Thời gian qua, ngoài việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội, vấn đề bảo vệ, nâng cao chất lượng môi trường sống ở khu vực nông thôn được các xã xây dựng nông thôn mới (XDNTM) ở TP Cần Thơ đặc biệt quan tâm. Nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù đạt được những kết quả nhất định, song các xã cần giải quyết những khó khăn trước mắt để sớm hoàn thành tiêu chí về môi trường, đưa nông thôn mới sáng - xanh - sạch - đẹp.

Môi trường sống được cải thiện

Tiêu chí số 17 về môi trường trong Bộ Tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới nhằm hướng đến mục tiêu bảo vệ, nâng cao chất lượng môi trường sinh thái ở khu vực nông thôn. Tiêu chí này có các yêu cầu cụ thể như: người dân nông thôn được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo chuẩn quốc gia; các cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường. Ngoài ra, trên địa bàn xã đảm bảo không có các hoạt động gây suy giảm môi trường; có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định. Bám sát các chỉ tiêu trên, thời gian qua, các xã XDNTM ở TP Cần Thơ tích cực triển khai nhiều chương trình, hoạt động nhằm bảo vệ môi trường ở khu vực nông thôn và phấn đấu sớm hoàn thành tiêu chí về này.

Lực lượng đoàn viên, thanh niên huyện Cờ Đỏ ra quân dọn dẹp, thu gom rác thải làm sạch môi trường.

Ông Đoàn Đức Trường, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: Xác định tiêu chí môi trường là một trong những tiêu chí khó thực hiện nên ngay khi bắt tay vào XDNTM, Ban Chỉ đạo huyện chỉ đạo các xã tập trung cho công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu và cùng tham gia. So với thời điểm trước khi XDNTM, môi trường sống trên địa bàn huyện có sự chuyển biến tích cực. Không chỉ rác thải ở các tuyến quốc lộ được thu gom, người dân còn chủ động làm hố rác gia đình. Chất thải trong chăn nuôi được nhiều hộ dân dùng để ủ biogas, nước thải cũng được lắng lọc qua các ao nhỏ trước khi thải ra môi trường. Hiện tại, số hộ sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch của huyện là 26.417/26.744 hộ, đạt 98,78%. Trong đó, sử dụng nước sạch 12.836 hộ, chiếm 48% và nước hợp vệ sinh 13.581 hộ,chiếm 50,78%.

Theo ông Lâm Minh Trí, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Cờ Đỏ, là huyện thuần nông, do đó nông dân trên địa bàn huyện sử dụng thuốc bảo vệ thực vật rất phổ biến. Tuy nhiên, qua tuyên truyền, nhiều nông dân dần có ý thức thu gom vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật; áp dụng “1 phải, 5 giảm”, “3 giảm, 3 tăng” trong sản xuất lúa nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường nước... Người dân còn phân loại rác sinh hoạt để có phương pháp xử lý phù hợp; tình trạng nước thải sinh hoạt xả thẳng xuống kênh rạch cũng giảm đi đáng kể. Ông Lê Trung Hiếu, Chủ tịch UBND xã Nhơn Ái, huyện Phong Điền chia sẻ: “Tiêu chí môi trường có vai trò quan trọng trong việc thay đổi diện mạo nông thôn, cải thiện đời sống cho người dân. Do đó, ngay từ khi bắt tay vào XDNTM, xã tập trung thực hiện tiêu chí này. Nhơn Ái phấn đấu được công nhận xã nông thôn mới trong năm 2015. Vì vậy, người dân tích cực tham gia cải tạo cảnh quan môi trường thông thoáng, xanh-sạch-đẹp; làm cột cờ, hàng rào; xây dựng cầu xí tự hoại...”.

Nâng cao ý thức người dân

Việc thực hiện tiêu chí số 17 về môi trường mang lại hiệu ứng tích cực, làm thay đổi bộ mặt nông thôn tại các xã XDNTM của thành phố. Tuy nhiên, để đạt chuẩn tiêu chí này, các xã gặp không ít khó khăn. Ông Lâm Minh Trí, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Cờ Đỏ, cho biết: Khó nhất là chỉ tiêu người dân nông thôn được sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia. Bởi đầu tư nước sạch cần nguồn kinh phí lớn và sự đồng thuận cao của người dân. Một số nơi việc thu gom rác cũng gặp nhiều trở ngại do đường giao thông nông thôn quá hẹp, xe rác không thể đến tận nơi thu gom”. Nhiều xã phản ánh, thực hiện tiêu chí số 17 ý thức người dân đóng vai trò hết sức quan trọng. Tuy niên, một bộ phân cư dân nông thôn vẫn giữ tập quán, thói quen xấu trong sinh hoạt. Tình trạng vứt rác bừa bãi nơi công cộng, ven đường, ven sông và xuống kênh rạch khá phổ biến và khó xử lý...

Về kinh nghiệm để hoàn thành tiêu chí về môi trường, ông Lê Trung Hiếu, Chủ tịch xã Nhơn Ái, huyện Phong Điền, chia sẻ: “Cần có sự vào cuộc của toàn xã hội, đặc biệt là ý thức trách nhiệm của mỗi người dân trong việc bảo vệ môi trường. Muốn vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn tổ chức thực hiện tiêu chí này phải được thực hiện bằng nhiều hình thức như: Lồng ghép vào các chương trình tập huấn, phối hợp với các tổ chức đoàn thể, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh... Ngoài ra, vai trò, trách nhiệm của cấp ủy và chính quyền cơ sở phải được phát huy tối đa. Mỗi cán bộ, Đảng viên phải nêu cao ý thức và có những hành động cụ thể, thiết thực trong việc bảo vệ, cải tạo môi trường tại nơi là việc, sinh sống...”. Nhiều ý kiến cho rằng, mỗi địa phương cần phát động sâu rộng phong trào toàn dân tham gia bảo vệ môi trường, từng bước tiến tới xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường...

Mặc dù còn nhiều khó khăn, song các xã XDNTM của thành phố xác định phấn đấu hoàn thành tiêu chí môi trường trong thời gian sớm nhất. Theo ông Đoàn Đức Trường, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Vĩnh Thạnh, huyện đang phối hợp với Ngân hàng Chính sách Xã hội, Ngân hàng NN&PTNT tạo điều kiện để người dân vay vốn làm hầm biogas. Đồng thời, làm việc với Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường TP Cần Thơ tiến hành xây dựng, nâng cấp, đấu nối nước sạch, hợp vệ sinh tại các vùng trọng yếu, khu dân cư... Nỗ lực này nhằm nâng tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch của huyện lên 80% vào năm 2020. Ngoài ra, các xã cũng vận động người dân xây dựng nhà vệ sinh tự hoại, hố xử lý rác hợp vệ sinh...

Các huyện XDNTM ở TP Cần Thơ đa phần là huyện thuần nông. Do đó, việc áp dựng các giải pháp kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”, sản xuất theo quy trình GAP, sử dụng chế phẩm sinh học thay cho hóa học... cần tiếp tục được duy trì và đẩy mạnh. Đây là hướng đi phù hợp để hướng đến nền nông nghiệp phát triển bền vững, thân thiện với môi trường; một xã nông thôn mới sáng - xanh - sạch - đẹp...

Bài, ảnh: MỸ THANH