cán bộ hòa giải viên mà qua đó giúp công tác hòa giải chuyển biến tích cực hơn trong thời gian tới. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục nâng cao năng lực chuyên môn lẫn phẩm chất đạo đức cho cán bộ làm công tác hòa giải,...”.

* ĐỔI MỚI CÔNG TÁC TIẾP DÂN

Mấy năm trước, tình hình khiếu nại đông người ở huyện Cờ Đỏ diễn biến phức tạp, thậm chí một số người còn tụ tập kéo đến đại diện cơ quan Đảng, Nhà nước ở Trung ương tại TP Hồ Chí Minh, gây mất an ninh trật tự. Tuy nhiên, nhờ thành phố, huyện Cờ Đỏ làm tốt công tác vận động, đối thoại, tình trạng này đã được hạn chế. Ông Trần Việt Khoa, Phó Chánh Thanh tra huyện Cờ Đỏ, cho biết: “Trước đây, trên địa bàn huyện Cờ Đỏ thường xảy ra tình trạng người dân khiếu nại đông người. Nội dung chủ yếu liên quan đến lĩnh vực đất đai ở Công ty Nông nghiệp Cờ Đỏ, giải tỏa bồi hoàn ở tỉnh lộ 922. Ngoài việc GQKN kịp thời, huyện còn tổ chức đối thoại, giải thích những quy định của pháp luật liên quan đến quá trình giải quyết, từ đó làm thay đổi cách nghĩ của người khiếu nại, hạn chế xảy ra khiếu nại đông người”.

Gần đây, Bình Thủy là một trong những quận trung tâm của thành phố, có nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, khu đô thị, phát sinh nhiều vụ khiếu nại liên quan đến bồi thường thiệt hại, tái định cư. Ông Tăng Ngọc Cơ, Chánh Thanh tra quận Bình Thủy, cho biết: “Việc đối thoại trong quá trình GQKN được quận chú trọng thực hiện. Qua đó không chỉ giải thích quyền lợi của người khiếu nại mà còn nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ tiếp dân, công khai hóa trong quá trình giải quyết. Mặc dù, một số dự án lớn như tuyến đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc, quốc lộ 91 có nhiều trường hợp khiếu nại đòi quyền lợi. Nhưng do làm tốt công tác đối thoại, vận động, đã không xảy ra khiếu nại đông người, vượt thẩm quyền giải quyết, đảm bảo khâu giải phóng mặt bằng cho dự án”.

Thực hiện việc tiếp dân, hòa giải cơ sở, đối thoại không chỉ là nghĩa vụ của cơ quan hành chính nhà nước mà qua đó còn nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người khiếu nại, giúp cho công tác GQKN kịp thời, đúng luật. Thực tế cho thấy, địa phương nào làm tốt các vấn đề trên sẽ hạn chế tình trạng khiếu nại tập thể, vượt cấp nhưng cũng có không ít địa phương, đơn vị lại xem nhẹ các vấn đề này.

Công tác tiếp công dân thường xuyên và định kỳ của lãnh đạo, việc bố trí nơi tiếp dân, trang thiết bị vật chất phục vụ, nội quy,... được các sở, ngành, các địa phương thực hiện khá tốt. Nhưng qua công tác kiểm tra của Thanh tra TP Cần Thơ thì một số nơi công tác tiếp công dân vẫn còn mang tính hình thức, chiếu lệ, thậm chí một số địa phương chưa đảm bảo đúng quy định pháp luật về công tác tiếp công dân, lịch tiếp dân định kỳ chưa được niêm yết công khai, có địa phương còn để xảy ra tình trạng nơi tiếp công dân đóng cửa, cán bộ làm công tác tiếp dân đi học nhưng không bố trí cán bộ thay thế. Bên cạnh đó, mô hình tiếp công dân chưa thống nhất, có nơi thành lập tổ tiếp công dân, cũng có nơi không thành lập, chỉ phân công một cán bộ chuyên trách; điểm bố trí tiếp công dân chưa hợp lý, sổ tiếp công dân còn ghi chép sơ sài, chưa đúng quy định, cán bộ tiếp công dân chưa lịch sự...

Rõ ràng công tác hòa giải, đối thoại, tiếp công dân của thành phố có nhiều chuyển biến nhưng bên cạnh vẫn còn nhiều hạn chế, do một số cơ quan, đơn vị còn xem nhẹ vấn đề này. Qua kết quả thực tế cho thấy, quan tâm công tác hòa giải cơ sở, đổi mới việc tiếp công dân, chú trọng hình thức đối thoại trực tiếp, công khai, dân chủ, chủ động tháo gỡ vướng mắc là việc làm hết sức cần thiết, nhằm từng bước nâng cao hiệu quả GQKN của công dân, đảm bảo được quyền lợi và nghĩa vụ các bên, hạn chế tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp.

Bài cuối: Để công tác giải quyết khiếu nại được kịp thời, dân chủ?