Những năm qua, TP Cần Thơ đã tích cực phát triển mô hình “cánh đồng lớn” (CĐL) trong sản xuất lúa gắn với tăng cường hỗ trợ nông dân đẩy mạnh cơ giới hóa và áp dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật, hạ giá thành sản xuất, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm. Với nhiều giải pháp đồng bộ, đẩy mạnh sản xuất theo hướng chất lượng cao và đảm bảo an toàn thực phẩm. Qua đó giúp nâng cao thu nhập cho nông dân, tạo ra sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường, thúc đẩy người tiêu dùng tin dùng sản phẩm gạo Việt.

Lúa gạo chất lượng cao

Cần Thơ có diện tích đất sản xuất nông nghiệp chỉ khoảng 114.724ha, trong đó, có trên 83.000ha đất trồng lúa. Song, nhờ thâm canh tăng vụ, nhiều diện tích đất có thể sản xuất 3 vụ lúa/năm, mỗi năm Cần Thơ làm ra sản lượng lúa trên 1,3 triệu tấn. Năm 2019, tổng diện tích gieo trồng lúa tại thành phố đạt 225.142ha, với sản lượng lúa đạt hơn 1,362 triệu tấn.

Các sản phẩm lúa gạo của Công ty Cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An ở quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất lúa và thu nhập của người dân, ngành nông nghiệp thành phố đã quan tâm định hướng nông dân sản xuất theo hướng chất lượng cao để bán được giá cao. Tích cực khuyến khích, hỗ trợ nông dân tăng cường liên kết với nhau và với doanh nghiệp để phát triển mô hình CĐL và các mô hình liên kết nhằm có điều kiện đẩy mạnh áp dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật để giảm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Mô hình CĐL được TP Cần Thơ triển khai thực hiện từ vụ hè thu 2011 tại huyện Vĩnh Thạnh, với diện tích ban đầu chỉ 400ha, nhưng đến nay đã tăng trên dưới 29.000ha/vụ. CĐL đã góp phần hình thành nên chuỗi giá trị từ sản xuất đến thu mua chế biến và tiêu thụ, chú trọng đến phẩm chất lúa gạo đáp ứng nhu cầu thị trường. Thông qua mô hình, nông dân có điều kiện thuận lợi để nâng cao trình độ sản xuất, liên kết với doanh nghiệp để đẩy mạnh cơ giới hóa, hiện đại hóa sản xuất gắn với các khâu chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tạo đà phát triển theo hướng bền vững. Nông dân thực hiện sản xuất theo một quy trình đồng bộ, 100% sử dụng giống xác nhận, gieo sạ cùng thời gian trong cùng cánh đồng, áp dụng gieo sạ thưa, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và nước tưới tiết kiệm, 100% diện tích lúa được thu hoạch bằng máy... đã giúp giảm đáng kể chi phí, hạn chế tổn thất sau thu hoạch và nâng cao chất lượng hạt gạo.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, từ năm 2013, ngành nông nghiệp cũng tăng cường khuyến cáo nông dân sử dụng giống chất lượng cao như: OM 4218, OM 5451, Jasmine 85… có nguồn gốc từ các viện, trường và các cơ sở sản xuất giống có đăng ký kinh doanh giống. Đến nay, tỷ lệ sử dụng giống chất lượng cao chiếm tỷ lệ trên 80% tổng diện tích sản xuất lúa của thành phố, riêng những giống chất lượng thấp như IR50404 hiện chiếm tỷ lệ khá thấp.

Tiếp tục phát huy

Để đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế, hiện các ngành chức năng và địa phương tại thành phố tiếp tục quan tâm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp xây dựng và phát triển mô hình CĐL, cũng như các vùng tập trung sản xuất lúa chất lượng cao và lúa sạch, dễ dàng truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, quản lý dịch hại theo hướng sinh học, đầu tư vật tư đầu vào, giống chất lượng… gắn với tăng cường liên kết chặt chẽ giữa các bên liên quan để có các vùng nguyên liệu lúa gạo chất lượng cao, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Tăng cường đổi mới công nghệ trong bảo quản, chế biến, chế biến sâu tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng và có chất lượng cao, đáp ứng tốt các nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Ông Phan Văn Năm, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: "Nông dân tại nhiều CĐL trong huyện không chỉ đẩy mạnh cơ giới hóa và áp dụng các giải pháp kỹ thuật "3 giảm, 3 tăng", "1 phải, 5 giảm",... nhằm giảm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn mạnh dạn trồng lúa theo các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt như: VietGAP, GlobalGAP… Qua đó, góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng và uy tín, hình ảnh của sản phẩm lúa gạo tại địa phương. Vụ đông xuân 2019-2020, huyện tiếp tục phát triển mô hình CĐL, toàn huyện dự kiến gieo sạ khoảng 25.000ha lúa, trong đó có 12.500ha lúa tham gia CĐL".

Bà Phạm Thị Ngọc Bích, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Thới Lai, cho biết, tiếp tục tăng cường vận động, mời gọi để ngày càng có thêm nhiều doanh nghiệp tham gia liên kết cùng nông dân xây dựng CĐL, phát triển sản xuất lúa gạo chất lượng cao và lúa sạch. Vụ đông xuân 2019-2020, toàn huyện phấn đấu gieo trồng lúa đạt diện tích 18.788,57ha, trong đó diện tích lúa chất lượng cao đạt 15.031ha, chiếm tỷ lệ khoảng 80% diện tích trong vụ và diện tích tham gia CĐL đạt 13.000ha.

Theo Phòng Kinh tế quận Thốt Nốt, vụ đông xuân 2019-2020, tiếp tục duy trì và mở rộng 7 CĐL tại 6 phường, tổng diện tích 810,98ha, với 896 hộ tham gia tập trung sản xuất lúa giống và lúa hàng hóa chất lượng cao. Đến nay, toàn quận Thốt Nốt đã xuống giống được hơn 4.600ha lúa, với cơ cấu giống chủ yếu gồm Đài Thơm 8, Jasmine 85, OM 5451.

Theo Sở NN& PTNT TP Cần Thơ, vụ đông xuân này các giống lúa được nông dân sử dụng trong gieo cấy chủ yếu là lúa thơm và lúa chất lượng cao như: Đài Thơm 8, Jasmine 85, OM 5451, RVT… Đến ngày 20-11, nông dân toàn thành phố đã xuống giống được 68.868/79.750ha lúa theo kế hoạch, sớm hơn so với cùng kỳ 21.380ha, trong đó diện tích cấy 29,5ha, sạ hàng 317ha và sạ bằng máy phun hạt chiếm hơn 50% diện tích.

TP Cần Thơ có hơn 150 doanh nghiệp và nhà máy chế biến lúa gạo, trong đó có 41 doanh nghiệp có giấy phép đủ điều kiện xuất khẩu trực tiếp. Theo ông Nguyễn Minh Toại, Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, nhiều doanh nghiệp đã xây dựng các vùng nguyên liệu đảm bảo chất lượng, với quy trình sản xuất, nguyên liệu đầu vào sạch, từ đó cho ra đời nhiều sản phẩm gạo ngon, chất lượng như: gạo thơm, gạo trắng, gạo tím than, gạo lứt, nếp… được đóng gói từ 1-10kg hoặc theo nhu cầu của khách hàng. Tới đây, ngành lúa gạo thành phố sẽ tiếp tục chú trọng phát triển gạo chất lượng cao, gạo thơm, gạo hữu cơ và đa dạng các sản phẩm từ gạo như: phở, bún khô, bánh gạo, sữa gạo…

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG